Vào ngày 21/6/2025, Việt Nam bước vào ngày hạ chí – ngày dài nhất trong năm, đánh dấu một sự kiện thiên văn quan trọng đối với các quốc gia thuộc Bắc bán cầu, trong đó có Hà Nội và TP.HCM. Đây không chỉ là thời điểm mở ra mùa hè chính thức theo lịch thiên văn mà còn phản ánh những quy luật chuyển động tự nhiên của Trái Đất trong hệ Mặt Trời.
Hạ chí chính thức diễn ra vào 09:42 sáng ngày 21/6 (giờ Việt Nam), khi trục quay Trái Đất nghiêng 23,5 độ, khiến Mặt Trời chiếu vuông góc vào chí tuyến Bắc (vĩ độ 23,5 độ Bắc) – điểm xa nhất về phía Bắc mà Mặt Trời có thể chiếu thẳng. Tại thời điểm này, Mặt Trời đạt vị trí cao nhất trên bầu trời đối với người quan sát ở Bắc bán cầu, dẫn đến thời gian ban ngày kéo dài nhất trong năm.
Tại Hà Nội, thời gian Mặt Trời chiếu sáng được ghi nhận kéo dài hơn 13 tiếng, trong khi TP.HCM cũng chứng kiến ban ngày dài hơn so với mức trung bình của các tháng khác, theo dữ liệu từ TimeandDate. Ở những khu vực xa hơn về phía Bắc như Oslo (Na Uy), hiện tượng “đêm trắng” xảy ra khi Mặt Trời không lặn suốt 24 giờ. Ngược lại, các quốc gia ở Nam bán cầu như Úc, New Zealand hay Nam Phi đang bước vào ngày đông chí, với Mặt Trời ở vị trí thấp nhất và thời gian chiếu sáng ngắn nhất.
Hiện tượng hạ chí bắt nguồn từ trục nghiêng của Trái Đất, một kết quả từ vụ va chạm cách đây hàng tỷ năm giữa Trái Đất sơ khai và một thiên thể có kích thước tương đương Sao Hỏa. Sự kiện này không chỉ tạo ra Mặt Trăng mà còn hình thành góc nghiêng trục 23,5 độ đặc trưng. Góc nghiêng này dao động rất nhỏ (từ 22,1 đến 24,5 độ) theo chu kỳ hàng chục nghìn năm và không thay đổi đáng kể trong thời gian ngắn.
Chính trục nghiêng này mang lại sự phân hóa bốn mùa rõ rệt cho các vùng ngoài xích đạo – xuân phân, thu phân, hạ chí và đông chí – trong khi các khu vực gần xích đạo chỉ có hai mùa chính là mưa và khô. Những mốc thời gian này không chỉ đánh dấu sự chuyển giao khí hậu mà còn có ý nghĩa sâu sắc trong nông nghiệp, văn hóa và đời sống hàng ngày.
Từ thời cổ đại, con người đã nhận thức rõ quy luật này và để lại những công trình thiên văn ấn tượng. Stonehenge (Anh) được thiết kế để hướng về điểm mọc Mặt Trời vào ngày hạ chí, trong khi Kim tự tháp Chichén Itzá (Mexico) tạo ra hình bóng con rắn thần Kukulkan vào các ngày xuân phân và thu phân. Những di sản này chứng minh sự gắn bó sâu sắc của con người với thiên nhiên và khả năng quan sát, tính toán chính xác các hiện tượng thiên văn.
Ngày nay, hạ chí không chỉ mang ý nghĩa thiên văn mà còn là cơ hội để các nhà khoa học và người yêu thiên văn quan sát các chòm sao mùa hè như Thiên Hạt, Thiên Cầm và Thiên Long. Các hiện tượng như trăng rằm tháng 6 hay mưa sao băng sắp tới cũng là điểm nhấn trong mùa hè, thu hút sự chú ý của cộng đồng.
Hạ chí 21/6/2025 đánh dấu ngày dài nhất năm tại Việt Nam, với thời gian chiếu sáng vượt trội tại Hà Nội và TP.HCM, phản ánh quy luật tự nhiên của Trái Đất. Từ những di sản cổ xưa đến nghiên cứu hiện đại, sự kiện này không chỉ là một hiện tượng thiên văn mà còn là cầu nối giữa con người và vũ trụ, mang lại giá trị văn hóa và khoa học sâu sắc. Đây cũng là thời điểm lý tưởng để tận hưởng ánh sáng tự nhiên và khám phá vẻ đẹp của bầu trời mùa hè.
