Sasha
Writer
Trung Quốc đã mua một lượng kỷ lục thiết bị sản xuất chip nước ngoài vào năm 2024 nhằm mở rộng mạnh mẽ sản xuất chip trong nước cũng như tích trữ các công cụ quan trọng trong bối cảnh căng thẳng gia tăng với Mỹ.
Trong số 30,9 tỷ USD nhập khẩu từ các nguồn chính, gần 20 tỷ USD đến từ Nhật Bản và Hà Lan, theo hãng tin Nikkei.
Nhật Bản vẫn là nguồn cung cấp thiết bị sản xuất chất bán dẫn hàng đầu cho Trung Quốc vào năm ngoái, tiếp theo là Hà Lan, trong khi Singapore và Mỹ đứng thứ ba và thứ tư, theo phân tích dữ liệu hải quan Trung Quốc của Nikkei Asia.
Giá trị thiết bị chip của Trung Quốc nhập khẩu từ Nhật Bản là 9,63 tỷ USD, tăng 28,23% so với cùng kỳ năm trước, đánh dấu năm thứ năm liên tiếp phá kỷ lục kể từ khi căng thẳng Mỹ-Trung bắt đầu gia tăng vào năm 2019. Nhật Bản đã trở thành nhà cung cấp nước ngoài hàng đầu của Trung Quốc kể từ đó, với mức mua sắm hàng năm tăng gấp ba lần từ năm 2018 đến năm 2024.
Trong khi đó, nhập khẩu thiết bị chip của Trung Quốc từ Hà Lan đã tăng vọt 31,6% lên 9,53 tỷ USD vào năm ngoái.
Sự gia tăng mạnh mẽ trong việc nhập khẩu công cụ sản xuất chip từ Nhật và Hà Lan không chỉ đến từ nỗ lực nội địa hóa sản xuất công nghệ của Trung Quốc mà còn do lo ngại về việc chính phủ Hà Lan và Nhật Bản sẽ thắt chặt kiểm soát xuất khẩu để phù hợp với các hạn chế của Mỹ.
Trong khi đó, nhập khẩu công cụ sản xuất chip của Trung Quốc từ Mỹ chỉ tăng 11,5% vào năm ngoái lên 3,18 tỷ USD. Con số này thấp hơn mức nhập khẩu kỷ lục của Mỹ là 3,69 tỷ USD vào năm 2021.
Nhập khẩu công cụ sản xuất chip của Trung Quốc tăng mạnh trong năm 2024
Phân tích của Nikkei Asia cũng phát hiện ra rằng Singapore đã vượt qua Mỹ trở thành nguồn nhập khẩu thiết bị bán dẫn lớn thứ ba của Trung Quốc, đạt 4,86 tỷ USD vào năm ngoái - tăng 345% so với năm 2018.
Nhập khẩu từ Malaysia cũng tăng khi nhiều nhà sản xuất thiết bị chip của Mỹ như Applied Materials và Lam Research mở rộng sản xuất tại các thị trường Đông Nam Á, giúp họ trở thành nhà xuất khẩu công cụ chip quan trọng. Theo dữ liệu hải quan Trung Quốc, nhập khẩu từ Hàn Quốc đã tăng hơn 310% từ năm 2018 lên 1,61 tỷ USD vào năm 2024. Các nhà sản xuất công cụ chip của Hàn Quốc trước đây được coi là những công ty hạng hai, nhưng họ đang giành được sức hút trong lĩnh vực chip nhớ và đóng gói chip.
Theo phân tích của Nikkei Asia, lĩnh vực thiết bị chip trong nước của Trung Quốc đã phát triển cùng với hoạt động nhập khẩu, với 5 công ty trong nước hàng đầu đều báo cáo doanh thu cao kỷ lục vào năm ngoái. Bốn trong số 5 công ty này cũng đã đạt được mức lợi nhuận ròng cao nhất từ trước đến nay vào năm ngoái. Ví dụ, Naura Technology đã chứng kiến lợi nhuận ròng tăng vọt hơn 44% và doanh thu tăng 35%. Công ty đã lọt vào top sáu nhà sản xuất thiết bị toàn cầu theo doanh thu vào năm 2024, một không gian luôn bị các công ty Mỹ, Châu Âu và Nhật Bản thống trị.
Các giám đốc điều hành trong ngành cho biết với Nikkei Asia rằng Trung Quốc đã phát động chiến dịch "phi Mỹ hóa" để khuyến khích các nhà sản xuất chip địa phương thay thế các công cụ chip của Mỹ nếu có thể để giảm rủi ro địa chính trị.
