Thảo Nông
Writer
Ngày 13 tháng 5 năm 1992, lần đầu tiên trong lịch sử, ba nhà du hành vũ trụ đã cùng nhau thực hiện một chuyến đi bộ ngoài không gian đầy rủi ro nhưng cũng vô cùng ngoạn mục để "hồi sinh" một vệ tinh viễn thông trị giá hàng trăm triệu đô la.
Một "ca cấp cứu" chưa từng có tiền lệ trên quỹ đạo
Ngày 13 tháng 5 năm 1992 đã đi vào lịch sử ngành hàng không vũ trụ thế giới như một cột mốc chói lọi, đánh dấu lần đầu tiên có đến ba phi hành gia cùng thực hiện một chuyến đi bộ ngoài không gian (EVA). Nhiệm vụ của họ không gì khác hơn là một cuộc "giải cứu" táo bạo và đầy kịch tính: cứu sống vệ tinh viễn thông Intelsat VI (603).
Vào đầu những năm 1990, vệ tinh Intelsat 603, một thành phần quan trọng của hệ thống thông tin viễn thông toàn cầu, đã gặp sự cố nghiêm trọng. Sau khi được phóng lên không gian, nó đã bị kẹt trong một quỹ đạo sai lệch, có nguy cơ trở thành một khối "rác vũ trụ" vô giá trị, gây lãng phí hàng trăm triệu đô la.
Để giải quyết tình thế khẩn cấp này, NASA đã nhanh chóng lên kế hoạch cho sứ mệnh STS-49, đây cũng chính là chuyến bay đầu tiên của tàu con thoi mới nhất của họ lúc bấy giờ: tàu Endeavour. Nhiệm vụ của phi hành đoàn là tiếp cận Intelsat 603, gắn vào nó một mô-đun động cơ đẩy mới, từ đó đưa vệ tinh trở lại đúng quỹ đạo hoạt động theo thiết kế.
Hai lần thất bại và quyết định lịch sử
Như mọi "ca cấp cứu" diễn ra trong môi trường không gian khắc nghiệt, mọi thứ không bao giờ diễn ra một cách đơn giản như kế hoạch ban đầu. Trong hai lần đi bộ ngoài không gian đầu tiên của sứ mệnh, hai phi hành gia dày dạn kinh nghiệm là Rick Hieb và Pierre Thuot đã nỗ lực sử dụng một công cụ "kẹp" chuyên dụng để cố gắng bắt giữ vệ tinh. Tuy nhiên, cả hai lần đều thất bại.
Nguyên nhân chính được xác định là do vệ tinh Intelsat 603 đang trong trạng thái quay tự do, kích thước lại quá lớn, trong khi công cụ bắt giữ được thiết kế lại không đủ chắc chắn và linh hoạt để đối phó với tình huống này. Sau hai nỗ lực không thành, các chuyên gia điều khiển sứ mệnh dưới mặt đất buộc phải tính đến một phương án gần như "không tưởng" vào thời điểm đó: cho ba phi hành gia cùng ra ngoài không gian và sử dụng chính đôi tay của mình để khống chế vệ tinh.
Đây là một quyết định chưa từng có tiền lệ. Trước đó, chưa từng có bất kỳ chuyến đi bộ ngoài không gian nào có sự tham gia đồng thời của ba người. Quyết định này mang theo hàng loạt rủi ro tiềm ẩn: nguy cơ va chạm giữa các phi hành gia hoặc với vệ tinh, khả năng mất liên lạc, không gian thao tác bị hạn chế và nguy cơ một trong các phi hành gia bị lạc hướng trong môi trường vi trọng lực mênh mông.
Tuy nhiên, chính quyết định táo bạo này lại là yếu tố tạo nên một trong những khoảnh khắc đáng nhớ nhất trong lịch sử chinh phục vũ trụ.
Cái bắt tay "không tưởng" và kỳ tích hồi sinh vệ tinh
Vào ngày 13 tháng 5 năm 1992, ba phi hành gia Rick Hieb, Pierre Thuot và Tom Akers – trong những bộ đồ phi hành gia trắng muốt, lấp lánh dưới ánh sáng Mặt Trời – đã cùng nhau trôi lơ lửng ngoài khoảng không, ở độ cao gần 300km so với bề mặt Trái Đất. Mỗi người đảm nhận một nhiệm vụ, một vị trí cụ thể, họ phối hợp với nhau một cách nhịp nhàng, chính xác như thể đang thực hiện một bài tập đã được diễn tập kỹ lưỡng dưới mặt đất.
