Người dân và kinh tế Mỹ chịu thiệt hại hàng chục tỷ USD vì thuế quan Trump

[The Storm Riders]

Chính sách thuế quan được chính quyền Tổng thống Donald Trump áp dụng vào tháng 4/2025 đã gây ra những tác động kinh tế sâu rộng, đặc biệt trong lĩnh vực hàng hóa công nghệ và chi tiêu tiêu dùng tại Hoa Kỳ. Theo báo cáo của Trade Partnership Worldwide (TPW), được công bố bởi Hiệp hội Công nghệ Tiêu dùng (CTA), các mức thuế này dự kiến làm tăng giá bán lẻ từ 11% đến 70% tùy danh mục sản phẩm, giảm chi tiêu tiêu dùng 123 tỷ USD mỗi năm và thu hẹp sản lượng kinh tế Hoa Kỳ 69 tỷ USD.

Ngày 2/4/2025, chính quyền Trump ban hành chương trình thuế quan theo Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA), áp mức thuế chung 10% cho tất cả hàng nhập khẩu và tăng thuế từ 11% đến 50% đối với 57 quốc gia. Mức thuế phổ quát 10% có hiệu lực từ ngày 5/4, trong khi các mức thuế cao hơn cho các quốc gia cụ thể bắt đầu từ ngày 9/4. Tuy nhiên, ngày 10/4, các mức thuế dành riêng cho từng quốc gia bị tạm hoãn dù mức thuế cơ bản 10% vẫn được duy trì. Ngày 11/4, các sản phẩm điện tử và bán dẫn được tạm miễn thuế mới, nhưng cuộc điều tra theo Mục 232 về chuỗi cung ứng điện tử khởi động ngày 16/4 làm dấy lên nguy cơ áp thuế mới. Các mức thuế 25% đã được áp dụng cho nguyên liệu như nhôm, thép, phương tiện giao thông, trong khi thuế đối với hàng hóa từ Trung Quốc (trừ điện tử) tăng vọt lên 145%.

Báo cáo TPW giả định kịch bản các mức thuế tạm hoãn sẽ được áp dụng trở lại sau 90 ngày (tháng 7/2025), với các sản phẩm không tuân thủ Hiệp định Thương mại Hoa Kỳ-Mexico-Canada (USMCA) chịu thuế cộng dồn lên đến 50%, và hàng hóa Trung Quốc chịu thuế kết hợp 145%. Các danh mục sản phẩm được phân tích bao gồm pin, máy tính cá nhân (máy tính để bàn và laptop), màn hình, máy chơi game, máy tính bảng, tivi, tai nghe, loa, phụ kiện máy tính và thiết bị kết nối. Những tác động kinh tế từ chính sách này được phân tích qua ba khía cạnh chính: giá cả hàng hóa, chi tiêu tiêu dùng và sản lượng kinh tế.

Thuế quan làm tăng chi phí nhập khẩu, dẫn đến giá bán lẻ tăng đáng kể, đặc biệt đối với các sản phẩm công nghệ phụ thuộc lớn vào chuỗi cung ứng từ Trung Quốc. Dưới đây là phân tích chi tiết về tác động đến từng danh mục sản phẩm:

Máy chơi game: Tăng giá kỷ lục​

Máy chơi game chịu mức thuế trung bình tăng từ 0% lên 130%, do 87% sản phẩm nhập từ Trung Quốc chịu thuế 145%. Theo TPW, giá bán lẻ có thể tăng 69% tương đương 428 USD mỗi đơn vị. Với sự phụ thuộc gần như hoàn toàn vào nhập khẩu và sản xuất trong nước chỉ chiếm 1% thị trường, khả năng thay thế nguồn cung là rất hạn chế. Nhập khẩu dự kiến giảm 71% trong khi sản xuất nội địa chỉ tăng 62%, không đủ để bù đắp thiếu hụt. Giá tăng mạnh làm giảm sức mua, dự kiến giảm 73%, gây thiệt hại 12 tỷ USD sức mua của người tiêu dùng và giảm 10,4 tỷ USD GDP hàng năm chỉ trong danh mục này.