Theo nhiều giám đốc điều hành tại các nhà sản xuất thiết bị, nhu cầu về thiết bị chip từ Nhật Bản và Hàn Quốc đặc biệt cao khi các nhà sản xuất chip Trung Quốc mở rộng cả sản xuất chip và đóng gói chip để đáp ứng nhu cầu tăng cao trong nước.
"Máy in thạch bản và máy làm sạch từ Nhật Bản và các công cụ liên kết trực tiếp chip với nhau từ Hàn Quốc đang có nhu cầu cao", một giám đốc điều hành của một nhà sản xuất công cụ chip Trung Quốc cho biết với Nikkei Asia.
Ví dụ, SK Hynix sử dụng các công cụ liên kết chip lai từ Hanmi Semiconductor của Hàn Quốc để phát triển chip nhớ băng thông cao, các thành phần thiết yếu cho chip AI, giám đốc điều hành này cho biết thêm. "Mọi công cụ mà SK Hynix sử dụng cho HBM, các công ty Trung Quốc cũng muốn có chúng".
Các công ty sản xuất bán dẫn của Trung Quốc tăng trưởng mạnh trong năm 2024
Theo dữ liệu từ Hiệp hội Thương mại Quốc tế Hàn Quốc, kim ngạch xuất khẩu công cụ sản xuất chất bán dẫn của Hàn Quốc sang Trung Quốc đã tăng 42,4% lên 1,4 tỷ USD vào năm 2024 so với năm trước, do nhu cầu từ các nhà sản xuất chip Trung Quốc, bao gồm cả nhà sản xuất chip nhớ hàng đầu của nước này là ChangXin Memory Technologies.
"Khoảng một nửa lượng xuất khẩu là cho các nhà sản xuất Trung Quốc, bao gồm CXMT, trong khi một nửa còn lại là cho các nhà máy Xian của Samsung và Wuxi của SK Hynix", Kim Hyok-jung, một nhà nghiên cứu tại Viện Chính sách Kinh tế Quốc tế Hàn Quốc cho biết. "Các nhà sản xuất chip Trung Quốc đã tăng đầu tư vào các công cụ với sự hỗ trợ của chính phủ".
Nhật Bản và Hà Lan, những nước dẫn đầu lâu năm về thiết bị sản xuất chất bán dẫn chất lượng cao, là quê hương của những công ty lớn như Tokyo Electron, Advantest và ASML.
ASML cho biết họ kỳ vọng doanh số bán hàng tại Trung Quốc sẽ chậm lại và bình thường hóa vào năm 2025 so với năm 2024 do các biện pháp kiểm soát xuất khẩu.
Các công ty của Mỹ bao gồm Applied Materials, Lam Research và KLA, trong khi các nhà sản xuất đáng chú ý của Hàn Quốc bao gồm Semes và Hanmi Semiconductor.
Một giám đốc điều hành của một nhà sản xuất công cụ sản xuất chip của Nhật Bản cho biết nhu cầu đang tăng vọt vì công nghệ của các nhà cung cấp Nhật Bản và Hàn Quốc cực kỳ hấp dẫn đối với các nhà sản xuất chip Trung Quốc đang tìm cách nâng cao năng lực của mình nhưng lại gặp khó khăn trong việc tiếp cận các công cụ của Mỹ.
"Chúng tôi cũng nhận thấy tình trạng chảy máu nhân tài ngày càng tăng từ các nhà cung cấp Nhật Bản và Hàn Quốc sang Trung Quốc, bao gồm cả các kỹ sư cao cấp đã nghỉ hưu", giám đốc điều hành cho biết. "Về lâu dài, từ ba đến năm năm, những đột phá về công nghệ của các nhà cung cấp công cụ trong nước của Trung Quốc sẽ ảnh hưởng đáng kể đến thị phần của các nhà cung cấp nước ngoài và gây ra áp lực lớn hơn".
Trong khi hoạt động kinh doanh bùng nổ vào năm ngoái, các nhà cung cấp thiết bị của Nhật Bản và Hà Lan đang đi trên dây giữa Mỹ và Trung Quốc. Washington đã áp dụng biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với các công cụ sản xuất chip đối với Trung Quốc vào cuối năm 2022 và đã gây sức ép buộc Nhật Bản và Hà Lan đưa ra các hạn chế tương tự để hạn chế sự tiến bộ của Trung Quốc trong sản xuất chất bán dẫn.
