Lizzie
Writer
Gia Cát Lượng, bậc mưu sĩ vĩ đại của Thục Hán, dẫn quân ra trận nhiều lần nhưng thắng ít, bại nhiều. Chẳng lẽ ông không biết chiến đấu? Nhiều sử gia đã từng tìm câu trả lời cho bí ẩn này.
Năm Kiến An thứ 12, đời Đông Hán (207 sau Công nguyên), Gia Cát Lượng, khi ấy mới 26 tuổi, cuối cùng đã đồng ý ra phục vụ Lưu Bị, sau khi Lưu Bị ba lần thân hành đến núi Khổng Minh, thỉnh cầu ông ra khỏi nơi ẩn cư. Nhưng Gia Cát Lượng chưa vội nhập cuộc, ông mời Lưu Bị luận bàn dài về thiên cơ, vạch ra mưu lược lâu dài, đó chính là kỳ kế “Long Trung đối sách” lừng danh thiên hạ. Thời loạn lạc cuối triều Đông Hán, bốn phương anh hùng phân tranh, hoàng tử khắp nơi giành quyền, triều đình Hán chỉ còn danh nghĩa. Khi Gia Cát Lượng xuất hiện, ông dạy Lưu Bị rằng, trước tiên phải lập căn cứ vững chắc, rồi mới tính chuyện mở mang lực lượng dưới danh nghĩa phụng sự nhà Hán. Trí tuệ của ông vượt xa thời cuộc, thấy rằng muốn biến loạn thành cơ, trước hết phải có nền tảng kiên định.
Trọng tâm chiến lược đầu tiên trong Long Trung đối sách là chiếm lĩnh Kinh Châu. Vùng đất này hiểm yếu, kiểm soát Kinh Châu là nắm lợi thế trên các chiến tuyến, có thể vừa tấn công vừa phòng thủ. Ban đầu, Kinh Châu thuộc về Lưu Bảo, sau bị Tào Tháo chiếm. Nhưng sau trận Xích Bích, Tào Tháo bị bại, Kinh Châu rơi vào tay Đông Ngô, và Chu Du chiếm thành công. Đối với Thục Hán, Kinh Châu là trọng điểm, và Gia Cát Lượng đã dùng mưu kế thông minh giúp Lưu Bị giành quyền kiểm soát. Nhưng kỳ thực, Kinh Châu không phải một khối thống nhất; bảy quận phân tán gồm Nam Dương, Nam Quân, Giang Hạ, Trường Sa, Quý Dương, Linh Lăng, Vũ Lăng. Lưu Bị chỉ thực sự nắm trong tay bốn quận: Trường Sa, Quý Dương, Linh Lăng, Vũ Lăng, tức Tứ quận Giang Nam. Kinh Châu giữa Lưu Bị, Tào Tháo, và Tôn Quyền bị chia cắt, đâu có dễ chiến.
Vậy Gia Cát Lượng có dám cầm quân ra trận hay không? Nhiều người tưởng ông chỉ biết mưu lược mà không chiến. Song đọc kỹ Tam Quốc diễn nghĩa, ta thấy khi Lưu Bị còn sống, Gia Cát Lượng đã từng tham gia quân sự. Chẳng hạn, sau trận Giạ Môn, Lưu Bị dẫn đại quân đánh Tôn Trương, Gia Cát Lượng cùng Trương Phi, Triệu Vân chỉ huy binh mã chiếm các quận, tham gia vây Thành Đô, thể hiện tài thao lược. Dẫu cơ hội ít, tài trí quân sự của ông vẫn lộ sáng.
Năm 223, Lưu Bị tại Bạch Đế thành, hưởng thọ 63 tuổi mà qua đời. Gia Cát Lượng bấy giờ nắm quyền lãnh đạo thực tế Thục Hán, năm 228 khởi viễn chinh phương Bắc lần thứ nhất đánh Ngụy. Lúc này, Gia Cát Lượng dày dạn mưu lược, lập kế tinh vi: dùng Triệu Vân, các cựu tướng dụ quân Ngụy nghi ngờ, còn bản thân ông dẫn quân vào Tề Sơn. Song Mã Tô phạm sai lầm, khiến đại quân thất bại, Gia Cát Lượng phải rút về Hán Trung.
