Thực hiện điều này đã khiến Trung Quốc vượt xa chúng ta 7 năm và hiện nay chưa ai theo kịp như thế nào

[Tháp rơi tự do]

Trong khi thế giới đang say mê với cơn sốt trí tuệ nhân tạo (AI) và các ứng dụng công nghệ, Trung Quốc đã đi trước nhiều quốc gia với hệ thống giám sát tối tân, tích hợp hàng triệu camera và AI, biến quốc gia này thành một “tương lai viễn tưởng” như mô tả trong bài viết năm 2018 của tờ New York Times. Dưới đây là bức tranh về hệ thống giám sát công nghệ cao và những tác động xã hội của nó tại Trung Quốc.

Giấc mơ giám sát công nghệ cao của Trung Quốc​

Tại Trịnh Châu, một sĩ quan cảnh sát sử dụng kính nhận dạng khuôn mặt đã bắt giữ một kẻ buôn lậu heroin ngay tại nhà ga xe lửa. Ở Thanh Đảo, camera AI giúp tóm gọn 20 nghi phạm hình sự giữa lễ hội bia sôi động. Tại Vu Hồ, một kẻ tình nghi giết người bị phát hiện khi mua đồ ăn từ một gánh hàng rong nhờ công nghệ nhận dạng khuôn mặt. Với hàng triệu camera và hàng tỷ dòng mã lập trình vào năm 2018, Trung Quốc đang xây dựng một hệ thống giám sát quốc gia chưa từng có, được hỗ trợ bởi ngành công nghiệp công nghệ phát triển mạnh mẽ.

Bắc Kinh đang sử dụng các công nghệ như nhận dạng khuôn mặt và trí tuệ nhân tạo để theo dõi 1,4 tỷ dân. Hệ thống này không chỉ giám sát mà còn quản lý xã hội và kinh tế thông qua các thuật toán. Theo ông San Jun, phó trưởng đồn cảnh sát tại nhà ga Trịnh Châu, trước đây, công việc dựa nhiều vào trực giác, nhưng nếu bỏ lỡ manh mối, mọi thứ coi như chấm dứt. Giờ đây, công nghệ giúp giảm thiểu sai sót.

Hệ thống giám sát khổng lồ​

Tại một số thành phố, camera giám sát tại các nhà ga xe lửa có khả năng nhận diện những kẻ bị truy nã. Các màn hình lớn như biển quảng cáo công khai hình ảnh và thông tin cá nhân của những người vi phạm giao thông hoặc không trả nợ. Máy quét nhận dạng khuôn mặt được lắp đặt tại lối vào các khu dân cư. Năm 2018, Trung Quốc được ước tính có khoảng 200 triệu camera giám sát, gấp bốn lần số lượng tại Mỹ.

Martin Chorzempa, chuyên gia tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, nhận định: “Đây là một phương thức hoàn toàn mới để chính phủ quản lý xã hội và kinh tế thông qua thuật toán.” Hệ thống này nhằm mục tiêu kiểm soát chặt chẽ, tận dụng công nghệ để đảm bảo trật tự.

Nỗi xấu hổ như một công cụ kiểm soát​

Tại giao lộ cầu Trường Hồng ở Tương Dương, tình trạng hỗn loạn giao thông từng là vấn đề lớn. Tuy nhiên, từ mùa hè năm ngoái, cảnh sát đã lắp đặt camera nhận dạng khuôn mặt kết nối với màn hình công cộng. Hình ảnh, tên và số chứng minh thư của người vi phạm được hiển thị công khai. Bà Guan Yue, một phát ngôn viên, cho biết ban đầu nhiều người còn hào hứng khi thấy mình trên màn hình, nhưng khi biết đó là hình phạt, họ cảm thấy xấu hổ.

“Nếu bạn bị ghi hình, hàng xóm hoặc đồng nghiệp có thể thấy và bàn tán. Nỗi xấu hổ đó khiến nhiều người không dám vi phạm,” bà Guan chia sẻ. Hệ thống này sử dụng tâm lý xã hội để thúc đẩy hành vi tuân thủ quy tắc.

