Khánh Phạm
Writer
Trong khi nhiều quốc gia vẫn đang loay hoay với bài toán hạ tầng xe điện, Trung Quốc đã tạo ra một mạng lưới trạm sạc quy mô hàng đầu thế giới – cả về số lượng, mức độ phủ sóng và công nghệ. Những con số mới nhất vừa được Cơ quan Năng lượng Quốc gia công bố cho thấy tốc độ tăng trưởng ấn tượng, cùng chiến lược phát triển đồng bộ giữa khu vực công và tư nhân, đang đưa Trung Quốc trở thành hình mẫu cho quá trình chuyển đổi năng lượng sạch.
Theo Tân Hoa Xã, tính đến cuối tháng 3/2025, tổng số lượng "đống sạc" xe điện tại Trung Quốc đã đạt gần 13,75 triệu, tăng mạnh 47,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là kết quả từ nỗ lực đầu tư quy mô lớn trên toàn quốc, bao gồm cả hệ thống trạm sạc công cộng lẫn sạc tư nhân lắp tại nhà. Mật độ trạm sạc đang tiệm cận mức lý tưởng – khoảng 1 trạm cho mỗi 2-3 xe năng lượng mới (NEV).
Đặc biệt, Trung Quốc cũng chú trọng mở rộng hạ tầng dọc theo các tuyến cao tốc quốc gia. Đến nay, 38.000 đống sạc đã được lắp đặt tại các khu vực dịch vụ cao tốc, đạt tỷ lệ phủ sóng lên đến 98%. Điều này giúp xoá bỏ nỗi lo “hết pin giữa đường” vốn từng là rào cản tâm lý lớn đối với người tiêu dùng.
Một điểm khác biệt trong chiến lược hạ tầng của Trung Quốc là việc phát triển trạm đổi pin tự động, mà tiêu biểu là hệ thống của hãng xe điện NIO. Thay vì chờ sạc từ 30 phút đến hàng giờ, người dùng NIO có thể vào trạm, xe được nâng lên và thay pin trong vòng chưa đến 5 phút – gần tương đương thời gian đổ xăng. Đến giữa năm 2024, NIO đã vận hành hơn 2.300 trạm đổi pin trên toàn quốc, chủ yếu ở các thành phố lớn và khu vực cao tốc trọng điểm. Trạm đổi pin được đánh giá là lời giải cho nhu cầu sạc nhanh, nhất là trong bối cảnh hạ tầng điện tại nhiều khu vực đô thị còn hạn chế.
Chiến lược phát triển trạm sạc ở Trung Quốc là sự kết hợp hiệu quả giữa chỉ đạo vĩ mô của nhà nước và sự năng động của doanh nghiệp tư nhân. Chính phủ Trung Quốc giữ vai trò định hướng và hỗ trợ thông qua ưu đãi thuế, cấp đất và tiêu chuẩn kỹ thuật chung. Trong khi đó, các tập đoàn quốc doanh như State Grid đảm nhiệm hạ tầng công cộng quy mô lớn, còn các hãng xe điện như BYD, XPeng, NIO, cùng nhiều startup công nghệ, phát triển mạng lưới riêng hoặc hợp tác tạo ra nền tảng dùng chung.
Từ mô hình Trung Quốc, có thể rút ra một số bài học cho các nước đang phát triển hạ tầng xe điện. Trước hết, hạ tầng sạc không thể để thị trường tự phát triển, mà cần quy hoạch rõ ràng, có sự tham gia của chính phủ ngay từ đầu. Thứ hai, phải giải quyết cùng lúc ba yếu tố: số lượng, tốc độ sạc, và tính khả dụng. Cuối cùng, không nên chỉ chú trọng trạm sạc truyền thống – mô hình đổi pin tự động có thể là một hướng đi thay thế hiệu quả trong bối cảnh đô thị hóa nhanh và nhu cầu di chuyển lớn.
