From Beijing with Love
Cháu đã lớn thế này rồi à. Lại đây chú ôm cái coi.
Gần 48 năm sau khi rời Trái Đất, hai tàu vũ trụ Voyager 1 và Voyager 2 – những “ngôi sao nhạc rock” của không gian sâu thẳm – đang đối mặt với tình trạng cạn kiệt năng lượng. Ngày 5/3/2025, NASA thông báo sẽ tắt thêm một dụng cụ trên mỗi tàu để tiết kiệm năng lượng, nhằm kéo dài sứ mệnh lịch sử của chúng thêm vài năm nữa trong không gian liên sao.
Ra mắt vào năm 1977 để tận dụng sự sắp xếp hiếm có của các hành tinh ngoài hệ Mặt Trời (diễn ra 176 năm một lần), Voyager 1 và Voyager 2 ban đầu được thiết kế để khám phá Jupiter, Saturn, Uranus và Neptune. Voyager 1 bay qua Jupiter (1979) và Saturn cùng vệ tinh Titan (1980), trong khi Voyager 2 quan sát Jupiter (1979), Saturn (1981), Uranus (1986) và Neptune (1989) – trở thành tàu vũ trụ duy nhất đến nay từng ghé thăm hai hành tinh cuối cùng này. Nhiệm vụ chính kết thúc sau hơn một thập kỷ, nhưng cả hai vẫn tiếp tục hành trình vượt ra ngoài ảnh hưởng của Mặt Trời.
Hiện tại, Voyager 2 cách Trái Đất hơn 13 tỷ dặm (khoảng 20,9 tỷ km, gấp 140 lần khoảng cách từ Trái Đất đến Mặt Trời), còn Voyager 1 ở khoảng cách hơn 15,5 tỷ dặm (khoảng 25 tỷ km, gấp 166 lần). Từ năm 2012 (Voyager 1) và 2018 (Voyager 2), chúng đã tiến vào không gian liên sao, cung cấp dữ liệu đầu tiên về vùng không gian bên ngoài hệ Mặt Trời, nơi mà không tàu vũ trụ nào từng đến trước đó.
Nguồn năng lượng của Voyager đến từ lõi plutonium – lựa chọn hợp lý khi chúng đi quá xa để dùng năng lượng Mặt Trời. Tuy nhiên, mỗi năm, lõi này mất khoảng 4 watt – tương đương một bóng đèn nhỏ – khiến tổng năng lượng giảm dần. Để vận hành máy tính, hệ thống liên lạc và các dụng cụ khoa học, NASA phải đưa ra quyết định khó khăn: chọn dụng cụ nào để tắt hoặc mạo hiểm để toàn bộ tàu ngừng hoạt động.
Ngày 25/2/2025, NASA đã tắt hệ thống đo tia vũ trụ (cosmic ray subsystem) trên Voyager 1, và dự kiến ngày 24/3/2025 sẽ tắt dụng cụ đo hạt tích điện năng lượng thấp (low-energy charged particle instrument) trên Voyager 2. Hai dụng cụ này nghiên cứu các hạt tích điện nhanh như tia vũ trụ, ion và electron trong không gian liên sao. Đây là biện pháp tiết kiệm năng lượng có chủ đích, vì nếu không hành động, NASA ước tính hai tàu chỉ còn hoạt động được vài tháng trước khi kết thúc sứ mệnh.
Suzanne Dodd, quản lý dự án Voyager tại Phòng thí nghiệm Động cơ Phản lực (JPL) của NASA, chia sẻ: “Voyager là những ngôi sao sáng trong không gian sâu từ khi phóng. Chúng tôi muốn giữ chúng hoạt động lâu nhất có thể, nhưng năng lượng điện đang cạn dần. Tắt một dụng cụ bây giờ là cách để tránh phải tuyên bố chấm dứt sứ mệnh sớm.” NASA cũng lên kế hoạch tiếp tục tắt dụng cụ đo hạt tích điện năng lượng thấp trên Voyager 1 và hệ thống đo tia vũ trụ trên Voyager 2 vào năm 2026, với mục tiêu giữ ít nhất một dụng cụ hoạt động trên mỗi tàu đến thập niên 2030.
Với khoảng cách khổng lồ, tín hiệu từ Trái Đất mất 19,5 giờ để đến Voyager 2 và hơn 23 giờ để đến Voyager 1, khiến việc xử lý sự cố trở thành quá trình chậm chạp. Gần đây, Voyager 1 gặp vấn đề liên lạc nghiêm trọng từ tháng 11/2023 đến đầu 2024, chỉ thu thập được dữ liệu một phần, còn Voyager 2 mất liên lạc vài tuần vào năm 2023. Tuy nhiên, NASA vẫn quyết tâm duy trì sứ mệnh.
Linda Spilker, nhà khoa học dự án Voyager tại JPL, nhấn mạnh: “Mỗi phút mỗi ngày, Voyager khám phá vùng không gian chưa từng có tàu nào đặt chân tới. Nhưng mỗi ngày cũng có thể là ngày cuối cùng. Dù vậy, chúng tôi đang làm mọi cách để hai tàu tiếp tục sứ mệnh tiên phong lâu nhất có thể, vì mỗi ngày có thể mang đến một khám phá liên sao mới.”
