Nguyễn Văn Sơn
Writer
Lăng mộ của Tần Thủy Hoàng, công trình cung điện ngầm đồ sộ bậc nhất thời cổ đại, cho tới hôm nay vẫn là một bí ẩn lớn. Thế nhưng hơn hai trăm năm sau, lại có một người dường như biết được nhiều điều mà lẽ ra phải bị chôn vùi mãi mãi. Ông ta là ai? Do linh cảm trời cho, hay nhờ một con đường bí mật nào đó mà có được thông tin?
Nhân vật này chính là Tư Mã Thiên, nhà sử học kiệt xuất đời Hán, người cẩn trọng, hiền hòa và đam mê đi tìm “sự thật lịch sử”. Chính tinh thần ấy đã dẫn ông lần theo dấu vết, dần dần tái dựng những điều ẩn giấu trong Lăng Tần Thủy Hoàng.
1. Bí mật về lăng mộ của Tần Thủy Hoàng
Lăng mộ của Tần Thủy Hoàng là lăng hoàng gia quy mô lớn đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc, khởi công từ năm 246 TCN. Khi ông qua đời, hàng chục vạn thợ thủ công được huy động để hoàn thiện lăng, một công trình mà ông muốn “sống mãi” cùng danh tiếng thống nhất lục quốc.
Tần Thủy Hoàng nổi tiếng kỹ tính. Ông thường đột xuất kiểm tra công trường, phát hiện sai sót là nổi giận, rồi ra lệnh sửa chữa. Thiết kế lăng mộ được giữ bí mật tuyệt đối; các bản vẽ được giao cho người giám giữ riêng, thợ không được phép tự ý thay đổi.
Và khi công trình hoàn thành, tất cả thợ thủ công đều bị xử tử. Việc này vừa để giữ bí mật, vừa để ngăn bất kỳ ai biết về cấu trúc bên trong có thể tiết lộ cho đời sau.
Như vậy, mọi chi tiết bên trong lăng mộ tưởng chừng đã biến mất hoàn toàn cùng cái chết của những người xây dựng.
2. Biện pháp giữ bí mật cực kỳ nghiêm ngặt
Trong quá trình xây dựng, Tần Thủy Hoàng cho dựng tường cao bao quanh công trường. Từ lúc đó, thợ thuyền bị cô lập khỏi bên ngoài, không thể ra vào tự do, không thể đưa tin ra ngoại giới.
Và khi xây xong, ông lại một lần nữa ra lệnh giết toàn bộ thợ thủ công cùng những người liên quan. Kết quả: Không ai sống sót để kể lại bên trong lăng có gì.
Vậy thì…
3. Bằng cách nào Tư Mã Thiên biết được cấu trúc lăng?
Điều khiến người đời ngạc nhiên là trong Sử ký, Tư Mã Thiên mô tả rất chi tiết về nội thất lăng mộ: các tầng hành lang, mô hình sông núi, biển thủy ngân… mà sau này khi khảo cổ hiện đại kiểm tra bằng máy quét, nhiều điểm cho thấy là có cơ sở.
Nhà sử học thời Hán đã biết bằng cách nào?
Các học giả hiện nay cho rằng:
(1) Tin đồn dân gian từ thời kỳ đầu xây dựng
Những ngày đầu xây lăng chưa bị phong tỏa nghiêm, thợ thủ công vẫn giao tiếp được với người thân. Những câu chuyện “kể miệng” về hệ thống đường hầm, phòng ốc, mô hình sông núi… đã lan truyền trong dân gian.
Sau khi nhà Tần sụp đổ, những lời đồn đó lại càng được truyền rộng.
Tư Mã Thiên, người thích đi sâu vào dân gian, rất có khả năng thu thập được những tin này.
(2) Thợ thủ công bỏ dở giữa chừng
Quá trình xây dựng kéo dài nhiều chục năm. Một số thợ từ nhiệm sớm hoặc bị thay thế giữa chừng đã biết một phần cấu trúc, và vô tình kể lại cho người ngoài.
(3) Tư Mã Thiên có thể tiếp cận tài liệu lưu trữ
Là Thái sử lệnh của triều Hán, ông có quyền xem các tài liệu cũ, bao gồm cả những ghi chép nội bộ thời Tần còn sót lại. Có thể ông đã tìm thấy bản vẽ, mô tả, báo cáo xây dựng…
Tất cả những thông tin vụn vặt ấy, qua bàn tay người làm sử nghiêm túc như ông, đã dần ghép lại thành bức tranh hoàn chỉnh.
4. Tư Mã Thiên - người thắp sáng sự thật
Điều khiến hậu thế nể phục không chỉ là kiến thức của Tư Mã Thiên, mà còn là tinh thần làm sử không sợ quyền lực.
Trong Sử ký, ông vừa ca ngợi công lao thống nhất thiên hạ của Tần Thủy Hoàng, vừa thẳng thắn chỉ trích sự ******* và hưởng lạc của ông – điều hiếm có trong xã hội phong kiến.
Chính sự kiên trì tìm kiếm sự thật, kể lại lịch sử một cách trung thực, đã khiến Sử ký trở thành kiệt tác vượt thời gian.
Từ câu chuyện của Tư Mã Thiên, ta thấy được tâm huyết của một nhà sử học dám đi tìm sự thật, dù sự thật ấy bị chôn vùi dưới hàng chục mét đất và hàng trăm năm lịch sử.