Chiến lược của họ tuy đơn giản về mặt ý tưởng nhưng lại vô cùng táo bạo trong thực tế: dùng tay không để bắt lấy một vệ tinh nặng hàng tấn đang quay tự do. Khi vệ tinh Intelsat 603 từ từ tiếp cận, cả ba người đã đồng loạt vươn tay tóm lấy các thanh giữ của nó. Khoảnh khắc đó, cả thế giới dường như nín thở theo dõi qua những hình ảnh được truyền về từ camera của tàu con thoi Endeavour. Không có âm thanh nào trong không gian, nhưng những gì diễn ra đã khẳng định một điều: họ đã làm được điều không thể.
Chỉ sau vài phút căng thẳng, vệ tinh đã được giữ cố định. Các phi hành gia tiếp tục thực hiện phần việc cực kỳ phức tạp là lắp đặt động cơ đẩy mới – một công đoạn đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối trong từng thao tác. Và cuối cùng, Intelsat 603 đã chính thức được "hồi sinh", sẵn sàng cho hành trình trở về đúng quỹ đạo của mình – một kỳ tích mà cả giới khoa học không gian lúc bấy giờ phải ngả mũ thán phục.
Hơn 8 tiếng đồng hồ làm nên lịch sử
Chuyến đi bộ ngoài không gian lịch sử này kéo dài tổng cộng 8 giờ 29 phút – một kỷ lục về thời gian thực hiện EVA vào thời điểm đó. Đây không chỉ là một bài kiểm tra khắc nghiệt về thể lực mà còn là một thử thách tột cùng của tinh thần đồng đội, bản lĩnh vững vàng và sự kiên trì không mệt mỏi của các phi hành gia.
Sau khi trở về Trái Đất, phi hành gia Rick Hieb đã chia sẻ: “Đó là khoảnh khắc mà tôi nhận ra điều kỳ diệu nhất không phải là chúng tôi đang ở ngoài không gian, mà là chúng tôi đang làm việc cùng nhau để sửa chữa một điều gì đó – cách xa Trái Đất hàng trăm cây số.”
Sứ mệnh Endeavour và những "lần đầu tiên" ấn tượng
Sứ mệnh STS-49 không chỉ ghi dấu ấn bằng chuyến đi bộ ba người đầu tiên trong lịch sử. Đây còn là sứ mệnh đầu tiên của tàu con thoi Endeavour – con tàu được chế tạo để thay thế cho tàu con thoi Challenger sau thảm họa kinh hoàng năm 1986. Chính vì vậy, chuyến bay này mang một ý nghĩa biểu tượng sâu sắc: sự tái sinh niềm tin và sự tiếp nối không ngừng của hành trình chinh phục vũ trụ của nhân loại.
Sứ mệnh này cũng là lần đầu tiên một số công nghệ mới được thử nghiệm trong không gian, bao gồm hệ thống chụp bắt vệ tinh và thiết bị hỗ trợ di chuyển ngoài không gian (AAS) cải tiến. Các thành viên trong phi hành đoàn đã thực hiện tổng cộng bốn chuyến EVA, nhiều hơn bất kỳ sứ mệnh tàu con thoi nào trước đó.
Sự thành công của sứ mệnh STS-49 không chỉ "cứu" được một vệ tinh viễn thông quan trọng mà còn mang lại vô vàn kinh nghiệm quý báu cho ngành công nghiệp không gian toàn cầu. Nó đã chứng minh một cách hùng hồn rằng con người hoàn toàn có khả năng sửa chữa, nâng cấp và tái sử dụng các thiết bị phức tạp ngay trong môi trường không gian – điều mà trước đây vốn được cho là chỉ có thể thực hiện trên mặt đất.
Hơn thế nữa, sứ mệnh này còn đặt nền móng vững chắc cho các sứ mệnh không gian phức tạp hơn trong tương lai, như việc sửa chữa Kính viễn vọng Không gian Hubble, xây dựng Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS), hay thậm chí là các kế hoạch khai thác các trạm dịch vụ ngoài quỹ đạo phục vụ cho các sứ mệnh thám hiểm Mặt Trăng và Sao Hỏa.
Ngày 13 tháng 5 năm 1992 có thể không phải là một ngày lễ quốc gia, cũng không gắn liền với tên tuổi của một chính trị gia hay một nghệ sĩ nổi tiếng nào. Nhưng đối với giới khoa học và những người đam mê hàng không vũ trụ, đó là ngày mà ba con người – bằng trí tuệ, sự táo bạo và một tinh thần hợp tác phi thường – đã thay đổi cách chúng ta nhìn nhận về giới hạn khả năng của con người trong môi trường khắc nghiệt nhất: không gian vũ trụ. Và trong lịch sử hàng trăm năm khám phá vũ trụ của nhân loại, đó chắc chắn là một trong những "cái bắt tay" đáng nhớ và ý nghĩa nhất – không phải trên mặt đất, mà là giữa những vì sao bao la.
