Yu Ki San
Writer
Dữ liệu giám sát từ các công ty của Mỹ và Thụy Sĩ cho thấy, Trung Quốc dường như đã lần đầu tiên thực hiện thành công một kỳ tích trên không gian: tiếp nhiên liệu cho vệ tinh trên quỹ đạo địa tĩnh. Nếu được xác nhận, đây sẽ là một bước đột phá quan trọng, đánh dấu việc Trung Quốc vượt qua Mỹ trong một lĩnh vực công nghệ không gian mang tính chiến lược cao, với những hàm ý sâu sắc về cả dân sự và quân sự.
Theo công ty giám sát không gian COMSPOC của Mỹ, trong khoảng thời gian từ ngày 2 đến ngày 6 tháng 7, dữ liệu quang học cho thấy hai vệ tinh của Trung Quốc là Shijian-21 và Shijian-25 đã "xuất hiện như đã hợp nhất về mặt hình ảnh". Điều này cho thấy chúng đã tiến hành một thao tác tiếp cận và kết nối kéo dài nhiều ngày. Dữ liệu từ công ty s2a-systems của Thụy Sĩ cũng xác nhận hai vệ tinh này đã ở rất gần nhau trong khoảng thời gian đó.
Quá trình này cực kỳ phức tạp, đòi hỏi độ chính xác cao để hai tàu không người lái có thể ghép nối với nhau trong môi trường vi trọng lực ở độ cao hơn 35.000 km.
Sự kiện này dường như là một cuộc thử nghiệm tiếp nhiên liệu cho vệ tinh đã được lên kế hoạch. Vệ tinh Shijian-25, được phóng vào tháng 1 năm 2025, có nhiệm vụ chính thức là thử nghiệm công nghệ "tiếp nhiên liệu và kéo dài tuổi thọ vệ tinh". Trong khi đó, vệ tinh Shijian-21, vốn được phóng lên từ năm 2021 để thử nghiệm khả năng dọn rác không gian, đã sử dụng một lượng lớn nhiên liệu vào đầu năm 2022 để kéo một vệ tinh hỏng lên "quỹ đạo nghĩa địa". Điều này biến Shijian-21 thành một "khách hàng" lý tưởng để được tiếp nhiên liệu.
Việc có thể tiếp nhiên liệu cho các vệ tinh trên quỹ đạo là một ưu tiên chiến lược của Trung Quốc. Nó giúp giảm chi phí phóng vệ tinh mới, tăng tuổi thọ của các thiết bị đắt tiền đang hoạt động và góp phần hạn chế rác không gian.
Tuy nhiên, công nghệ này cũng gây ra những lo ngại về quân sự sâu sắc đối với Mỹ. Washington theo dõi rất sát các thử nghiệm này, bởi vì một công nghệ có thể được sử dụng để tiếp nhiên liệu hay sửa chữa một vệ tinh đồng minh thì cũng có thể được ứng dụng để tiếp cận, vô hiệu hóa, hoặc thậm chí tấn công vệ tinh của đối phương. Đây là những vệ tinh tối quan trọng cho các hoạt động định vị, thông tin liên lạc và cảnh báo sớm tên lửa.
Cuộc đua trong lĩnh vực này đang trở nên gay gắt. Trong khi Trung Quốc dường như đã đạt được một thành công lớn, thì Mỹ lại đang gặp nhiều trở ngại. Sứ mệnh OSAM-1 của NASA, với mục tiêu tương tự, đã bị hủy bỏ vào năm 2023 sau nhiều năm trì hoãn và vượt chi phí. Mặc dù Mỹ đã từng thành công với dự án Orbital Express vào năm 2007, nhưng đó là một thử nghiệm ở quỹ đạo thấp và có mức độ phức tạp nhỏ hơn nhiều.
Hiện tại, Lực lượng Không gian Mỹ đang xin ngân sách khoảng 20 triệu USD cho năm 2025 để tiếp tục nghiên cứu và thử nghiệm công nghệ tiếp nhiên liệu trên quỹ đạo, với các đợt thử nghiệm dự kiến bắt đầu từ mùa hè năm sau.
Dù chưa có xác nhận chính thức nào từ Bắc Kinh, nhưng các bằng chứng quan sát cho thấy Trung Quốc rất có thể đã đạt được một năng lực công nghệ mà Mỹ vẫn đang phấn đấu để đạt được vào năm 2026. Điều này không chỉ giúp nâng cao khả năng duy trì các tài sản không gian của Trung Quốc mà còn củng cố vững chắc vị thế của họ như một cường quốc không gian hàng đầu, thách thức sự thống trị công nghệ lâu nay của Mỹ trong một lĩnh vực cực kỳ quan trọng.