Chi tiêu cho thiết bị bán dẫn là một chỉ báo quan trọng về việc mở rộng nhà máy sản xuất chip, vì thiết bị chiếm phần lớn nhất trong tổng chi tiêu vốn của các nhà sản xuất chip. Nikkei trước đó đã đưa tin rằng thị phần của Trung Quốc trên thị trường chip trưởng thành dự kiến sẽ tăng từ 28% vào năm 2025 lên 39% vào năm 2027, làm gia tăng áp lực lên các đối thủ cạnh tranh toàn cầu. Nhà sản xuất chip hàng đầu Trung Quốc SMIC cho biết họ sẽ duy trì mức chi tiêu vốn gần như kỷ lục vào năm 2025 để mở rộng thị phần và đáp ứng nhu cầu trong nước ngày càng tăng đối với sản xuất chip.
David Dai, một nhà phân tích chất bán dẫn tại Bernstein Research, cho biết chi tiêu của Trung Quốc cho thiết bị bán dẫn đã tăng đáng kể trong những năm gần đây không chỉ để dự trữ mà còn để hỗ trợ cho việc mở rộng sản xuất trong nước. Theo Bernstein, tổng chi phí mua sắm, bao gồm các nguồn nhập khẩu nhỏ hơn và các nhà sản xuất trong nước, đạt 45 tỷ USD, so với 12 tỷ USD vào năm 2019.
Tuy nhiên, phần lớn lợi ích sẽ thuộc về các công ty trong nước.
"Ngành thiết bị bán dẫn trong nước của Trung Quốc đang giành được thị phần khi các công ty trong nước bắt đầu thay thế một số đối thủ cạnh tranh của Mỹ", Dai cho biết. "Ngày càng rõ ràng rằng các nhà sản xuất thiết bị chip của Mỹ trong các lĩnh vực như khắc, lắng đọng và làm sạch đang mất dần thị phần vào tay các đối thủ trong nước của Trung Quốc trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng và kiểm soát xuất khẩu. Các nhà sản xuất thiết bị từ Nhật Bản, Hà Lan và Hàn Quốc đều được hưởng lợi từ sự gia tăng chi tiêu của Trung Quốc, đặc biệt là Hà Lan, chứng kiến sự gia tăng đáng kể trong việc dự trữ do thắt chặt kiểm soát xuất khẩu".
Trong số 30,9 tỷ USD nhập khẩu từ các nguồn chính, gần 20 tỷ USD đến từ Nhật Bản và Hà Lan, theo hãng tin Nikkei.
Nhật Bản vẫn là nguồn cung cấp thiết bị sản xuất chất bán dẫn hàng đầu cho Trung Quốc vào năm ngoái, tiếp theo là Hà Lan, trong khi Singapore và Mỹ đứng thứ ba và thứ tư, theo phân tích dữ liệu hải quan Trung Quốc của Nikkei Asia.
Giá trị thiết bị chip của Trung Quốc nhập khẩu từ Nhật Bản là 9,63 tỷ USD, tăng 28,23% so với cùng kỳ năm trước, đánh dấu năm thứ năm liên tiếp phá kỷ lục kể từ khi căng thẳng Mỹ-Trung bắt đầu gia tăng vào năm 2019. Nhật Bản đã trở thành nhà cung cấp nước ngoài hàng đầu của Trung Quốc kể từ đó, với mức mua sắm hàng năm tăng gấp ba lần từ năm 2018 đến năm 2024.
Trong khi đó, nhập khẩu thiết bị chip của Trung Quốc từ Hà Lan đã tăng vọt 31,6% lên 9,53 tỷ USD vào năm ngoái.
Sự gia tăng mạnh mẽ trong việc nhập khẩu công cụ sản xuất chip từ Nhật và Hà Lan không chỉ đến từ nỗ lực nội địa hóa sản xuất công nghệ của Trung Quốc mà còn do lo ngại về việc chính phủ Hà Lan và Nhật Bản sẽ thắt chặt kiểm soát xuất khẩu để phù hợp với các hạn chế của Mỹ.
Trong khi đó, nhập khẩu công cụ sản xuất chip của Trung Quốc từ Mỹ chỉ tăng 11,5% vào năm ngoái lên 3,18 tỷ USD. Con số này thấp hơn mức nhập khẩu kỷ lục của Mỹ là 3,69 tỷ USD vào năm 2021.
