Trung Đào
Writer
Nhiều người thắc mắc: nếu hồi trẻ đã bị cận thị, liệu có thể “thoát” lão thị khi về già? Thậm chí, có tin đồn rằng cận thị và lão thị có thể triệt tiêu lẫn nhau. Tuy nhiên, sự thật khoa học lại không đơn giản như vậy.
Cận thị và lão thị, hai cơ chế hoàn toàn khác nhau
Cận thị là một tật khúc xạ xảy ra khi trục nhãn cầu quá dài hoặc giác mạc cong quá mức. Khi ánh sáng đi vào mắt, nó không hội tụ đúng vào võng mạc mà lại dừng lại phía trước, khiến người cận thị không thể nhìn rõ các vật ở xa. Ngược lại, họ lại nhìn gần rất rõ vì tiêu điểm rơi đúng vào võng mạc khi vật ở gần.
Trong khi đó, lão thị là hậu quả tự nhiên của quá trình lão hóa. Khi tuổi tác tăng lên, thủy tinh thể – “ống kính” bên trong mắt – mất dần tính đàn hồi, và cơ mi kiểm soát nó cũng yếu đi. Điều này khiến mắt mất khả năng điều chỉnh tiêu cự để nhìn gần. Giống như một ống kính máy ảnh bị kẹt, không thể thu phóng như trước, lão thị khiến việc đọc sách, xem điện thoại ở cự ly gần trở nên khó khăn.
Tại sao có thể bị cả hai cùng lúc?
Lý do rất đơn giản: vì lão thị là quá trình thoái hóa tất yếu xảy ra ở mọi người sau một độ tuổi nhất định, thường bắt đầu từ sau 40 tuổi. Dù bạn từng cận thị, viễn thị hay có thị lực hoàn hảo thời trẻ, thì đến lúc đó, thủy tinh thể của bạn vẫn sẽ già đi.
Tuy nhiên, có một điểm thú vị: người cận thị ở mức độ nhẹ đến trung bình (ví dụ khoảng -2 đến -3 diop) có thể đọc sách ở khoảng cách gần mà không cần đeo kính. Điều này khiến họ hiểu lầm rằng mình “không bị lão thị”. Thực tế, họ vẫn bị, nhưng sự cận thị đã che lấp triệu chứng bằng cách vô tình đưa tiêu điểm về đúng võng mạc ở khoảng cách gần.
Nhưng nếu độ cận nặng hơn hoặc lão thị tiến triển nhiều hơn, hiện tượng “bù trừ” này không còn hiệu quả. Lúc đó, dù nhìn xa hay gần cũng đều khó khăn - tình trạng “xa thì mờ, gần cũng chẳng rõ” trở thành vấn đề thực sự.
Vậy phải làm gì nếu bạn bị cả cận thị và lão thị?
Giải pháp phổ biến nhất là sử dụng hai cặp kính riêng biệt: một để nhìn xa (đi đường, xem tivi), một để đọc sách hay làm việc gần. Tuy nhiên, việc thay kính liên tục có thể gây bất tiện.
Một lựa chọn tiện lợi hơn là dùng kính đa tròng (progressive lenses). Đây là loại kính có thiết kế phức tạp, với phần trên dành cho tầm nhìn xa, phần dưới hỗ trợ nhìn gần, và ở giữa là vùng chuyển tiếp giúp nhìn rõ ở khoảng cách trung gian. Nhờ đó, chỉ cần một cặp kính, bạn có thể giải quyết cả hai vấn đề.
Tuy nhiên, kính đa tròng đòi hỏi thời gian thích nghi. Lúc đầu có thể bạn sẽ thấy chóng mặt, khó xác định điểm nhìn. Việc sử dụng kính đúng cách – ví dụ điều chỉnh đầu hoặc mắt theo hướng nhìn phù hợp – sẽ giúp bạn dần quen.
Để có trải nghiệm tốt, bạn nên đến các trung tâm đo mắt chuyên nghiệp. Tại đây, bác sĩ sẽ đo đạc chi tiết theo khoảng cách đồng tử, thói quen thị giác và nhu cầu cá nhân để thiết kế kính phù hợp nhất.
Phẫu thuật có phải là giải pháp lâu dài?
Một số người chọn phẫu thuật để điều trị tật khúc xạ và lão thị. Tuy nhiên, các phương pháp này thường xâm lấn và không phải lúc nào cũng mang lại kết quả lý tưởng. Không phải ai cũng phù hợp để phẫu thuật, đặc biệt là người lớn tuổi có thêm các vấn đề khác về mắt.
Nếu bạn thấy khó nhìn gần, đừng cố gắng “chịu đựng” hay nheo mắt. Việc không điều chỉnh kịp thời có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, khiến bạn mỏi mắt, đau đầu, thậm chí làm gia tăng nếp nhăn do phải căng mắt quá mức. Ngoài ra, thị lực yếu lâu ngày có thể khiến não bộ xử lý hình ảnh chậm hơn.
