Khôi Nguyên
Writer
Công nghệ giao diện não-máy tính (Brain-Computer Interface - BCI) của Neuralink tiếp tục đạt được những bước tiến ấn tượng. Bradford Smith, người thứ ba trên thế giới được cấy ghép chip Neuralink, đã chứng minh khả năng sử dụng thiết bị này để điều khiển máy tính hoàn toàn bằng suy nghĩ, thực hiện các tác vụ phức tạp như tự biên tập và đăng tải một video lên YouTube mà không cần bất kỳ sự trợ giúp vật lý nào từ bên ngoài.
Từ ý nghĩ đến hành động trên màn hình
Bradford Smith mắc chứng xơ cứng cột bên teo cơ (ALS), một căn bệnh khiến ông mất khả năng vận động và nói chuyện. Chip Neuralink, với kích thước nhỏ gọn và hàng nghìn sợi điện cực siêu mảnh được robot cấy chính xác vào vùng vỏ não vận động, hoạt động bằng cách đọc các tín hiệu não bộ liên quan đến ý định thực hiện một chuyển động. Nó không đọc suy nghĩ hay lời nói trực tiếp, mà diễn giải ý định vận động thành lệnh điều khiển con trỏ chuột trên máy tính.
Ban đầu, Smith thử điều khiển bằng cách hình dung chuyển động tay nhưng không hiệu quả. Các kỹ sư Neuralink sau đó phát hiện ra rằng việc anh tập trung suy nghĩ di chuyển lưỡi của mình lại tạo ra tín hiệu điều khiển con trỏ tốt nhất. Nhờ đó, Smith đã có thể tương tác thành thạo với máy tính, thực hiện các thao tác chỉnh sửa video và cuối cùng là tự đăng tải thành quả lên kênh YouTube cá nhân. Bên cạnh đó, ông còn sử dụng công nghệ AI tổng hợp giọng nói, được huấn luyện từ các bản ghi âm trước khi mắc bệnh, để tự mình thuyết minh cho video.
Tiếp nối thành công và tầm nhìn của Musk
Thành tựu của Bradford Smith nối tiếp những gì hai bệnh nhân Neuralink đầu tiên đã làm được. Bệnh nhân số một, Noland Arbaugh, đã có thể điều khiển chuột máy tính để chơi cờ vua và game chiến thuật Civilization VI bằng suy nghĩ (công bố tháng 2/2024). Bệnh nhân thứ hai (công bố tháng 7/2024) thậm chí còn sử dụng được phần mềm thiết kế CAD và chơi game bắn súng Counter-Strike 2. Việc Smith có thể thực hiện các tác vụ đòi hỏi sự tỉ mỉ và quy trình nhiều bước như biên tập video cho thấy khả năng kiểm soát ngày càng tinh vi mà công nghệ BCI mang lại.
Những tiến bộ nhanh chóng này đang dần hiện thực hóa tầm nhìn của Elon Musk khi đồng sáng lập Neuralink vào năm 2016: phát triển thành công giao diện não-máy tính không chỉ giúp phục hồi chức năng cho người bị liệt mà còn hướng tới tương lai con người có thể "hợp nhất" với AI. Dù còn nhiều thách thức và tranh cãi về đạo đức, công nghệ BCI đang chứng minh tiềm năng to lớn trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống và trao lại khả năng tương tác kỹ thuật số cho những người mất khả năng vận động.
Từ ý nghĩ đến hành động trên màn hình
Bradford Smith mắc chứng xơ cứng cột bên teo cơ (ALS), một căn bệnh khiến ông mất khả năng vận động và nói chuyện. Chip Neuralink, với kích thước nhỏ gọn và hàng nghìn sợi điện cực siêu mảnh được robot cấy chính xác vào vùng vỏ não vận động, hoạt động bằng cách đọc các tín hiệu não bộ liên quan đến ý định thực hiện một chuyển động. Nó không đọc suy nghĩ hay lời nói trực tiếp, mà diễn giải ý định vận động thành lệnh điều khiển con trỏ chuột trên máy tính.
Ban đầu, Smith thử điều khiển bằng cách hình dung chuyển động tay nhưng không hiệu quả. Các kỹ sư Neuralink sau đó phát hiện ra rằng việc anh tập trung suy nghĩ di chuyển lưỡi của mình lại tạo ra tín hiệu điều khiển con trỏ tốt nhất. Nhờ đó, Smith đã có thể tương tác thành thạo với máy tính, thực hiện các thao tác chỉnh sửa video và cuối cùng là tự đăng tải thành quả lên kênh YouTube cá nhân. Bên cạnh đó, ông còn sử dụng công nghệ AI tổng hợp giọng nói, được huấn luyện từ các bản ghi âm trước khi mắc bệnh, để tự mình thuyết minh cho video.
Tiếp nối thành công và tầm nhìn của Musk
Thành tựu của Bradford Smith nối tiếp những gì hai bệnh nhân Neuralink đầu tiên đã làm được. Bệnh nhân số một, Noland Arbaugh, đã có thể điều khiển chuột máy tính để chơi cờ vua và game chiến thuật Civilization VI bằng suy nghĩ (công bố tháng 2/2024). Bệnh nhân thứ hai (công bố tháng 7/2024) thậm chí còn sử dụng được phần mềm thiết kế CAD và chơi game bắn súng Counter-Strike 2. Việc Smith có thể thực hiện các tác vụ đòi hỏi sự tỉ mỉ và quy trình nhiều bước như biên tập video cho thấy khả năng kiểm soát ngày càng tinh vi mà công nghệ BCI mang lại.
Những tiến bộ nhanh chóng này đang dần hiện thực hóa tầm nhìn của Elon Musk khi đồng sáng lập Neuralink vào năm 2016: phát triển thành công giao diện não-máy tính không chỉ giúp phục hồi chức năng cho người bị liệt mà còn hướng tới tương lai con người có thể "hợp nhất" với AI. Dù còn nhiều thách thức và tranh cãi về đạo đức, công nghệ BCI đang chứng minh tiềm năng to lớn trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống và trao lại khả năng tương tác kỹ thuật số cho những người mất khả năng vận động.