Nhập khẩu công cụ sản xuất chip của Trung Quốc tăng mạnh trong năm 2024
Phân tích của Nikkei Asia cũng phát hiện ra rằng Singapore đã vượt qua Mỹ trở thành nguồn nhập khẩu thiết bị bán dẫn lớn thứ ba của Trung Quốc, đạt 4,86 tỷ USD vào năm ngoái - tăng 345% so với năm 2018.
Nhập khẩu từ Malaysia cũng tăng khi nhiều nhà sản xuất thiết bị chip của Mỹ như Applied Materials và Lam Research mở rộng sản xuất tại các thị trường Đông Nam Á, giúp họ trở thành nhà xuất khẩu công cụ chip quan trọng. Theo dữ liệu hải quan Trung Quốc, nhập khẩu từ Hàn Quốc đã tăng hơn 310% từ năm 2018 lên 1,61 tỷ USD vào năm 2024. Các nhà sản xuất công cụ chip của Hàn Quốc trước đây được coi là những công ty hạng hai, nhưng họ đang giành được sức hút trong lĩnh vực chip nhớ và đóng gói chip.
Theo phân tích của Nikkei Asia, lĩnh vực thiết bị chip trong nước của Trung Quốc đã phát triển cùng với hoạt động nhập khẩu, với 5 công ty trong nước hàng đầu đều báo cáo doanh thu cao kỷ lục vào năm ngoái. Bốn trong số 5 công ty này cũng đã đạt được mức lợi nhuận ròng cao nhất từ trước đến nay vào năm ngoái. Ví dụ, Naura Technology đã chứng kiến lợi nhuận ròng tăng vọt hơn 44% và doanh thu tăng 35%. Công ty đã lọt vào top sáu nhà sản xuất thiết bị toàn cầu theo doanh thu vào năm 2024, một không gian luôn bị các công ty Mỹ, Châu Âu và Nhật Bản thống trị.
Các giám đốc điều hành trong ngành cho biết với Nikkei Asia rằng Trung Quốc đã phát động chiến dịch "phi Mỹ hóa" để khuyến khích các nhà sản xuất chip địa phương thay thế các công cụ chip của Mỹ nếu có thể để giảm rủi ro địa chính trị.
Theo nhiều giám đốc điều hành tại các nhà sản xuất thiết bị, nhu cầu về thiết bị chip từ Nhật Bản và Hàn Quốc đặc biệt cao khi các nhà sản xuất chip Trung Quốc mở rộng cả sản xuất chip và đóng gói chip để đáp ứng nhu cầu tăng cao trong nước.
"Máy in thạch bản và máy làm sạch từ Nhật Bản và các công cụ liên kết trực tiếp chip với nhau từ Hàn Quốc đang có nhu cầu cao", một giám đốc điều hành của một nhà sản xuất công cụ chip Trung Quốc cho biết với Nikkei Asia.
Ví dụ, SK Hynix sử dụng các công cụ liên kết chip lai từ Hanmi Semiconductor của Hàn Quốc để phát triển chip nhớ băng thông cao, các thành phần thiết yếu cho chip AI, giám đốc điều hành này cho biết thêm. "Mọi công cụ mà SK Hynix sử dụng cho HBM, các công ty Trung Quốc cũng muốn có chúng".
Các công ty sản xuất bán dẫn của Trung Quốc tăng trưởng mạnh trong năm 2024
Theo dữ liệu từ Hiệp hội Thương mại Quốc tế Hàn Quốc, kim ngạch xuất khẩu công cụ sản xuất chất bán dẫn của Hàn Quốc sang Trung Quốc đã tăng 42,4% lên 1,4 tỷ USD vào năm 2024 so với năm trước, do nhu cầu từ các nhà sản xuất chip Trung Quốc, bao gồm cả nhà sản xuất chip nhớ hàng đầu của nước này là ChangXin Memory Technologies.
"Khoảng một nửa lượng xuất khẩu là cho các nhà sản xuất Trung Quốc, bao gồm CXMT, trong khi một nửa còn lại là cho các nhà máy Xian của Samsung và Wuxi của SK Hynix", Kim Hyok-jung, một nhà nghiên cứu tại Viện Chính sách Kinh tế Quốc tế Hàn Quốc cho biết. "Các nhà sản xuất chip Trung Quốc đã tăng đầu tư vào các công cụ với sự hỗ trợ của chính phủ".