Đừng ngại đi kiểm tra mắt. Một cặp kính phù hợp sẽ giúp bạn giữ gìn thị lực, cải thiện sự thoải mái và duy trì lối sống năng động, ngay cả khi đôi mắt đã bước sang “tuổi trung niên”.
Cận thị và lão thị, hai cơ chế hoàn toàn khác nhau
Cận thị là một tật khúc xạ xảy ra khi trục nhãn cầu quá dài hoặc giác mạc cong quá mức. Khi ánh sáng đi vào mắt, nó không hội tụ đúng vào võng mạc mà lại dừng lại phía trước, khiến người cận thị không thể nhìn rõ các vật ở xa. Ngược lại, họ lại nhìn gần rất rõ vì tiêu điểm rơi đúng vào võng mạc khi vật ở gần.
Trong khi đó, lão thị là hậu quả tự nhiên của quá trình lão hóa. Khi tuổi tác tăng lên, thủy tinh thể – “ống kính” bên trong mắt – mất dần tính đàn hồi, và cơ mi kiểm soát nó cũng yếu đi. Điều này khiến mắt mất khả năng điều chỉnh tiêu cự để nhìn gần. Giống như một ống kính máy ảnh bị kẹt, không thể thu phóng như trước, lão thị khiến việc đọc sách, xem điện thoại ở cự ly gần trở nên khó khăn.
Tại sao có thể bị cả hai cùng lúc?
Lý do rất đơn giản: vì lão thị là quá trình thoái hóa tất yếu xảy ra ở mọi người sau một độ tuổi nhất định, thường bắt đầu từ sau 40 tuổi. Dù bạn từng cận thị, viễn thị hay có thị lực hoàn hảo thời trẻ, thì đến lúc đó, thủy tinh thể của bạn vẫn sẽ già đi.
Tuy nhiên, có một điểm thú vị: người cận thị ở mức độ nhẹ đến trung bình (ví dụ khoảng -2 đến -3 diop) có thể đọc sách ở khoảng cách gần mà không cần đeo kính. Điều này khiến họ hiểu lầm rằng mình “không bị lão thị”. Thực tế, họ vẫn bị, nhưng sự cận thị đã che lấp triệu chứng bằng cách vô tình đưa tiêu điểm về đúng võng mạc ở khoảng cách gần.
Nhưng nếu độ cận nặng hơn hoặc lão thị tiến triển nhiều hơn, hiện tượng “bù trừ” này không còn hiệu quả. Lúc đó, dù nhìn xa hay gần cũng đều khó khăn - tình trạng “xa thì mờ, gần cũng chẳng rõ” trở thành vấn đề thực sự.
Vậy phải làm gì nếu bạn bị cả cận thị và lão thị?
Giải pháp phổ biến nhất là sử dụng hai cặp kính riêng biệt: một để nhìn xa (đi đường, xem tivi), một để đọc sách hay làm việc gần. Tuy nhiên, việc thay kính liên tục có thể gây bất tiện.
Một lựa chọn tiện lợi hơn là dùng kính đa tròng (progressive lenses). Đây là loại kính có thiết kế phức tạp, với phần trên dành cho tầm nhìn xa, phần dưới hỗ trợ nhìn gần, và ở giữa là vùng chuyển tiếp giúp nhìn rõ ở khoảng cách trung gian. Nhờ đó, chỉ cần một cặp kính, bạn có thể giải quyết cả hai vấn đề.
Tuy nhiên, kính đa tròng đòi hỏi thời gian thích nghi. Lúc đầu có thể bạn sẽ thấy chóng mặt, khó xác định điểm nhìn. Việc sử dụng kính đúng cách – ví dụ điều chỉnh đầu hoặc mắt theo hướng nhìn phù hợp – sẽ giúp bạn dần quen.
Để có trải nghiệm tốt, bạn nên đến các trung tâm đo mắt chuyên nghiệp. Tại đây, bác sĩ sẽ đo đạc chi tiết theo khoảng cách đồng tử, thói quen thị giác và nhu cầu cá nhân để thiết kế kính phù hợp nhất.
Phẫu thuật có phải là giải pháp lâu dài?
Một số người chọn phẫu thuật để điều trị tật khúc xạ và lão thị. Tuy nhiên, các phương pháp này thường xâm lấn và không phải lúc nào cũng mang lại kết quả lý tưởng. Không phải ai cũng phù hợp để phẫu thuật, đặc biệt là người lớn tuổi có thêm các vấn đề khác về mắt.
Nếu bạn thấy khó nhìn gần, đừng cố gắng “chịu đựng” hay nheo mắt. Việc không điều chỉnh kịp thời có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, khiến bạn mỏi mắt, đau đầu, thậm chí làm gia tăng nếp nhăn do phải căng mắt quá mức. Ngoài ra, thị lực yếu lâu ngày có thể khiến não bộ xử lý hình ảnh chậm hơn.
Đừng ngại đi kiểm tra mắt. Một cặp kính phù hợp sẽ giúp bạn giữ gìn thị lực, cải thiện sự thoải mái và duy trì lối sống năng động, ngay cả khi đôi mắt đã bước sang “tuổi trung niên”.