Máy tính xách tay và máy tính bảng: Giá tăng đáng kể​

Máy tính xách tay và máy tính bảng, dù tạm thời được miễn thuế dành riêng cho từng quốc gia, vẫn đối mặt với rủi ro từ cuộc điều tra Mục 232. Với 79% sản phẩm được sản xuất tại Trung Quốc và không có cơ sở sản xuất đáng kể tại Hoa Kỳ, giá trung bình có thể tăng 34%, tương đương 269 USD cho laptop và 152 USD cho máy tính bảng. Nhập khẩu giảm 47%, trong khi sản xuất trong nước chỉ tăng 5%, dẫn đến mất 23,8 tỷ USD sức mua và giảm 12,3 tỷ USD GDP. Sự thiếu hụt nguồn cung thay thế làm gia tăng áp lực giá cả lên người tiêu dùng.

Máy tính để bàn: Tăng giá do thuế chồng chất​

Máy tính để bàn chủ yếu nhập từ Mexico và các quốc gia khác ngoài Trung Quốc, chịu mức thuế tăng từ 0,3% lên 42,3%. Với khả năng sản xuất trong nước hạn chế (dự kiến tăng dưới 9%), giá bán lẻ tăng 24%, tương đương 287 USD cho một máy tính trung bình giá 1.193 USD. Nhập khẩu giảm 53%, tiêu dùng giảm 42%, dẫn đến mất 13 tỷ USD sức mua và 5,1 tỷ USD GDP. Mặc dù tác động ít nghiêm trọng hơn so với các sản phẩm từ Trung Quốc, giá cả tăng vẫn ảnh hưởng đến người tiêu dùng và doanh nghiệp phụ thuộc vào máy tính để bàn.

Linh kiện máy tính: Rủi ro giá tăng vọt​

Mặc dù TPW không phân tích riêng linh kiện máy tính như card đồ họa và bo mạch chủ, nhưng nếu các sản phẩm này không được miễn thuế và chịu mức thuế 145% áp dụng cho hàng Trung Quốc, giá bán lẻ có thể tăng đáng kể. Ví dụ, một card đồ họa 500 USD có thể tăng lên hơn 1.200 USD, một bo mạch chủ 200 USD có thể tăng lên gần 500 USD, giả sử chi phí được chuyển hoàn toàn sang người tiêu dùng. Với Trung Quốc thống trị việc lắp ráp các linh kiện này, việc đa dạng hóa nguồn cung trong ngắn hạn là không khả thi, khiến người tiêu dùng đặc biệt là game thủ và người xây dựng PC chịu gánh nặng chi phí lớn.

Các linh kiện từ Đài Loan, nếu không được miễn thuế theo USMCA, có thể chịu thuế cộng dồn 50% (25% thuế cơ bản cộng 25% từ Mục 232), làm tăng giá một card đồ họa 500 USD lên khoảng 750 USD và bo mạch chủ 200 USD lên 300 USD. Dù ít nghiêm trọng hơn hàng Trung Quốc, tác động vẫn đáng kể, đặc biệt khi Đài Loan là nhà cung cấp chính các linh kiện cao cấp.

Màn hình và tivi: Tác động khác nhau​

Màn hình 67% nhập từ Trung Quốc chịu thuế trung bình 43,3%, khiến giá tăng 32%, tương đương 111 USD mỗi đơn vị. Nhập khẩu giảm 48%, sản xuất trong nước chỉ tăng 10%, dẫn đến mất 5,1 tỷ USD sức mua và 2,8 tỷ USD GDP. Ngược lại, tivi, chủ yếu nhập từ các quốc gia ngoài Trung Quốc, chỉ chịu thuế tăng từ 1,6% lên 22,4%, làm giá tăng 11%, tương đương 57 USD mỗi đơn vị. Nhập khẩu giảm 15%, sản xuất trong nước tăng 2%, gây mất 1,9 tỷ USD sức mua và 1,6 tỷ USD GDP. Sự khác biệt này phản ánh mức độ phụ thuộc vào nguồn cung Trung Quốc.

Điện thoại thông minh: Giá tăng mạnh​

Điện thoại thông minh với 78% nhập từ Trung Quốc, chịu thuế trung bình 39,5%, đẩy giá tăng 31%, tương đương 255 USD cho một chiếc điện thoại trung bình giá 826 USD. Với sản xuất trong nước gần như không tồn tại, nhập khẩu giảm 48%, tiêu dùng giảm tương ứng, dẫn đến mất 31,2 tỷ USD sức mua và 17,9 tỷ USD GDP. Sự thiếu hụt nguồn cung thay thế làm tăng áp lực lên người tiêu dùng, đặc biệt là các hộ gia đình phụ thuộc vào điện thoại thông minh cho công việc và liên lạc.