Sự phát triển mạnh mẽ của hệ thống trạm sạc xe điện tại Trung Quốc không chỉ là kết quả của đầu tư tài chính, mà còn là minh chứng cho một chiến lược năng lượng thông minh và bền vững. Đó cũng là lời nhắc rằng, quá trình chuyển đổi xanh không chỉ nằm ở chiếc xe, mà nằm ở toàn bộ hạ tầng hỗ trợ phía sau nó.
Theo Tân Hoa Xã, tính đến cuối tháng 3/2025, tổng số lượng "đống sạc" xe điện tại Trung Quốc đã đạt gần 13,75 triệu, tăng mạnh 47,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là kết quả từ nỗ lực đầu tư quy mô lớn trên toàn quốc, bao gồm cả hệ thống trạm sạc công cộng lẫn sạc tư nhân lắp tại nhà. Mật độ trạm sạc đang tiệm cận mức lý tưởng – khoảng 1 trạm cho mỗi 2-3 xe năng lượng mới (NEV).
Đặc biệt, Trung Quốc cũng chú trọng mở rộng hạ tầng dọc theo các tuyến cao tốc quốc gia. Đến nay, 38.000 đống sạc đã được lắp đặt tại các khu vực dịch vụ cao tốc, đạt tỷ lệ phủ sóng lên đến 98%. Điều này giúp xoá bỏ nỗi lo “hết pin giữa đường” vốn từng là rào cản tâm lý lớn đối với người tiêu dùng.
Một điểm khác biệt trong chiến lược hạ tầng của Trung Quốc là việc phát triển trạm đổi pin tự động, mà tiêu biểu là hệ thống của hãng xe điện NIO. Thay vì chờ sạc từ 30 phút đến hàng giờ, người dùng NIO có thể vào trạm, xe được nâng lên và thay pin trong vòng chưa đến 5 phút – gần tương đương thời gian đổ xăng. Đến giữa năm 2024, NIO đã vận hành hơn 2.300 trạm đổi pin trên toàn quốc, chủ yếu ở các thành phố lớn và khu vực cao tốc trọng điểm. Trạm đổi pin được đánh giá là lời giải cho nhu cầu sạc nhanh, nhất là trong bối cảnh hạ tầng điện tại nhiều khu vực đô thị còn hạn chế.
Chiến lược phát triển trạm sạc ở Trung Quốc là sự kết hợp hiệu quả giữa chỉ đạo vĩ mô của nhà nước và sự năng động của doanh nghiệp tư nhân. Chính phủ Trung Quốc giữ vai trò định hướng và hỗ trợ thông qua ưu đãi thuế, cấp đất và tiêu chuẩn kỹ thuật chung. Trong khi đó, các tập đoàn quốc doanh như State Grid đảm nhiệm hạ tầng công cộng quy mô lớn, còn các hãng xe điện như BYD, XPeng, NIO, cùng nhiều startup công nghệ, phát triển mạng lưới riêng hoặc hợp tác tạo ra nền tảng dùng chung.
Từ mô hình Trung Quốc, có thể rút ra một số bài học cho các nước đang phát triển hạ tầng xe điện. Trước hết, hạ tầng sạc không thể để thị trường tự phát triển, mà cần quy hoạch rõ ràng, có sự tham gia của chính phủ ngay từ đầu. Thứ hai, phải giải quyết cùng lúc ba yếu tố: số lượng, tốc độ sạc, và tính khả dụng. Cuối cùng, không nên chỉ chú trọng trạm sạc truyền thống – mô hình đổi pin tự động có thể là một hướng đi thay thế hiệu quả trong bối cảnh đô thị hóa nhanh và nhu cầu di chuyển lớn.
Sự phát triển mạnh mẽ của hệ thống trạm sạc xe điện tại Trung Quốc không chỉ là kết quả của đầu tư tài chính, mà còn là minh chứng cho một chiến lược năng lượng thông minh và bền vững. Đó cũng là lời nhắc rằng, quá trình chuyển đổi xanh không chỉ nằm ở chiếc xe, mà nằm ở toàn bộ hạ tầng hỗ trợ phía sau nó.