Voyager không chỉ là biểu tượng của khám phá vũ trụ mà còn là kỳ tích kỹ thuật. Từ việc ghi lại hình ảnh đầu tiên của Uranus và Neptune đến việc bước vào không gian liên sao, chúng đã mở rộng hiểu biết của nhân loại về vũ trụ. Dù mất đi một dụng cụ, dữ liệu từ các dụng cụ còn lại – như máy đo từ trường, sóng plasma và hạt năng lượng – vẫn vô giá.
Ra mắt vào năm 1977 để tận dụng sự sắp xếp hiếm có của các hành tinh ngoài hệ Mặt Trời (diễn ra 176 năm một lần), Voyager 1 và Voyager 2 ban đầu được thiết kế để khám phá Jupiter, Saturn, Uranus và Neptune. Voyager 1 bay qua Jupiter (1979) và Saturn cùng vệ tinh Titan (1980), trong khi Voyager 2 quan sát Jupiter (1979), Saturn (1981), Uranus (1986) và Neptune (1989) – trở thành tàu vũ trụ duy nhất đến nay từng ghé thăm hai hành tinh cuối cùng này. Nhiệm vụ chính kết thúc sau hơn một thập kỷ, nhưng cả hai vẫn tiếp tục hành trình vượt ra ngoài ảnh hưởng của Mặt Trời.
Hiện tại, Voyager 2 cách Trái Đất hơn 13 tỷ dặm (khoảng 20,9 tỷ km, gấp 140 lần khoảng cách từ Trái Đất đến Mặt Trời), còn Voyager 1 ở khoảng cách hơn 15,5 tỷ dặm (khoảng 25 tỷ km, gấp 166 lần). Từ năm 2012 (Voyager 1) và 2018 (Voyager 2), chúng đã tiến vào không gian liên sao, cung cấp dữ liệu đầu tiên về vùng không gian bên ngoài hệ Mặt Trời, nơi mà không tàu vũ trụ nào từng đến trước đó.
Nguồn năng lượng của Voyager đến từ lõi plutonium – lựa chọn hợp lý khi chúng đi quá xa để dùng năng lượng Mặt Trời. Tuy nhiên, mỗi năm, lõi này mất khoảng 4 watt – tương đương một bóng đèn nhỏ – khiến tổng năng lượng giảm dần. Để vận hành máy tính, hệ thống liên lạc và các dụng cụ khoa học, NASA phải đưa ra quyết định khó khăn: chọn dụng cụ nào để tắt hoặc mạo hiểm để toàn bộ tàu ngừng hoạt động.
Ngày 25/2/2025, NASA đã tắt hệ thống đo tia vũ trụ (cosmic ray subsystem) trên Voyager 1, và dự kiến ngày 24/3/2025 sẽ tắt dụng cụ đo hạt tích điện năng lượng thấp (low-energy charged particle instrument) trên Voyager 2. Hai dụng cụ này nghiên cứu các hạt tích điện nhanh như tia vũ trụ, ion và electron trong không gian liên sao. Đây là biện pháp tiết kiệm năng lượng có chủ đích, vì nếu không hành động, NASA ước tính hai tàu chỉ còn hoạt động được vài tháng trước khi kết thúc sứ mệnh.
Suzanne Dodd, quản lý dự án Voyager tại Phòng thí nghiệm Động cơ Phản lực (JPL) của NASA, chia sẻ: “Voyager là những ngôi sao sáng trong không gian sâu từ khi phóng. Chúng tôi muốn giữ chúng hoạt động lâu nhất có thể, nhưng năng lượng điện đang cạn dần. Tắt một dụng cụ bây giờ là cách để tránh phải tuyên bố chấm dứt sứ mệnh sớm.” NASA cũng lên kế hoạch tiếp tục tắt dụng cụ đo hạt tích điện năng lượng thấp trên Voyager 1 và hệ thống đo tia vũ trụ trên Voyager 2 vào năm 2026, với mục tiêu giữ ít nhất một dụng cụ hoạt động trên mỗi tàu đến thập niên 2030.
Với khoảng cách khổng lồ, tín hiệu từ Trái Đất mất 19,5 giờ để đến Voyager 2 và hơn 23 giờ để đến Voyager 1, khiến việc xử lý sự cố trở thành quá trình chậm chạp. Gần đây, Voyager 1 gặp vấn đề liên lạc nghiêm trọng từ tháng 11/2023 đến đầu 2024, chỉ thu thập được dữ liệu một phần, còn Voyager 2 mất liên lạc vài tuần vào năm 2023. Tuy nhiên, NASA vẫn quyết tâm duy trì sứ mệnh.
Linda Spilker, nhà khoa học dự án Voyager tại JPL, nhấn mạnh: “Mỗi phút mỗi ngày, Voyager khám phá vùng không gian chưa từng có tàu nào đặt chân tới. Nhưng mỗi ngày cũng có thể là ngày cuối cùng. Dù vậy, chúng tôi đang làm mọi cách để hai tàu tiếp tục sứ mệnh tiên phong lâu nhất có thể, vì mỗi ngày có thể mang đến một khám phá liên sao mới.”
Voyager không chỉ là biểu tượng của khám phá vũ trụ mà còn là kỳ tích kỹ thuật. Từ việc ghi lại hình ảnh đầu tiên của Uranus và Neptune đến việc bước vào không gian liên sao, chúng đã mở rộng hiểu biết của nhân loại về vũ trụ. Dù mất đi một dụng cụ, dữ liệu từ các dụng cụ còn lại – như máy đo từ trường, sóng plasma và hạt năng lượng – vẫn vô giá.