Thiết bị kết nối: Giá tăng đáng kể​

Các thiết bị kết nối như loa thông minh, đồng hồ thông minh, thiết bị đeo, chịu giá tăng 22% với mức tăng giá cụ thể là 81 USD cho đồng hồ thông minh, 20 USD cho vòng đeo tay thể thao và 10 USD cho loa. Dù Việt Nam đang tăng sản xuất một số thiết bị như AirPods, Trung Quốc vẫn chiếm phần lớn thị phần. Nhập khẩu giảm 40%, sản xuất trong nước tăng 6%, dẫn đến mất 18,3 tỷ USD sức mua và 7,8 tỷ USD GDP.

Loa và tai nghe: Nhập khẩu giảm mạnh​

Loa và tai nghe với khoảng 50% nhập từ Trung Quốc, chịu thuế trung bình 86,6%, tăng từ 0,9% khiến giá tăng 22%. Tai nghe tăng 5 USD, loa tăng 60 USD mỗi đơn vị. Nhập khẩu từ Trung Quốc giảm 99,8%, tổng nhập khẩu giảm 2/3, trong khi sản xuất trong nước tăng 24%. Tiêu dùng giảm 39%, gây mất 2,5 tỷ USD sức mua và 1,5 tỷ USD GDP. Sự gián đoạn nguồn cung từ Trung Quốc làm tăng áp lực giá cả và giảm lựa chọn cho người dùng.

Phụ kiện máy tính: Tác động đáng kể​

Phụ kiện máy tính như bàn phím, máy in, chuột, và dock chịu thuế tăng từ 1,5% lên 39,5%, làm giá tăng 25%. Máy in tăng 58 USD mỗi đơn vị, dẫn đến nhập khẩu giảm gần một nửa, sản xuất trong nước tăng 12%. Tổng thiệt hại sức mua là 13,1 tỷ USD và GDP giảm 7,6 tỷ USD. Người tiêu dùng và doanh nghiệp nhỏ phụ thuộc vào các phụ kiện này sẽ đối mặt với chi phí cao hơn.

Pin lithium-ion: Giá tăng nhẹ​

Pin lithium-ion chủ yếu nhập từ Trung Quốc, chịu thuế tăng từ 5,9% lên 117,7%, làm giá tăng 18%, tương đương 16 USD mỗi đơn vị. Nhập khẩu giảm 71%, sản xuất trong nước tăng 16%, gây mất 2,4 tỷ USD sức mua và 2 tỷ USD GDP. Dù tác động ít nghiêm trọng hơn các danh mục khác, giá pin tăng vẫn ảnh hưởng đến chi phí của nhiều thiết bị điện tử.

Tác động đến chi tiêu của các hộ gia đình Mỹ​

Tổng thiệt hại chi tiêu tiêu dùng từ các mức thuế quan được TPW ước tính là 123 tỷ USD mỗi năm, tương đương mức giảm sức mua 4.900 USD mỗi hộ gia đình (theo giá năm 2024). Yale Budget Lab cũng đưa ra con số tương tự, dự đoán mức tăng giá tiêu dùng ngắn hạn 3%, dẫn đến mất sức mua 4.900 USD mỗi hộ gia đình.

• Tăng giá sản phẩm công nghệ: Giá bán lẻ tăng từ 11% (tivi) đến 69% (máy chơi game) khiến người tiêu dùng phải trả nhiều hơn cho các sản phẩm thiết yếu. Điều này đặc biệt ảnh hưởng đến các hộ gia đình có thu nhập thấp, vì thuế quan được coi là thuế hồi quy, tác động nặng nề hơn đến nhóm thu nhập thấp.
• Giảm tiêu dùng: Sự gia tăng giá cả dẫn đến giảm tiêu dùng đáng kể, với các danh mục như máy chơi game giảm 73%, điện thoại thông minh và màn hình giảm 48% và loa/tai nghe giảm 39%. J.P. Morgan Research lưu ý rằng sự không chắc chắn về chính sách thương mại làm giảm niềm tin người tiêu dùng, khiến họ hạn chế chi tiêu.
  Hiệu ứng lan tỏa: Giá tăng không chỉ giới hạn ở sản phẩm công nghệ mà còn lan sang các lĩnh vực khác như năng lượng, vận tải, và hàng tiêu dùng do thuế quan đối với nhôm, thép, phương tiện giao thông. Reuters cảnh báo rằng chi phí sinh hoạt tăng hàng nghìn USD mỗi gia đình, đồng thời giảm sự lựa chọn sản phẩm do một số hàng hóa trở nên quá đắt để nhập khẩu.