Nhật Bản và Hà Lan, những nước dẫn đầu lâu năm về thiết bị sản xuất chất bán dẫn chất lượng cao, là quê hương của những công ty lớn như Tokyo Electron, Advantest và ASML.
ASML cho biết họ kỳ vọng doanh số bán hàng tại Trung Quốc sẽ chậm lại và bình thường hóa vào năm 2025 so với năm 2024 do các biện pháp kiểm soát xuất khẩu.
Các công ty của Mỹ bao gồm Applied Materials, Lam Research và KLA, trong khi các nhà sản xuất đáng chú ý của Hàn Quốc bao gồm Semes và Hanmi Semiconductor.
Một giám đốc điều hành của một nhà sản xuất công cụ sản xuất chip của Nhật Bản cho biết nhu cầu đang tăng vọt vì công nghệ của các nhà cung cấp Nhật Bản và Hàn Quốc cực kỳ hấp dẫn đối với các nhà sản xuất chip Trung Quốc đang tìm cách nâng cao năng lực của mình nhưng lại gặp khó khăn trong việc tiếp cận các công cụ của Mỹ.
"Chúng tôi cũng nhận thấy tình trạng chảy máu nhân tài ngày càng tăng từ các nhà cung cấp Nhật Bản và Hàn Quốc sang Trung Quốc, bao gồm cả các kỹ sư cao cấp đã nghỉ hưu", giám đốc điều hành cho biết. "Về lâu dài, từ ba đến năm năm, những đột phá về công nghệ của các nhà cung cấp công cụ trong nước của Trung Quốc sẽ ảnh hưởng đáng kể đến thị phần của các nhà cung cấp nước ngoài và gây ra áp lực lớn hơn".
Trong khi hoạt động kinh doanh bùng nổ vào năm ngoái, các nhà cung cấp thiết bị của Nhật Bản và Hà Lan đang đi trên dây giữa Mỹ và Trung Quốc. Washington đã áp dụng biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với các công cụ sản xuất chip đối với Trung Quốc vào cuối năm 2022 và đã gây sức ép buộc Nhật Bản và Hà Lan đưa ra các hạn chế tương tự để hạn chế sự tiến bộ của Trung Quốc trong sản xuất chất bán dẫn.
Chi tiêu cho thiết bị bán dẫn là một chỉ báo quan trọng về việc mở rộng nhà máy sản xuất chip, vì thiết bị chiếm phần lớn nhất trong tổng chi tiêu vốn của các nhà sản xuất chip. Nikkei trước đó đã đưa tin rằng thị phần của Trung Quốc trên thị trường chip trưởng thành dự kiến sẽ tăng từ 28% vào năm 2025 lên 39% vào năm 2027, làm gia tăng áp lực lên các đối thủ cạnh tranh toàn cầu. Nhà sản xuất chip hàng đầu Trung Quốc SMIC cho biết họ sẽ duy trì mức chi tiêu vốn gần như kỷ lục vào năm 2025 để mở rộng thị phần và đáp ứng nhu cầu trong nước ngày càng tăng đối với sản xuất chip.
David Dai, một nhà phân tích chất bán dẫn tại Bernstein Research, cho biết chi tiêu của Trung Quốc cho thiết bị bán dẫn đã tăng đáng kể trong những năm gần đây không chỉ để dự trữ mà còn để hỗ trợ cho việc mở rộng sản xuất trong nước. Theo Bernstein, tổng chi phí mua sắm, bao gồm các nguồn nhập khẩu nhỏ hơn và các nhà sản xuất trong nước, đạt 45 tỷ USD, so với 12 tỷ USD vào năm 2019.
Tuy nhiên, phần lớn lợi ích sẽ thuộc về các công ty trong nước.
"Ngành thiết bị bán dẫn trong nước của Trung Quốc đang giành được thị phần khi các công ty trong nước bắt đầu thay thế một số đối thủ cạnh tranh của Mỹ", Dai cho biết. "Ngày càng rõ ràng rằng các nhà sản xuất thiết bị chip của Mỹ trong các lĩnh vực như khắc, lắng đọng và làm sạch đang mất dần thị phần vào tay các đối thủ trong nước của Trung Quốc trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng và kiểm soát xuất khẩu. Các nhà sản xuất thiết bị từ Nhật Bản, Hà Lan và Hàn Quốc đều được hưởng lợi từ sự gia tăng chi tiêu của Trung Quốc, đặc biệt là Hà Lan, chứng kiến sự gia tăng đáng kể trong việc dự trữ do thắt chặt kiểm soát xuất khẩu".