Không nản chí, mùa đông cùng năm, ông lại khởi binh Bắc chinh, lợi dụng Ngụy mới bị tấn công, quân đang củng cố phòng thủ, nhưng vẫn chưa thành công: vây Trần Cảng hơn 20 ngày, quân Ngụy tiếp viện phá rối, phải rút. Sang lần ba, Gia Cát Lượng mới thắng, đánh lui quân Ngụy, chiếm Vũ Đô và Âm Bình, nhờ mưa gió, quân tiếp viện không tới được. Năm 231, ông lại chạm trán Tư Mã Ý, dẫu chiến đấu dũng cảm, song vật tư thiếu, ngũ cốc và cỏ không đủ, Tư Mã Ý khai thác triệt để, khiến ông gặp khó. Cùng lúc, Lưu Chân nghi ngờ Gia Cát Lượng có ý xưng vương, ra lệnh ông trở về Trung Nguyên.
Năm 234, lần Bắc chinh thứ năm, lúc đã ngoài 50 tuổi, ông vẫn dẫn 100.000 tinh binh trấn đóng Ngọa Trường Viên, chuẩn bị quyết chiến với Ngụy. Nhưng Tư Mã Ý dùng chiến thuật trì hoãn, Gia Cát Lượng trấn thủ ba tháng, mệt lữ bội phần, rồi bệnh nặng qua đời nơi đây.
Trong năm lần Bắc chinh, chỉ một chiến thắng nhỏ, còn lại thất bại. Nhiều người cho rằng Gia Cát Lượng không hợp cầm quân trận mạc, chỉ giỏi mưu lược. Nhưng sự thật không hẳn vậy: tài trí quân sự của ông rõ ràng, mặc dù thời thế và nhân lực hạn chế khiến ông khó thành công tuyệt đối. Tam Quốc chí của Trần Thọ ghi chép Gia Cát Lượng kỹ lưỡng, phản ánh tầm ảnh hưởng phi thường. Dù lịch sử ghi nhận thành tích chiến trường không lẫy lừng, trí tuệ, dũng khí và tinh thần của ông vẫn là hình mẫu thời đại.
Sinh trong loạn lạc, số phận khó thay đổi, Gia Cát Lượng chưa thực hiện trọn vẹn kế hoạch Long Trung, nhưng không thể phủ nhận: ông là chiến lược gia kiệt xuất, là nhân vật trọng yếu trong lịch sử Tam Quốc, bậc trí sĩ lẫy lừng đất trời.
Năm Kiến An thứ 12, đời Đông Hán (207 sau Công nguyên), Gia Cát Lượng, khi ấy mới 26 tuổi, cuối cùng đã đồng ý ra phục vụ Lưu Bị, sau khi Lưu Bị ba lần thân hành đến núi Khổng Minh, thỉnh cầu ông ra khỏi nơi ẩn cư. Nhưng Gia Cát Lượng chưa vội nhập cuộc, ông mời Lưu Bị luận bàn dài về thiên cơ, vạch ra mưu lược lâu dài, đó chính là kỳ kế “Long Trung đối sách” lừng danh thiên hạ. Thời loạn lạc cuối triều Đông Hán, bốn phương anh hùng phân tranh, hoàng tử khắp nơi giành quyền, triều đình Hán chỉ còn danh nghĩa. Khi Gia Cát Lượng xuất hiện, ông dạy Lưu Bị rằng, trước tiên phải lập căn cứ vững chắc, rồi mới tính chuyện mở mang lực lượng dưới danh nghĩa phụng sự nhà Hán. Trí tuệ của ông vượt xa thời cuộc, thấy rằng muốn biến loạn thành cơ, trước hết phải có nền tảng kiên định.
Trọng tâm chiến lược đầu tiên trong Long Trung đối sách là chiếm lĩnh Kinh Châu. Vùng đất này hiểm yếu, kiểm soát Kinh Châu là nắm lợi thế trên các chiến tuyến, có thể vừa tấn công vừa phòng thủ. Ban đầu, Kinh Châu thuộc về Lưu Bảo, sau bị Tào Tháo chiếm. Nhưng sau trận Xích Bích, Tào Tháo bị bại, Kinh Châu rơi vào tay Đông Ngô, và Chu Du chiếm thành công. Đối với Thục Hán, Kinh Châu là trọng điểm, và Gia Cát Lượng đã dùng mưu kế thông minh giúp Lưu Bị giành quyền kiểm soát. Nhưng kỳ thực, Kinh Châu không phải một khối thống nhất; bảy quận phân tán gồm Nam Dương, Nam Quân, Giang Hạ, Trường Sa, Quý Dương, Linh Lăng, Vũ Lăng. Lưu Bị chỉ thực sự nắm trong tay bốn quận: Trường Sa, Quý Dương, Linh Lăng, Vũ Lăng, tức Tứ quận Giang Nam. Kinh Châu giữa Lưu Bị, Tào Tháo, và Tôn Quyền bị chia cắt, đâu có dễ chiến.
