Thảo Nông
Writer
Cuộc xung đột Nga – Ukraine đã biến một vùng lãnh thổ rộng lớn của Ukraine thành bãi mìn lớn nhất thế giới kể từ Thế chiến II. Theo các chuyên gia, nếu không có những giải pháp đột phá về công nghệ và một lệnh ngừng bắn, công việc rà phá đầy nguy hiểm này có thể sẽ kéo dài hàng trăm năm, đe dọa sinh mạng của nhiều thế hệ và kìm hãm sự phát triển của đất nước.
Theo ông James Cowan, Giám đốc điều hành của HALO Trust – tổ chức phi chính phủ rà phá bom mìn lớn nhất thế giới, quy mô của vấn đề tại Ukraine là rất đáng báo động. Tính đến tháng 3 năm 2025, diện tích đất bị ảnh hưởng bởi mìn và vật liệu chưa nổ ở Ukraine ước tính lên tới 139.000 km², tương đương 23% lãnh thổ đất nước và lớn hơn toàn bộ diện tích của Hy Lạp.
"Đây là thách thức bom mìn lớn nhất kể từ Thế chiến II," ông Cowan nhấn mạnh. Để so sánh, bãi mìn giữa Triều Tiên và Hàn Quốc, một trong những khu vực nguy hiểm nhất thế giới, chỉ dài 178 km. Trong khi đó, tuyến tiền phương ở Ukraine đã dài tới 1.000 km, và đó chưa phải là toàn bộ khu vực ô nhiễm. Bom mìn còn nằm sâu bên trong những vùng lãnh thổ mà Ukraine đã giành lại quyền kiểm soát.
Kể từ khi xung đột bùng nổ, HALO Trust đã mở rộng quy mô hoạt động đáng kể tại Ukraine, từ một nhóm nhỏ 400 người lên thành một lực lượng 1.500 người. Họ đã rà phá gần 7,9 triệu mét vuông đất và phát hiện hơn 41.000 vật liệu nổ. Tuy nhiên, đây chỉ là một phần rất nhỏ so với tổng diện tích bị ô nhiễm.
Hậu quả của những bãi mìn này là vô cùng nặng nề. Nó không chỉ gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với dân thường mà còn cản trở mọi nỗ lực tái thiết. "Nếu không hành động, Ukraine không thể mở đường giao thông, xuất khẩu ngũ cốc, hoặc đưa người dân trở về," ông Cowan nói. Ông cũng cho rằng Ukraine không nên trở thành một "Afghanistan thứ hai", nơi mà HALO Trust đã hoạt động từ năm 1988 nhưng đến nay vẫn chưa thể giải quyết xong.
Trong bối cảnh các cuộc đàm phán ngừng bắn đang được thúc đẩy, ông Cowan cho rằng việc đạt được một lệnh ngừng bắn sẽ tạo ra một bước ngoặt. Khi đó, ưu tiên của Ukraine sẽ chuyển từ chiến đấu sang tái thiết. Để nền kinh tế có thể vận hành trở lại, hoạt động rà phá mìn phải được đặt lên hàng đầu. Người dân cần được tiếp cận đất đai của mình để canh tác, đường sá, trường học và nhà máy cần được mở lại. Ngay cả các hoạt động khai thác khoáng sản cũng không thể diễn ra nếu đất đai chưa được làm sạch.
Đối mặt với một thách thức khổng lồ, việc chỉ dựa vào các phương pháp rà phá truyền thống là không đủ. Theo ông Cowan, để tạo ra một cuộc cách mạng trong lĩnh vực này, việc kết hợp trí tuệ nhân tạo (AI) với các công nghệ cảm biến tiên tiến là một bước đột phá then chốt.
Nhiều công nghệ đầy triển vọng đang được nghiên cứu và phát triển, bao gồm radar khẩu độ tổng hợp (SAR), radar xuyên đất (GPR), và đặc biệt là các phương pháp cộng hưởng từ, vốn được phát triển tại Úc để phát hiện các nguyên tố đất hiếm và có thể được điều chỉnh để phát hiện bom mìn. Ngoài ra, các công nghệ của ngành hạt nhân như hình ảnh hạt neutron kết hợp (NAPI) cũng có thể thay đổi cục diện.
Tuy nhiên, thách thức lớn nhất của các công nghệ này là tỷ lệ cảnh báo giả còn cao, làm chậm tiến trình. Do đó, mục tiêu trong tương lai là phải cải thiện các thuật toán AI để chúng có thể phân biệt và chỉ phát hiện mìn thật, không phát hiện nhầm các vật thể kim loại vô hại khác. Nếu thành công, công nghệ sẽ là chìa khóa giúp Ukraine giải quyết bài toán bom mìn và tái thiết đất nước một cách nhanh chóng và an toàn hơn.