Còn bí mật thật sự của Lăng Tần Thủy Hoàng? Có lẽ nó vẫn đang ngủ yên dưới lòng đất. Nhưng với tiến bộ khảo cổ và công nghệ hiện nay, biết đâu một ngày nào đó, chúng ta sẽ hiểu hết điều mà tổ tiên đã che giấu suốt hơn hai nghìn năm.
Nhân vật này chính là Tư Mã Thiên, nhà sử học kiệt xuất đời Hán, người cẩn trọng, hiền hòa và đam mê đi tìm “sự thật lịch sử”. Chính tinh thần ấy đã dẫn ông lần theo dấu vết, dần dần tái dựng những điều ẩn giấu trong Lăng Tần Thủy Hoàng.
1. Bí mật về lăng mộ của Tần Thủy Hoàng
Lăng mộ của Tần Thủy Hoàng là lăng hoàng gia quy mô lớn đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc, khởi công từ năm 246 TCN. Khi ông qua đời, hàng chục vạn thợ thủ công được huy động để hoàn thiện lăng, một công trình mà ông muốn “sống mãi” cùng danh tiếng thống nhất lục quốc.
Tần Thủy Hoàng nổi tiếng kỹ tính. Ông thường đột xuất kiểm tra công trường, phát hiện sai sót là nổi giận, rồi ra lệnh sửa chữa. Thiết kế lăng mộ được giữ bí mật tuyệt đối; các bản vẽ được giao cho người giám giữ riêng, thợ không được phép tự ý thay đổi.
Và khi công trình hoàn thành, tất cả thợ thủ công đều bị xử tử. Việc này vừa để giữ bí mật, vừa để ngăn bất kỳ ai biết về cấu trúc bên trong có thể tiết lộ cho đời sau.
Như vậy, mọi chi tiết bên trong lăng mộ tưởng chừng đã biến mất hoàn toàn cùng cái chết của những người xây dựng.
2. Biện pháp giữ bí mật cực kỳ nghiêm ngặt
Trong quá trình xây dựng, Tần Thủy Hoàng cho dựng tường cao bao quanh công trường. Từ lúc đó, thợ thuyền bị cô lập khỏi bên ngoài, không thể ra vào tự do, không thể đưa tin ra ngoại giới.
Và khi xây xong, ông lại một lần nữa ra lệnh giết toàn bộ thợ thủ công cùng những người liên quan. Kết quả: Không ai sống sót để kể lại bên trong lăng có gì.
Vậy thì…
3. Bằng cách nào Tư Mã Thiên biết được cấu trúc lăng?
Điều khiến người đời ngạc nhiên là trong Sử ký, Tư Mã Thiên mô tả rất chi tiết về nội thất lăng mộ: các tầng hành lang, mô hình sông núi, biển thủy ngân… mà sau này khi khảo cổ hiện đại kiểm tra bằng máy quét, nhiều điểm cho thấy là có cơ sở.
Nhà sử học thời Hán đã biết bằng cách nào?
Các học giả hiện nay cho rằng:
(1) Tin đồn dân gian từ thời kỳ đầu xây dựng
Những ngày đầu xây lăng chưa bị phong tỏa nghiêm, thợ thủ công vẫn giao tiếp được với người thân. Những câu chuyện “kể miệng” về hệ thống đường hầm, phòng ốc, mô hình sông núi… đã lan truyền trong dân gian.
Sau khi nhà Tần sụp đổ, những lời đồn đó lại càng được truyền rộng.
Tư Mã Thiên, người thích đi sâu vào dân gian, rất có khả năng thu thập được những tin này.
(2) Thợ thủ công bỏ dở giữa chừng
Quá trình xây dựng kéo dài nhiều chục năm. Một số thợ từ nhiệm sớm hoặc bị thay thế giữa chừng đã biết một phần cấu trúc, và vô tình kể lại cho người ngoài.
(3) Tư Mã Thiên có thể tiếp cận tài liệu lưu trữ
Là Thái sử lệnh của triều Hán, ông có quyền xem các tài liệu cũ, bao gồm cả những ghi chép nội bộ thời Tần còn sót lại. Có thể ông đã tìm thấy bản vẽ, mô tả, báo cáo xây dựng…
Tất cả những thông tin vụn vặt ấy, qua bàn tay người làm sử nghiêm túc như ông, đã dần ghép lại thành bức tranh hoàn chỉnh.
4. Tư Mã Thiên - người thắp sáng sự thật
Điều khiến hậu thế nể phục không chỉ là kiến thức của Tư Mã Thiên, mà còn là tinh thần làm sử không sợ quyền lực.
Trong Sử ký, ông vừa ca ngợi công lao thống nhất thiên hạ của Tần Thủy Hoàng, vừa thẳng thắn chỉ trích sự ******* và hưởng lạc của ông – điều hiếm có trong xã hội phong kiến.
Chính sự kiên trì tìm kiếm sự thật, kể lại lịch sử một cách trung thực, đã khiến Sử ký trở thành kiệt tác vượt thời gian.
Từ câu chuyện của Tư Mã Thiên, ta thấy được tâm huyết của một nhà sử học dám đi tìm sự thật, dù sự thật ấy bị chôn vùi dưới hàng chục mét đất và hàng trăm năm lịch sử.
Còn bí mật thật sự của Lăng Tần Thủy Hoàng? Có lẽ nó vẫn đang ngủ yên dưới lòng đất. Nhưng với tiến bộ khảo cổ và công nghệ hiện nay, biết đâu một ngày nào đó, chúng ta sẽ hiểu hết điều mà tổ tiên đã che giấu suốt hơn hai nghìn năm.
