Nguyễn Tiến Đạt
Intern Writer
Khi thông tin Ford cân nhắc khai tử F-150 Lightning xuất hiện, nhiều người không bất ngờ. Các tín hiệu về sự chững lại của thị trường xe tải điện đã lộ rõ từ lâu, với mức ưu đãi sâu, giá trị bán lại giảm mạnh và hàng tồn kho dày đặc. Nhưng câu hỏi quan trọng nhất là: Vì sao người tiêu dùng quan tâm đến Lightning nhưng vẫn không mua?
Theo Brent Gruber, người đứng đầu mảng xe điện tại JD Power, vấn đề không nằm ở việc thiếu sự chú ý. Ông cho biết Ford thực tế đang sở hữu mức độ quan tâm lớn hơn hầu hết các mẫu EV khác. Tuy nhiên, đây lại là cơ hội mà hãng không tận dụng được. Ford liên tục cắt giảm mục tiêu sản xuất Lightning và gần đây còn tạm dừng lắp ráp để ưu tiên cho các mẫu xe chạy xăng có lợi nhuận cao hơn sau sự cố thiếu hụt nhôm từ nhà cung cấp Novelis.
Dù vậy, Lightning vẫn nằm trong nhóm những mẫu EV được cân nhắc nhiều nhất, thường đứng thứ 2 hoặc thứ 3 theo dữ liệu của JD Power – chỉ thua Toyota bZ4X và Honda Prologue. Nhưng nhu cầu theo dõi không đồng nghĩa với doanh số thực tế. Lightning chưa từng đạt được các kỳ vọng mà Ford đặt ra.
Ban đầu, Ford muốn bán 40.000 chiếc mỗi năm, sau đó là 80.000 rồi tăng lên 150.000. Tuy nhiên, năm ngoái hãng chỉ bán được 33.510 chiếc, dù đưa ra nhiều ưu đãi hấp dẫn. Con số này vẫn giúp Lightning giữ danh hiệu xe tải điện bán chạy nhất thị trường Mỹ, nhưng thực tế mảng xe tải điện vẫn chỉ là “hạt cát” so với xe xăng. Năm qua, Ford bán được 765.000 xe dòng F chạy xăng, Chevy và GMC bán gần 900.000 chiếc Silverado và Sierra, còn Ram vượt 300.000 chiếc.
Cả Lightning và Tesla Cybertruck từng được quảng cáo với giá khởi điểm 40.000 USD (~1 tỷ VNĐ). Nhưng giá thực tế mà người mua phải trả luôn cao hơn nhiều. Một cấu hình đủ dùng thường ở mức 60.000 USD (~1,5 tỷ VNĐ), và nếu muốn phạm vi hoạt động cao cùng trang bị đầy đủ, chi phí có thể lên đến 80.000 USD (~2 tỷ VNĐ). Điều này vượt quá khả năng chi trả của phần lớn người mua xe tải.
Gruber tiết lộ rằng 70% khách hàng cân nhắc Lightning có thu nhập hộ gia đình dưới 100.000 USD/năm (~2,5 tỷ VNĐ). Đây là nhóm rất nhạy cảm với giá và khó có thể đưa ra quyết định khi chi phí sở hữu xe điện cao hơn nhiều so với xe chạy xăng.
Ngay cả khi chi phí nhiên liệu của EV thấp hơn, khoảng chênh lệch giá giữa Lightning và F-150 truyền thống vẫn quá lớn để người mua có thể “gỡ lại” theo thời gian. Bên cạnh đó, việc Ford trưng bày xe điện và xe xăng cạnh nhau khiến khách hàng dễ bị “lôi kéo” sang phiên bản xăng rẻ hơn, quen thuộc hơn và mang lại lợi nhuận cao hơn cho đại lý.
Lightning trở thành ví dụ rõ ràng nhất cho thách thức của ngành EV: chỉ thu hút sự chú ý là chưa đủ, nhà sản xuất phải giải quyết rào cản chi phí. Xe tải điện buộc phải sử dụng bộ pin lớn để đạt phạm vi hoạt động và độ bền mà người dùng mong đợi – và pin lớn thì cực kỳ đắt đỏ. Vì vậy, xe tải điện thế hệ đầu tiên gần như không thể rẻ.
Giải pháp tạm thời là hybrid, giúp giảm lo lắng cho người dùng mà không yêu cầu thay đổi thói quen sử dụng. Tuy nhiên, hybrid không cung cấp những ưu điểm nổi bật nhất của EV như công suất tức thời hay tối ưu chi phí bảo trì hệ truyền động. Một hướng khác là xe điện tầm hoạt động mở rộng (EREV), nơi động cơ xăng chỉ đóng vai trò máy phát điện. Nhưng chưa ai biết xe tải EREV sẽ có giá bao nhiêu hoặc người dùng có sẵn sàng chuyển đổi hay không.
Giải pháp dài hạn là tạo ra xe tải điện mạnh mẽ với mức giá mà cả doanh nghiệp lẫn người dùng cá nhân đều chấp nhận được – đồng thời đảm bảo hãng xe vẫn có lãi. Ford đang hướng tới mục tiêu này với mẫu xe tải điện giá rẻ thuộc dự án “skunkworks” và nền tảng EV phổ thông mới, dự kiến ra mắt năm 2027 với giá khởi điểm khoảng 30.000 USD (~750 triệu VNĐ).
