The Storm Riders
Writer
Gã khổng lồ xe điện (EV) Mỹ Tesla vốn dẫn dắt thị trường toàn cầu đang đứng trước ngã rẽ lịch sử. Trong nửa đầu năm 2025, đối thủ BYD đến từ Trung Quốc đã có cú bứt phá ngoạn mục khi bán được hơn 1.02 triệu xe, vượt xa con số 720,000 xe của Tesla. Khả năng ngôi vương xe điện toàn cầu đổi chủ trong năm nay đang trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết. Vậy, điều gì đã xảy ra với "vị vua tuyệt đối" này?
Theo nhà phê bình ô tô Kunisawa Mitsuhiro từng có kinh nghiệm đua xe với Tesla Model S, có ba nguyên nhân chính dẫn đến sự sa sút của Tesla. Đầu tiên là sự thất thế tại thị trường Trung Quốc, nơi các mẫu xe điện nội địa có hiệu suất tương đương nhưng giá cả lại rẻ hơn rất nhiều đang xuất hiện ồ ạt, khiến Tesla mất đi lợi thế cạnh tranh. Thứ hai, dù thường xuyên cập nhật phần mềm, Tesla lại thiếu khái niệm về việc thay đổi mẫu mã (model change), khiến người tiêu dùng khó cảm nhận được sự mới mẻ. Và cuối cùng, sự can thiệp chính trị của CEO Elon Musk đã gây ra phản ứng dữ dội ở cả châu Âu và Mỹ, làm tổn hại đến uy tín của công ty.
Quả thực, Tesla đang phải đối mặt với cơn gió ngược cực lớn. Kể từ đầu năm nay, các hashtag như "#BoycottTesla" và "#TeslaTakedown" đã lan truyền nhanh chóng trên mạng xã hội, biến thành biểu tượng phản đối không chỉ đối với sản phẩm mà còn cả thái độ và phát ngôn của CEO Elon Musk. Sự tham gia sâu vào chính trị đặc biệt là các chính sách cứng rắn khi còn lãnh đạo cơ quan DOGE của chính phủ, cùng những bài đăng khiêu khích trên mạng xã hội X, đã châm dầu vào lửa khiến sự phản đối của dư luận tăng tốc tối đa. Các cuộc biểu tình đã lan sang cả châu Âu và Canada, thậm chí biến thành bạo loạn với các hành vi ném đá và đốt phá.
Sự trượt dốc của Tesla còn bị ảnh hưởng bởi những động thái từ Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ông Trump đã công khai tuyên bố "việc sản xuất xe điện là không cần thiết" và đưa ra kế hoạch loại bỏ các khoản trợ cấp và giảm thuế, động thái được xem là "tuyên bố từ bỏ EV" có sức nặng toàn cầu. Chính sách này đã giáng đòn mạnh vào các nhà sản xuất xe điện chuyên dụng như Tesla vốn phụ thuộc rất nhiều vào các khoản trợ cấp để thúc đẩy sức mua.
Một nhà báo chuyên về ô tô phân tích rằng "bong bóng EV" từng lan rộng ở Mỹ và châu Âu đã qua giai đoạn đỉnh điểm. "Tesla đang ở vào một giai đoạn mà chỉ dựa vào sức mạnh thương hiệu và công nghệ như trước đây là không đủ. Sự sụt giảm ngôi vị lần này có thể coi là một bước ngoặt, đòi hỏi họ phải định nghĩa lại sức mạnh sản phẩm của mình."
Trong khi đó, đối thủ BYD lại đang có những bước tiến thần tốc. Ngay cả khi kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm lại, doanh số BYD vẫn duy trì ở mức cao nhờ chiến lược "song kiếm hợp bích" cả xe điện thuần túy (EV) và xe hybrid cắm sạc (PHEV). Chuyên gia này cho biết: "BYD áp dụng mô hình kinh doanh tích hợp theo chiều dọc, tự sản xuất mọi thứ từ pin cho đến lắp ráp xe. Điều này cho phép họ đưa ra thị trường những chiếc xe điện hiệu suất cao với chi phí được kiểm soát."
Ông Momota cũng đánh giá cao khả năng của BYD trong việc nắm bắt nhu cầu về các dòng xe điện mở rộng phạm vi và liên tục củng cố sức mạnh sản phẩm bằng nhiều công nghệ tiên tiến như "Super e-Platform" hỗ trợ sạc nhanh lên đến 1360kW.
Tại thị trường châu Âu, bất chấp các rào cản thuế quan, doanh số BYD trong quý 1 năm 2025 đã tăng gấp 4 lần so với cùng kỳ, trở thành mối đe dọa thực sự cho Tesla và các hãng xe châu Âu. Tuy nhiên, BYD cũng đối mặt với những rủi ro địa chính trị không thể xem thường. Ông Kunisawa chỉ ra một điểm yếu chí mạng: "Chỉ có thị trường Nhật Bản là chấp nhận BYD một cách vô điều kiện, thậm chí còn cấp cả trợ cấp. Đối với phương Tây, điều này có vẻ rất kỳ lạ."
Tại Nhật Bản, thị trường EV cũng đang có dấu hiệu chững lại. Ông Kunisawa cho rằng chìa khóa để thúc đẩy xe điện tại đây vẫn nằm trong tay "gã khổng lồ" Toyota đã thống trị doanh số xe năng lượng mới toàn cầu 5 năm liên tiếp. "Dù ông Trump có 'tuyên bố từ bỏ EV', thế giới vẫn đang hướng tới mục tiêu khử carbon không thể tránh khỏi vào năm 2050. Để phát triển thị trường EV một cách thực sự tại Nhật, không thể không nhắc đến Toyota. Tuy nhiên, Toyota đang rất thận trọng, họ đang chờ đợi một thời điểm 'vừa đúng lúc' (just-in-time) để tung ra sản phẩm sau khi đã đánh giá kỹ lưỡng nhu cầu của người tiêu dùng và giá pin."