Đầu tư lớn vào công nghệ giám sát​

Dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Tập Cận Bình, Trung Quốc đã nâng cấp mạnh mẽ hệ thống giám sát. Đây là thị trường lớn nhất thế giới cho công nghệ an ninh, với dự đoán gần 300 triệu camera được lắp đặt vào năm 2020. Theo IHS Markit, Trung Quốc chiếm hơn 75% lượng máy chủ dùng để quét video nhận dạng khuôn mặt trên toàn cầu. Cảnh sát nước này cũng dự kiến chi thêm 30 tỷ USD cho các hoạt động giám sát công nghệ trong những năm tiếp theo.

Các hợp đồng chính phủ thúc đẩy nghiên cứu công nghệ nhận dạng không chỉ khuôn mặt mà còn quần áo và dáng đi. Các thiết bị như kính nhận dạng khuôn mặt đã xuất hiện, cho thấy sự tiến bộ vượt bậc của hệ thống giám sát.

Vai trò của các công ty tư nhân​

Các công ty tư nhân nhìn thấy cơ hội lớn trong việc xây dựng hệ thống giám sát. Thị trường an ninh công cộng của Trung Quốc được định giá hơn 80 tỷ USD và còn tiềm năng tăng trưởng. Ông Shen Xinyang, cựu nhà khoa học dữ liệu của Google và giám đốc công nghệ của startup Eyecool, cho biết công ty đã triển khai hệ thống giám sát tại hơn 20 sân bay và nhà ga, hỗ trợ bắt giữ 1.000 tội phạm. Eyecool cũng cung cấp hai triệu hình ảnh khuôn mặt mỗi ngày cho hệ thống dữ liệu cảnh sát Skynet.

Công ty Number 1 Community đang phát triển ứng dụng phát hiện xung đột đám đông và bản đồ ảo giúp cảnh sát xác định thông tin cư dân. Bộ phim Amazing China (Trung Quốc Phi thường) đã giới thiệu một bản đồ tương tự, sử dụng dữ liệu tiêu thụ điện nước để dự đoán tội phạm. “Bất kỳ hành vi bất thường nào cũng sẽ kích hoạt cảnh báo,” một sĩ quan trong phim nhấn mạnh, khẳng định khả năng đưa tội phạm ra ánh sáng dù họ trốn ở bất kỳ đâu.

Hiệu quả và quyền lực của giám sát vô hình​

Hệ thống giám sát đã mang lại hiệu quả rõ rệt. Tại giao lộ Tương Dương, tình trạng vi phạm giao thông giảm đáng kể. Ở các khu dân cư sử dụng cổng nhận dạng khuôn mặt, nạn trộm cắp xe đạp gần như biến mất. Theo ông Chorzempa, sự không chắc chắn về việc có bị theo dõi hay không khiến mọi người tuân thủ quy tắc hơn, tương tự khái niệm “panopticon” – một hệ thống giám sát toàn diện.

Tại Trịnh Châu, cảnh sát kể về việc sử dụng kính nhận dạng khuôn mặt để gây áp lực tâm lý. Trong một vụ bắt giữ kẻ buôn lậu heroin, chỉ cần đề cập đến công nghệ này, nghi phạm đã tự khai nhận vì sợ bị phát hiện. “Chúng tôi thậm chí không cần kỹ thuật thẩm vấn. Anh ta tự khai hết,” ông San Jun, phó trưởng đồn cảnh sát, cho biết.

Hệ thống giám sát công nghệ cao của Trung Quốc không chỉ nhằm kiểm soát tội phạm mà còn định hình hành vi xã hội. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra câu hỏi về quyền riêng tư và tự do cá nhân. Khi công nghệ ngày càng len lỏi vào mọi khía cạnh của cuộc sống, từ giao thông đến khu dân cư, người dân phải đối mặt với sự giám sát liên tục và áp lực tuân thủ.

Trong bối cảnh chi phí nuôi con ở Trung Quốc ngày càng đắt đỏ, hệ thống giám sát này có thể ảnh hưởng đến cách các gia đình quản lý cuộc sống và tương tác xã hội. Với tốc độ phát triển công nghệ, Trung Quốc đang dẫn đầu trong việc định hình một tương lai mà công nghệ không chỉ hỗ trợ mà còn kiểm soát mọi khía cạnh của đời sống.

Nguồn: CafeF​