Hạ chí chính thức diễn ra vào 09:42 sáng ngày 21/6 (giờ Việt Nam), khi trục quay Trái Đất nghiêng 23,5 độ, khiến Mặt Trời chiếu vuông góc vào chí tuyến Bắc (vĩ độ 23,5 độ Bắc) – điểm xa nhất về phía Bắc mà Mặt Trời có thể chiếu thẳng. Tại thời điểm này, Mặt Trời đạt vị trí cao nhất trên bầu trời đối với người quan sát ở Bắc bán cầu, dẫn đến thời gian ban ngày kéo dài nhất trong năm.
Tại Hà Nội, thời gian Mặt Trời chiếu sáng được ghi nhận kéo dài hơn 13 tiếng, trong khi TP.HCM cũng chứng kiến ban ngày dài hơn so với mức trung bình của các tháng khác, theo dữ liệu từ TimeandDate. Ở những khu vực xa hơn về phía Bắc như Oslo (Na Uy), hiện tượng “đêm trắng” xảy ra khi Mặt Trời không lặn suốt 24 giờ. Ngược lại, các quốc gia ở Nam bán cầu như Úc, New Zealand hay Nam Phi đang bước vào ngày đông chí, với Mặt Trời ở vị trí thấp nhất và thời gian chiếu sáng ngắn nhất.
Hiện tượng hạ chí bắt nguồn từ trục nghiêng của Trái Đất, một kết quả từ vụ va chạm cách đây hàng tỷ năm giữa Trái Đất sơ khai và một thiên thể có kích thước tương đương Sao Hỏa. Sự kiện này không chỉ tạo ra Mặt Trăng mà còn hình thành góc nghiêng trục 23,5 độ đặc trưng. Góc nghiêng này dao động rất nhỏ (từ 22,1 đến 24,5 độ) theo chu kỳ hàng chục nghìn năm và không thay đổi đáng kể trong thời gian ngắn.
Chính trục nghiêng này mang lại sự phân hóa bốn mùa rõ rệt cho các vùng ngoài xích đạo – xuân phân, thu phân, hạ chí và đông chí – trong khi các khu vực gần xích đạo chỉ có hai mùa chính là mưa và khô. Những mốc thời gian này không chỉ đánh dấu sự chuyển giao khí hậu mà còn có ý nghĩa sâu sắc trong nông nghiệp, văn hóa và đời sống hàng ngày.
Từ thời cổ đại, con người đã nhận thức rõ quy luật này và để lại những công trình thiên văn ấn tượng. Stonehenge (Anh) được thiết kế để hướng về điểm mọc Mặt Trời vào ngày hạ chí, trong khi Kim tự tháp Chichén Itzá (Mexico) tạo ra hình bóng con rắn thần Kukulkan vào các ngày xuân phân và thu phân. Những di sản này chứng minh sự gắn bó sâu sắc của con người với thiên nhiên và khả năng quan sát, tính toán chính xác các hiện tượng thiên văn.
Ngày nay, hạ chí không chỉ mang ý nghĩa thiên văn mà còn là cơ hội để các nhà khoa học và người yêu thiên văn quan sát các chòm sao mùa hè như Thiên Hạt, Thiên Cầm và Thiên Long. Các hiện tượng như trăng rằm tháng 6 hay mưa sao băng sắp tới cũng là điểm nhấn trong mùa hè, thu hút sự chú ý của cộng đồng.
Hạ chí 21/6/2025 đánh dấu ngày dài nhất năm tại Việt Nam, với thời gian chiếu sáng vượt trội tại Hà Nội và TP.HCM, phản ánh quy luật tự nhiên của Trái Đất. Từ những di sản cổ xưa đến nghiên cứu hiện đại, sự kiện này không chỉ là một hiện tượng thiên văn mà còn là cầu nối giữa con người và vũ trụ, mang lại giá trị văn hóa và khoa học sâu sắc. Đây cũng là thời điểm lý tưởng để tận hưởng ánh sáng tự nhiên và khám phá vẻ đẹp của bầu trời mùa hè.