Theo nhà phê bình ô tô Kunisawa Mitsuhiro từng có kinh nghiệm đua xe với Tesla Model S, có ba nguyên nhân chính dẫn đến sự sa sút của Tesla. Đầu tiên là sự thất thế tại thị trường Trung Quốc, nơi các mẫu xe điện nội địa có hiệu suất tương đương nhưng giá cả lại rẻ hơn rất nhiều đang xuất hiện ồ ạt, khiến Tesla mất đi lợi thế cạnh tranh. Thứ hai, dù thường xuyên cập nhật phần mềm, Tesla lại thiếu khái niệm về việc thay đổi mẫu mã (model change), khiến người tiêu dùng khó cảm nhận được sự mới mẻ. Và cuối cùng, sự can thiệp chính trị của CEO Elon Musk đã gây ra phản ứng dữ dội ở cả châu Âu và Mỹ, làm tổn hại đến uy tín của công ty.
Quả thực, Tesla đang phải đối mặt với cơn gió ngược cực lớn. Kể từ đầu năm nay, các hashtag như "#BoycottTesla" và "#TeslaTakedown" đã lan truyền nhanh chóng trên mạng xã hội, biến thành biểu tượng phản đối không chỉ đối với sản phẩm mà còn cả thái độ và phát ngôn của CEO Elon Musk. Sự tham gia sâu vào chính trị đặc biệt là các chính sách cứng rắn khi còn lãnh đạo cơ quan DOGE của chính phủ, cùng những bài đăng khiêu khích trên mạng xã hội X, đã châm dầu vào lửa khiến sự phản đối của dư luận tăng tốc tối đa. Các cuộc biểu tình đã lan sang cả châu Âu và Canada, thậm chí biến thành bạo loạn với các hành vi ném đá và đốt phá.
Sự trượt dốc của Tesla còn bị ảnh hưởng bởi những động thái từ Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ông Trump đã công khai tuyên bố "việc sản xuất xe điện là không cần thiết" và đưa ra kế hoạch loại bỏ các khoản trợ cấp và giảm thuế, động thái được xem là "tuyên bố từ bỏ EV" có sức nặng toàn cầu. Chính sách này đã giáng đòn mạnh vào các nhà sản xuất xe điện chuyên dụng như Tesla vốn phụ thuộc rất nhiều vào các khoản trợ cấp để thúc đẩy sức mua.
Một nhà báo chuyên về ô tô phân tích rằng "bong bóng EV" từng lan rộng ở Mỹ và châu Âu đã qua giai đoạn đỉnh điểm. "Tesla đang ở vào một giai đoạn mà chỉ dựa vào sức mạnh thương hiệu và công nghệ như trước đây là không đủ. Sự sụt giảm ngôi vị lần này có thể coi là một bước ngoặt, đòi hỏi họ phải định nghĩa lại sức mạnh sản phẩm của mình."
Trong khi đó, đối thủ BYD lại đang có những bước tiến thần tốc. Ngay cả khi kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm lại, doanh số BYD vẫn duy trì ở mức cao nhờ chiến lược "song kiếm hợp bích" cả xe điện thuần túy (EV) và xe hybrid cắm sạc (PHEV). Chuyên gia này cho biết: "BYD áp dụng mô hình kinh doanh tích hợp theo chiều dọc, tự sản xuất mọi thứ từ pin cho đến lắp ráp xe. Điều này cho phép họ đưa ra thị trường những chiếc xe điện hiệu suất cao với chi phí được kiểm soát."
Ông Momota cũng đánh giá cao khả năng của BYD trong việc nắm bắt nhu cầu về các dòng xe điện mở rộng phạm vi và liên tục củng cố sức mạnh sản phẩm bằng nhiều công nghệ tiên tiến như "Super e-Platform" hỗ trợ sạc nhanh lên đến 1360kW.
Tại thị trường châu Âu, bất chấp các rào cản thuế quan, doanh số BYD trong quý 1 năm 2025 đã tăng gấp 4 lần so với cùng kỳ, trở thành mối đe dọa thực sự cho Tesla và các hãng xe châu Âu. Tuy nhiên, BYD cũng đối mặt với những rủi ro địa chính trị không thể xem thường. Ông Kunisawa chỉ ra một điểm yếu chí mạng: "Chỉ có thị trường Nhật Bản là chấp nhận BYD một cách vô điều kiện, thậm chí còn cấp cả trợ cấp. Đối với phương Tây, điều này có vẻ rất kỳ lạ."
Tại Nhật Bản, thị trường EV cũng đang có dấu hiệu chững lại. Ông Kunisawa cho rằng chìa khóa để thúc đẩy xe điện tại đây vẫn nằm trong tay "gã khổng lồ" Toyota đã thống trị doanh số xe năng lượng mới toàn cầu 5 năm liên tiếp. "Dù ông Trump có 'tuyên bố từ bỏ EV', thế giới vẫn đang hướng tới mục tiêu khử carbon không thể tránh khỏi vào năm 2050. Để phát triển thị trường EV một cách thực sự tại Nhật, không thể không nhắc đến Toyota. Tuy nhiên, Toyota đang rất thận trọng, họ đang chờ đợi một thời điểm 'vừa đúng lúc' (just-in-time) để tung ra sản phẩm sau khi đã đánh giá kỹ lưỡng nhu cầu của người tiêu dùng và giá pin."
