Khánh Vân
Writer
Một trong những nghịch lý lớn nhất của thế giới công nghệ hiện đại là mã QR: được phát minh tại Nhật Bản nhưng lại trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống của người dân Trung Quốc, trong khi chính quê hương của nó lại không mấy "hào hứng". Câu trả lời không nằm ở công nghệ, mà ở lịch sử phát triển và thói quen tiêu dùng đã bén rễ sâu sắc của hai nền kinh tế lớn nhất châu Á.
Mã QR được phát minh vào năm 1994 bởi kỹ sư Masahiro Hara, khi ông đang làm việc cho Denso Wave, một công ty con của tập đoàn Toyota. Mục đích ban đầu của nó rất khiêm tốn: giúp quản lý và theo dõi các phụ tùng ô tô trong nhà máy một cách hiệu quả hơn, với khả năng lưu trữ thông tin gấp 250 lần so với mã vạch truyền thống.
Tuy nhiên, tiềm năng thực sự của mã QR chỉ được khai phá ở một quốc gia khác. Bắt đầu từ khoảng năm 2010, với sự ra đời của các ứng dụng như Alipay của Alibaba và WeChat Pay của Tencent, Trung Quốc đã biến mã QR thành một hệ thống thanh toán toàn dân.
Sự bùng nổ diễn ra một cách chóng mặt. Theo một báo cáo vào năm 2016, người Trung Quốc đã thực hiện tới 1,5 tỷ lượt quét mã QR mỗi ngày. Ngày nay, hơn 80% người dân tại đây thường xuyên sử dụng mã QR để thanh toán cho mọi thứ, từ một que quẩy ven đường cho đến những món đồ xa xỉ. Đối với thế hệ trẻ, việc sở hữu một chiếc ví gần như là một điều xa lạ; tất cả những gì họ cần là một chiếc điện thoại thông minh.
Vậy tại sao người Nhật Bản, những người đã phát minh ra mã QR, lại không sử dụng nó một cách rộng rãi? Nhiều người cho rằng nguyên nhân đến từ những lo ngại về quyền riêng tư hay các rào cản kỹ thuật. Tuy nhiên, lý do thực sự lại sâu xa hơn và nằm ở thói quen sử dụng thẻ tín dụng.
Nhật Bản đã bắt đầu làm quen và sử dụng thẻ tín dụng từ những năm 1970. Sau hơn nửa thế kỷ, xã hội Nhật Bản đã xây dựng được một hệ thống phát hành, đánh giá tín dụng và sử dụng thẻ cực kỳ hoàn thiện và đã ăn sâu vào tiềm thức của người dân. Một người có thể bắt đầu với một chiếc thẻ thông thường, và sau nhiều năm với lịch sử tín dụng tốt, họ có thể được nâng hạng lên thẻ vàng, thẻ bạch kim. Loại thẻ mà một người sở hữu cũng là một thước đo về uy tín của họ.
Với một hệ thống thanh toán đã quá quen thuộc và hiệu quả như vậy, không có nhiều động lực để người Nhật phải chuyển sang một hình thức hoàn toàn mới như mã QR.
Ngược lại, ở Trung Quốc, hệ thống thẻ tín dụng gần như chưa kịp phát triển thì mã QR đã xuất hiện. Với sự đơn giản (chỉ cần nạp tiền, không cần đánh giá tín dụng), nó đã nhanh chóng lấp đầy khoảng trống trên thị trường, cho phép Trung Quốc có thể "nhảy cóc", bỏ qua cả một thế hệ công nghệ thanh toán để tiến thẳng lên một xã hội không tiền mặt.
Câu chuyện về mã QR là một minh chứng thú vị cho thấy, đôi khi, sự thành công của một công nghệ không chỉ phụ thuộc vào bản thân nó, mà còn phụ thuộc rất nhiều vào các điều kiện lịch sử và văn hóa của từng quốc gia.
Câu chuyện về Masahiro Hara và phát minh thay đổi thế giới
Mã QR được phát minh vào năm 1994 bởi kỹ sư Masahiro Hara, khi ông đang làm việc cho Denso Wave, một công ty con của tập đoàn Toyota. Mục đích ban đầu của nó rất khiêm tốn: giúp quản lý và theo dõi các phụ tùng ô tô trong nhà máy một cách hiệu quả hơn, với khả năng lưu trữ thông tin gấp 250 lần so với mã vạch truyền thống.
Sự bùng nổ tại Trung Quốc và một xã hội "không ví"
Tuy nhiên, tiềm năng thực sự của mã QR chỉ được khai phá ở một quốc gia khác. Bắt đầu từ khoảng năm 2010, với sự ra đời của các ứng dụng như Alipay của Alibaba và WeChat Pay của Tencent, Trung Quốc đã biến mã QR thành một hệ thống thanh toán toàn dân.
Sự bùng nổ diễn ra một cách chóng mặt. Theo một báo cáo vào năm 2016, người Trung Quốc đã thực hiện tới 1,5 tỷ lượt quét mã QR mỗi ngày. Ngày nay, hơn 80% người dân tại đây thường xuyên sử dụng mã QR để thanh toán cho mọi thứ, từ một que quẩy ven đường cho đến những món đồ xa xỉ. Đối với thế hệ trẻ, việc sở hữu một chiếc ví gần như là một điều xa lạ; tất cả những gì họ cần là một chiếc điện thoại thông minh.
Lời giải đáp: Thói quen đã bén rễ của người Nhật
Vậy tại sao người Nhật Bản, những người đã phát minh ra mã QR, lại không sử dụng nó một cách rộng rãi? Nhiều người cho rằng nguyên nhân đến từ những lo ngại về quyền riêng tư hay các rào cản kỹ thuật. Tuy nhiên, lý do thực sự lại sâu xa hơn và nằm ở thói quen sử dụng thẻ tín dụng.
Nhật Bản đã bắt đầu làm quen và sử dụng thẻ tín dụng từ những năm 1970. Sau hơn nửa thế kỷ, xã hội Nhật Bản đã xây dựng được một hệ thống phát hành, đánh giá tín dụng và sử dụng thẻ cực kỳ hoàn thiện và đã ăn sâu vào tiềm thức của người dân. Một người có thể bắt đầu với một chiếc thẻ thông thường, và sau nhiều năm với lịch sử tín dụng tốt, họ có thể được nâng hạng lên thẻ vàng, thẻ bạch kim. Loại thẻ mà một người sở hữu cũng là một thước đo về uy tín của họ.
Với một hệ thống thanh toán đã quá quen thuộc và hiệu quả như vậy, không có nhiều động lực để người Nhật phải chuyển sang một hình thức hoàn toàn mới như mã QR.
Ngược lại, ở Trung Quốc, hệ thống thẻ tín dụng gần như chưa kịp phát triển thì mã QR đã xuất hiện. Với sự đơn giản (chỉ cần nạp tiền, không cần đánh giá tín dụng), nó đã nhanh chóng lấp đầy khoảng trống trên thị trường, cho phép Trung Quốc có thể "nhảy cóc", bỏ qua cả một thế hệ công nghệ thanh toán để tiến thẳng lên một xã hội không tiền mặt.
Câu chuyện về mã QR là một minh chứng thú vị cho thấy, đôi khi, sự thành công của một công nghệ không chỉ phụ thuộc vào bản thân nó, mà còn phụ thuộc rất nhiều vào các điều kiện lịch sử và văn hóa của từng quốc gia.