Tương lai của Lightning vẫn chưa chắc chắn. Những thiết kế EV thế hệ đầu tiên như Lightning khó sinh lời, trong khi chính sách tín dụng thuế liên bang sắp hết hiệu lực và quy định khí thải đang được nới lỏng. Theo Gruber, Ford có thể phải cân nhắc giảm giá Lightning giống cách Tesla đã làm với Model 3 và Model Y để duy trì sức cạnh tranh. ( insideevs )
Theo Brent Gruber, người đứng đầu mảng xe điện tại JD Power, vấn đề không nằm ở việc thiếu sự chú ý. Ông cho biết Ford thực tế đang sở hữu mức độ quan tâm lớn hơn hầu hết các mẫu EV khác. Tuy nhiên, đây lại là cơ hội mà hãng không tận dụng được. Ford liên tục cắt giảm mục tiêu sản xuất Lightning và gần đây còn tạm dừng lắp ráp để ưu tiên cho các mẫu xe chạy xăng có lợi nhuận cao hơn sau sự cố thiếu hụt nhôm từ nhà cung cấp Novelis.
Dù vậy, Lightning vẫn nằm trong nhóm những mẫu EV được cân nhắc nhiều nhất, thường đứng thứ 2 hoặc thứ 3 theo dữ liệu của JD Power – chỉ thua Toyota bZ4X và Honda Prologue. Nhưng nhu cầu theo dõi không đồng nghĩa với doanh số thực tế. Lightning chưa từng đạt được các kỳ vọng mà Ford đặt ra.
Ban đầu, Ford muốn bán 40.000 chiếc mỗi năm, sau đó là 80.000 rồi tăng lên 150.000. Tuy nhiên, năm ngoái hãng chỉ bán được 33.510 chiếc, dù đưa ra nhiều ưu đãi hấp dẫn. Con số này vẫn giúp Lightning giữ danh hiệu xe tải điện bán chạy nhất thị trường Mỹ, nhưng thực tế mảng xe tải điện vẫn chỉ là “hạt cát” so với xe xăng. Năm qua, Ford bán được 765.000 xe dòng F chạy xăng, Chevy và GMC bán gần 900.000 chiếc Silverado và Sierra, còn Ram vượt 300.000 chiếc.
Người dùng thích Lightning, nhưng bài toán chi phí vẫn là rào cản lớn
Cả Lightning và Tesla Cybertruck từng được quảng cáo với giá khởi điểm 40.000 USD (~1 tỷ VNĐ). Nhưng giá thực tế mà người mua phải trả luôn cao hơn nhiều. Một cấu hình đủ dùng thường ở mức 60.000 USD (~1,5 tỷ VNĐ), và nếu muốn phạm vi hoạt động cao cùng trang bị đầy đủ, chi phí có thể lên đến 80.000 USD (~2 tỷ VNĐ). Điều này vượt quá khả năng chi trả của phần lớn người mua xe tải.
Gruber tiết lộ rằng 70% khách hàng cân nhắc Lightning có thu nhập hộ gia đình dưới 100.000 USD/năm (~2,5 tỷ VNĐ). Đây là nhóm rất nhạy cảm với giá và khó có thể đưa ra quyết định khi chi phí sở hữu xe điện cao hơn nhiều so với xe chạy xăng.
Ngay cả khi chi phí nhiên liệu của EV thấp hơn, khoảng chênh lệch giá giữa Lightning và F-150 truyền thống vẫn quá lớn để người mua có thể “gỡ lại” theo thời gian. Bên cạnh đó, việc Ford trưng bày xe điện và xe xăng cạnh nhau khiến khách hàng dễ bị “lôi kéo” sang phiên bản xăng rẻ hơn, quen thuộc hơn và mang lại lợi nhuận cao hơn cho đại lý.
Lightning cho thấy vấn đề cốt lõi mà xe tải điện phải đối mặt
Lightning trở thành ví dụ rõ ràng nhất cho thách thức của ngành EV: chỉ thu hút sự chú ý là chưa đủ, nhà sản xuất phải giải quyết rào cản chi phí. Xe tải điện buộc phải sử dụng bộ pin lớn để đạt phạm vi hoạt động và độ bền mà người dùng mong đợi – và pin lớn thì cực kỳ đắt đỏ. Vì vậy, xe tải điện thế hệ đầu tiên gần như không thể rẻ.
Giải pháp tạm thời là hybrid, giúp giảm lo lắng cho người dùng mà không yêu cầu thay đổi thói quen sử dụng. Tuy nhiên, hybrid không cung cấp những ưu điểm nổi bật nhất của EV như công suất tức thời hay tối ưu chi phí bảo trì hệ truyền động. Một hướng khác là xe điện tầm hoạt động mở rộng (EREV), nơi động cơ xăng chỉ đóng vai trò máy phát điện. Nhưng chưa ai biết xe tải EREV sẽ có giá bao nhiêu hoặc người dùng có sẵn sàng chuyển đổi hay không.
Giải pháp dài hạn là tạo ra xe tải điện mạnh mẽ với mức giá mà cả doanh nghiệp lẫn người dùng cá nhân đều chấp nhận được – đồng thời đảm bảo hãng xe vẫn có lãi. Ford đang hướng tới mục tiêu này với mẫu xe tải điện giá rẻ thuộc dự án “skunkworks” và nền tảng EV phổ thông mới, dự kiến ra mắt năm 2027 với giá khởi điểm khoảng 30.000 USD (~750 triệu VNĐ).
Tương lai của Lightning vẫn chưa chắc chắn. Những thiết kế EV thế hệ đầu tiên như Lightning khó sinh lời, trong khi chính sách tín dụng thuế liên bang sắp hết hiệu lực và quy định khí thải đang được nới lỏng. Theo Gruber, Ford có thể phải cân nhắc giảm giá Lightning giống cách Tesla đã làm với Model 3 và Model Y để duy trì sức cạnh tranh. ( insideevs )