#chiếntranhngavàukraine
Một thách thức bom mìn chưa từng có
Theo ông James Cowan, Giám đốc điều hành của HALO Trust – tổ chức phi chính phủ rà phá bom mìn lớn nhất thế giới, quy mô của vấn đề tại Ukraine là rất đáng báo động. Tính đến tháng 3 năm 2025, diện tích đất bị ảnh hưởng bởi mìn và vật liệu chưa nổ ở Ukraine ước tính lên tới 139.000 km², tương đương 23% lãnh thổ đất nước và lớn hơn toàn bộ diện tích của Hy Lạp.
"Đây là thách thức bom mìn lớn nhất kể từ Thế chiến II," ông Cowan nhấn mạnh. Để so sánh, bãi mìn giữa Triều Tiên và Hàn Quốc, một trong những khu vực nguy hiểm nhất thế giới, chỉ dài 178 km. Trong khi đó, tuyến tiền phương ở Ukraine đã dài tới 1.000 km, và đó chưa phải là toàn bộ khu vực ô nhiễm. Bom mìn còn nằm sâu bên trong những vùng lãnh thổ mà Ukraine đã giành lại quyền kiểm soát.
Kể từ khi xung đột bùng nổ, HALO Trust đã mở rộng quy mô hoạt động đáng kể tại Ukraine, từ một nhóm nhỏ 400 người lên thành một lực lượng 1.500 người. Họ đã rà phá gần 7,9 triệu mét vuông đất và phát hiện hơn 41.000 vật liệu nổ. Tuy nhiên, đây chỉ là một phần rất nhỏ so với tổng diện tích bị ô nhiễm.
Cái giá của chiến tranh và hy vọng từ lệnh ngừng bắn
Hậu quả của những bãi mìn này là vô cùng nặng nề. Nó không chỉ gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với dân thường mà còn cản trở mọi nỗ lực tái thiết. "Nếu không hành động, Ukraine không thể mở đường giao thông, xuất khẩu ngũ cốc, hoặc đưa người dân trở về," ông Cowan nói. Ông cũng cho rằng Ukraine không nên trở thành một "Afghanistan thứ hai", nơi mà HALO Trust đã hoạt động từ năm 1988 nhưng đến nay vẫn chưa thể giải quyết xong.
Trong bối cảnh các cuộc đàm phán ngừng bắn đang được thúc đẩy, ông Cowan cho rằng việc đạt được một lệnh ngừng bắn sẽ tạo ra một bước ngoặt. Khi đó, ưu tiên của Ukraine sẽ chuyển từ chiến đấu sang tái thiết. Để nền kinh tế có thể vận hành trở lại, hoạt động rà phá mìn phải được đặt lên hàng đầu. Người dân cần được tiếp cận đất đai của mình để canh tác, đường sá, trường học và nhà máy cần được mở lại. Ngay cả các hoạt động khai thác khoáng sản cũng không thể diễn ra nếu đất đai chưa được làm sạch.
Công nghệ và AI: Chìa khóa cho tương lai
Đối mặt với một thách thức khổng lồ, việc chỉ dựa vào các phương pháp rà phá truyền thống là không đủ. Theo ông Cowan, để tạo ra một cuộc cách mạng trong lĩnh vực này, việc kết hợp trí tuệ nhân tạo (AI) với các công nghệ cảm biến tiên tiến là một bước đột phá then chốt.
Nhiều công nghệ đầy triển vọng đang được nghiên cứu và phát triển, bao gồm radar khẩu độ tổng hợp (SAR), radar xuyên đất (GPR), và đặc biệt là các phương pháp cộng hưởng từ, vốn được phát triển tại Úc để phát hiện các nguyên tố đất hiếm và có thể được điều chỉnh để phát hiện bom mìn. Ngoài ra, các công nghệ của ngành hạt nhân như hình ảnh hạt neutron kết hợp (NAPI) cũng có thể thay đổi cục diện.
Tuy nhiên, thách thức lớn nhất của các công nghệ này là tỷ lệ cảnh báo giả còn cao, làm chậm tiến trình. Do đó, mục tiêu trong tương lai là phải cải thiện các thuật toán AI để chúng có thể phân biệt và chỉ phát hiện mìn thật, không phát hiện nhầm các vật thể kim loại vô hại khác. Nếu thành công, công nghệ sẽ là chìa khóa giúp Ukraine giải quyết bài toán bom mìn và tái thiết đất nước một cách nhanh chóng và an toàn hơn.
#chiếntranhngavàukraine