Một "ca cấp cứu" chưa từng có tiền lệ trên quỹ đạo
Ngày 13 tháng 5 năm 1992 đã đi vào lịch sử ngành hàng không vũ trụ thế giới như một cột mốc chói lọi, đánh dấu lần đầu tiên có đến ba phi hành gia cùng thực hiện một chuyến đi bộ ngoài không gian (EVA). Nhiệm vụ của họ không gì khác hơn là một cuộc "giải cứu" táo bạo và đầy kịch tính: cứu sống vệ tinh viễn thông Intelsat VI (603).
Vào đầu những năm 1990, vệ tinh Intelsat 603, một thành phần quan trọng của hệ thống thông tin viễn thông toàn cầu, đã gặp sự cố nghiêm trọng. Sau khi được phóng lên không gian, nó đã bị kẹt trong một quỹ đạo sai lệch, có nguy cơ trở thành một khối "rác vũ trụ" vô giá trị, gây lãng phí hàng trăm triệu đô la.
Để giải quyết tình thế khẩn cấp này, NASA đã nhanh chóng lên kế hoạch cho sứ mệnh STS-49, đây cũng chính là chuyến bay đầu tiên của tàu con thoi mới nhất của họ lúc bấy giờ: tàu Endeavour. Nhiệm vụ của phi hành đoàn là tiếp cận Intelsat 603, gắn vào nó một mô-đun động cơ đẩy mới, từ đó đưa vệ tinh trở lại đúng quỹ đạo hoạt động theo thiết kế.
Hai lần thất bại và quyết định lịch sử
Như mọi "ca cấp cứu" diễn ra trong môi trường không gian khắc nghiệt, mọi thứ không bao giờ diễn ra một cách đơn giản như kế hoạch ban đầu. Trong hai lần đi bộ ngoài không gian đầu tiên của sứ mệnh, hai phi hành gia dày dạn kinh nghiệm là Rick Hieb và Pierre Thuot đã nỗ lực sử dụng một công cụ "kẹp" chuyên dụng để cố gắng bắt giữ vệ tinh. Tuy nhiên, cả hai lần đều thất bại.
Nguyên nhân chính được xác định là do vệ tinh Intelsat 603 đang trong trạng thái quay tự do, kích thước lại quá lớn, trong khi công cụ bắt giữ được thiết kế lại không đủ chắc chắn và linh hoạt để đối phó với tình huống này. Sau hai nỗ lực không thành, các chuyên gia điều khiển sứ mệnh dưới mặt đất buộc phải tính đến một phương án gần như "không tưởng" vào thời điểm đó: cho ba phi hành gia cùng ra ngoài không gian và sử dụng chính đôi tay của mình để khống chế vệ tinh.
Đây là một quyết định chưa từng có tiền lệ. Trước đó, chưa từng có bất kỳ chuyến đi bộ ngoài không gian nào có sự tham gia đồng thời của ba người. Quyết định này mang theo hàng loạt rủi ro tiềm ẩn: nguy cơ va chạm giữa các phi hành gia hoặc với vệ tinh, khả năng mất liên lạc, không gian thao tác bị hạn chế và nguy cơ một trong các phi hành gia bị lạc hướng trong môi trường vi trọng lực mênh mông.
Tuy nhiên, chính quyết định táo bạo này lại là yếu tố tạo nên một trong những khoảnh khắc đáng nhớ nhất trong lịch sử chinh phục vũ trụ.
Cái bắt tay "không tưởng" và kỳ tích hồi sinh vệ tinh
Vào ngày 13 tháng 5 năm 1992, ba phi hành gia Rick Hieb, Pierre Thuot và Tom Akers – trong những bộ đồ phi hành gia trắng muốt, lấp lánh dưới ánh sáng Mặt Trời – đã cùng nhau trôi lơ lửng ngoài khoảng không, ở độ cao gần 300km so với bề mặt Trái Đất. Mỗi người đảm nhận một nhiệm vụ, một vị trí cụ thể, họ phối hợp với nhau một cách nhịp nhàng, chính xác như thể đang thực hiện một bài tập đã được diễn tập kỹ lưỡng dưới mặt đất.