Vậy Gia Cát Lượng có dám cầm quân ra trận hay không? Nhiều người tưởng ông chỉ biết mưu lược mà không chiến. Song đọc kỹ Tam Quốc diễn nghĩa, ta thấy khi Lưu Bị còn sống, Gia Cát Lượng đã từng tham gia quân sự. Chẳng hạn, sau trận Giạ Môn, Lưu Bị dẫn đại quân đánh Tôn Trương, Gia Cát Lượng cùng Trương Phi, Triệu Vân chỉ huy binh mã chiếm các quận, tham gia vây Thành Đô, thể hiện tài thao lược. Dẫu cơ hội ít, tài trí quân sự của ông vẫn lộ sáng.
Năm 223, Lưu Bị tại Bạch Đế thành, hưởng thọ 63 tuổi mà qua đời. Gia Cát Lượng bấy giờ nắm quyền lãnh đạo thực tế Thục Hán, năm 228 khởi viễn chinh phương Bắc lần thứ nhất đánh Ngụy. Lúc này, Gia Cát Lượng dày dạn mưu lược, lập kế tinh vi: dùng Triệu Vân, các cựu tướng dụ quân Ngụy nghi ngờ, còn bản thân ông dẫn quân vào Tề Sơn. Song Mã Tô phạm sai lầm, khiến đại quân thất bại, Gia Cát Lượng phải rút về Hán Trung.
Không nản chí, mùa đông cùng năm, ông lại khởi binh Bắc chinh, lợi dụng Ngụy mới bị tấn công, quân đang củng cố phòng thủ, nhưng vẫn chưa thành công: vây Trần Cảng hơn 20 ngày, quân Ngụy tiếp viện phá rối, phải rút. Sang lần ba, Gia Cát Lượng mới thắng, đánh lui quân Ngụy, chiếm Vũ Đô và Âm Bình, nhờ mưa gió, quân tiếp viện không tới được. Năm 231, ông lại chạm trán Tư Mã Ý, dẫu chiến đấu dũng cảm, song vật tư thiếu, ngũ cốc và cỏ không đủ, Tư Mã Ý khai thác triệt để, khiến ông gặp khó. Cùng lúc, Lưu Chân nghi ngờ Gia Cát Lượng có ý xưng vương, ra lệnh ông trở về Trung Nguyên.
Năm 234, lần Bắc chinh thứ năm, lúc đã ngoài 50 tuổi, ông vẫn dẫn 100.000 tinh binh trấn đóng Ngọa Trường Viên, chuẩn bị quyết chiến với Ngụy. Nhưng Tư Mã Ý dùng chiến thuật trì hoãn, Gia Cát Lượng trấn thủ ba tháng, mệt lữ bội phần, rồi bệnh nặng qua đời nơi đây.
Trong năm lần Bắc chinh, chỉ một chiến thắng nhỏ, còn lại thất bại. Nhiều người cho rằng Gia Cát Lượng không hợp cầm quân trận mạc, chỉ giỏi mưu lược. Nhưng sự thật không hẳn vậy: tài trí quân sự của ông rõ ràng, mặc dù thời thế và nhân lực hạn chế khiến ông khó thành công tuyệt đối. Tam Quốc chí của Trần Thọ ghi chép Gia Cát Lượng kỹ lưỡng, phản ánh tầm ảnh hưởng phi thường. Dù lịch sử ghi nhận thành tích chiến trường không lẫy lừng, trí tuệ, dũng khí và tinh thần của ông vẫn là hình mẫu thời đại.
Sinh trong loạn lạc, số phận khó thay đổi, Gia Cát Lượng chưa thực hiện trọn vẹn kế hoạch Long Trung, nhưng không thể phủ nhận: ông là chiến lược gia kiệt xuất, là nhân vật trọng yếu trong lịch sử Tam Quốc, bậc trí sĩ lẫy lừng đất trời.