Cuộc "hợp nhất" ở độ cao 35.000 km
Theo công ty giám sát không gian COMSPOC của Mỹ, trong khoảng thời gian từ ngày 2 đến ngày 6 tháng 7, dữ liệu quang học cho thấy hai vệ tinh của Trung Quốc là Shijian-21 và Shijian-25 đã "xuất hiện như đã hợp nhất về mặt hình ảnh". Điều này cho thấy chúng đã tiến hành một thao tác tiếp cận và kết nối kéo dài nhiều ngày. Dữ liệu từ công ty s2a-systems của Thụy Sĩ cũng xác nhận hai vệ tinh này đã ở rất gần nhau trong khoảng thời gian đó.
Quá trình này cực kỳ phức tạp, đòi hỏi độ chính xác cao để hai tàu không người lái có thể ghép nối với nhau trong môi trường vi trọng lực ở độ cao hơn 35.000 km.
Sự kiện này dường như là một cuộc thử nghiệm tiếp nhiên liệu cho vệ tinh đã được lên kế hoạch. Vệ tinh Shijian-25, được phóng vào tháng 1 năm 2025, có nhiệm vụ chính thức là thử nghiệm công nghệ "tiếp nhiên liệu và kéo dài tuổi thọ vệ tinh". Trong khi đó, vệ tinh Shijian-21, vốn được phóng lên từ năm 2021 để thử nghiệm khả năng dọn rác không gian, đã sử dụng một lượng lớn nhiên liệu vào đầu năm 2022 để kéo một vệ tinh hỏng lên "quỹ đạo nghĩa địa". Điều này biến Shijian-21 thành một "khách hàng" lý tưởng để được tiếp nhiên liệu.
Cuộc đua công nghệ và những lo ngại về mục đích kép
Việc có thể tiếp nhiên liệu cho các vệ tinh trên quỹ đạo là một ưu tiên chiến lược của Trung Quốc. Nó giúp giảm chi phí phóng vệ tinh mới, tăng tuổi thọ của các thiết bị đắt tiền đang hoạt động và góp phần hạn chế rác không gian.
Tuy nhiên, công nghệ này cũng gây ra những lo ngại về quân sự sâu sắc đối với Mỹ. Washington theo dõi rất sát các thử nghiệm này, bởi vì một công nghệ có thể được sử dụng để tiếp nhiên liệu hay sửa chữa một vệ tinh đồng minh thì cũng có thể được ứng dụng để tiếp cận, vô hiệu hóa, hoặc thậm chí tấn công vệ tinh của đối phương. Đây là những vệ tinh tối quan trọng cho các hoạt động định vị, thông tin liên lạc và cảnh báo sớm tên lửa.
Cuộc đua trong lĩnh vực này đang trở nên gay gắt. Trong khi Trung Quốc dường như đã đạt được một thành công lớn, thì Mỹ lại đang gặp nhiều trở ngại. Sứ mệnh OSAM-1 của NASA, với mục tiêu tương tự, đã bị hủy bỏ vào năm 2023 sau nhiều năm trì hoãn và vượt chi phí. Mặc dù Mỹ đã từng thành công với dự án Orbital Express vào năm 2007, nhưng đó là một thử nghiệm ở quỹ đạo thấp và có mức độ phức tạp nhỏ hơn nhiều.
Một bước tiến trong tham vọng không gian của Trung Quốc
Hiện tại, Lực lượng Không gian Mỹ đang xin ngân sách khoảng 20 triệu USD cho năm 2025 để tiếp tục nghiên cứu và thử nghiệm công nghệ tiếp nhiên liệu trên quỹ đạo, với các đợt thử nghiệm dự kiến bắt đầu từ mùa hè năm sau.
Dù chưa có xác nhận chính thức nào từ Bắc Kinh, nhưng các bằng chứng quan sát cho thấy Trung Quốc rất có thể đã đạt được một năng lực công nghệ mà Mỹ vẫn đang phấn đấu để đạt được vào năm 2026. Điều này không chỉ giúp nâng cao khả năng duy trì các tài sản không gian của Trung Quốc mà còn củng cố vững chắc vị thế của họ như một cường quốc không gian hàng đầu, thách thức sự thống trị công nghệ lâu nay của Mỹ trong một lĩnh vực cực kỳ quan trọng.