Chiến lược của họ tuy đơn giản về mặt ý tưởng nhưng lại vô cùng táo bạo trong thực tế: dùng tay không để bắt lấy một vệ tinh nặng hàng tấn đang quay tự do. Khi vệ tinh Intelsat 603 từ từ tiếp cận, cả ba người đã đồng loạt vươn tay tóm lấy các thanh giữ của nó. Khoảnh khắc đó, cả thế giới dường như nín thở theo dõi qua những hình ảnh được truyền về từ camera của tàu con thoi Endeavour. Không có âm thanh nào trong không gian, nhưng những gì diễn ra đã khẳng định một điều: họ đã làm được điều không thể.
Chỉ sau vài phút căng thẳng, vệ tinh đã được giữ cố định. Các phi hành gia tiếp tục thực hiện phần việc cực kỳ phức tạp là lắp đặt động cơ đẩy mới – một công đoạn đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối trong từng thao tác. Và cuối cùng, Intelsat 603 đã chính thức được "hồi sinh", sẵn sàng cho hành trình trở về đúng quỹ đạo của mình – một kỳ tích mà cả giới khoa học không gian lúc bấy giờ phải ngả mũ thán phục.
Hơn 8 tiếng đồng hồ làm nên lịch sử
Chuyến đi bộ ngoài không gian lịch sử này kéo dài tổng cộng 8 giờ 29 phút – một kỷ lục về thời gian thực hiện EVA vào thời điểm đó. Đây không chỉ là một bài kiểm tra khắc nghiệt về thể lực mà còn là một thử thách tột cùng của tinh thần đồng đội, bản lĩnh vững vàng và sự kiên trì không mệt mỏi của các phi hành gia.
Sau khi trở về Trái Đất, phi hành gia Rick Hieb đã chia sẻ: “Đó là khoảnh khắc mà tôi nhận ra điều kỳ diệu nhất không phải là chúng tôi đang ở ngoài không gian, mà là chúng tôi đang làm việc cùng nhau để sửa chữa một điều gì đó – cách xa Trái Đất hàng trăm cây số.”
Sứ mệnh Endeavour và những "lần đầu tiên" ấn tượng
Sứ mệnh STS-49 không chỉ ghi dấu ấn bằng chuyến đi bộ ba người đầu tiên trong lịch sử. Đây còn là sứ mệnh đầu tiên của tàu con thoi Endeavour – con tàu được chế tạo để thay thế cho tàu con thoi Challenger sau thảm họa kinh hoàng năm 1986. Chính vì vậy, chuyến bay này mang một ý nghĩa biểu tượng sâu sắc: sự tái sinh niềm tin và sự tiếp nối không ngừng của hành trình chinh phục vũ trụ của nhân loại.
Sứ mệnh này cũng là lần đầu tiên một số công nghệ mới được thử nghiệm trong không gian, bao gồm hệ thống chụp bắt vệ tinh và thiết bị hỗ trợ di chuyển ngoài không gian (AAS) cải tiến. Các thành viên trong phi hành đoàn đã thực hiện tổng cộng bốn chuyến EVA, nhiều hơn bất kỳ sứ mệnh tàu con thoi nào trước đó.
Sự thành công của sứ mệnh STS-49 không chỉ "cứu" được một vệ tinh viễn thông quan trọng mà còn mang lại vô vàn kinh nghiệm quý báu cho ngành công nghiệp không gian toàn cầu. Nó đã chứng minh một cách hùng hồn rằng con người hoàn toàn có khả năng sửa chữa, nâng cấp và tái sử dụng các thiết bị phức tạp ngay trong môi trường không gian – điều mà trước đây vốn được cho là chỉ có thể thực hiện trên mặt đất.
Hơn thế nữa, sứ mệnh này còn đặt nền móng vững chắc cho các sứ mệnh không gian phức tạp hơn trong tương lai, như việc sửa chữa Kính viễn vọng Không gian Hubble, xây dựng Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS), hay thậm chí là các kế hoạch khai thác các trạm dịch vụ ngoài quỹ đạo phục vụ cho các sứ mệnh thám hiểm Mặt Trăng và Sao Hỏa.
Ngày 13 tháng 5 năm 1992 có thể không phải là một ngày lễ quốc gia, cũng không gắn liền với tên tuổi của một chính trị gia hay một nghệ sĩ nổi tiếng nào. Nhưng đối với giới khoa học và những người đam mê hàng không vũ trụ, đó là ngày mà ba con người – bằng trí tuệ, sự táo bạo và một tinh thần hợp tác phi thường – đã thay đổi cách chúng ta nhìn nhận về giới hạn khả năng của con người trong môi trường khắc nghiệt nhất: không gian vũ trụ. Và trong lịch sử hàng trăm năm khám phá vũ trụ của nhân loại, đó chắc chắn là một trong những "cái bắt tay" đáng nhớ và ý nghĩa nhất – không phải trên mặt đất, mà là giữa những vì sao bao la.
