Giải mã "ma thuật" của mã QR: vì sao đã tạo ra hàng tỷ tỷ mã rồi mà vẫn không bị trùng nhau?

[Khánh Vân]

Từ những quán bún riêu ven đường cho đến các siêu thị lớn, những ô vuông đen trắng lằng nhằng, hay còn gọi là QR Code, đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống số của người Việt. Nhìn thì "vô tri", nhưng đằng sau những ô vuông này là một công nghệ tinh vi, có khả năng lưu trữ thông tin khổng lồ và đặc biệt là gần như không thể bị trùng lặp.

QR Code: Từ "mã vạch" đến công cụ thanh toán​

QR Code (viết tắt của Quick Response Code) là một dạng mã vạch hai chiều (2D barcode), được phát minh bởi công ty Denso Wave của Nhật Bản vào năm 1994. Không giống mã vạch truyền thống chỉ mã hóa thông tin theo một chiều, QR Code có thể lưu trữ dữ liệu ở cả hai chiều ngang và dọc, giúp chứa được một lượng thông tin lớn hơn rất nhiều (tới hơn 7.000 ký tự số) và có thể được quét nhanh chóng từ nhiều góc độ.

Khi người dùng quét một mã QR để thanh toán, ứng dụng ngân hàng hoặc ví điện tử sẽ ngay lập tức giải mã thông tin được lưu trữ bên trong, có thể bao gồm số tài khoản, tên người nhận và số tiền. Toàn bộ dữ liệu sau đó sẽ được gửi qua một hệ thống bảo mật, xác thực và hoàn tất giao dịch chỉ trong vài giây.

Một trong những câu hỏi thường gặp nhất là: liệu tạo ra nhiều mã QR Code như vậy có bị trùng lặp hay không? Trên thực tế, với hàng tỷ tỷ khả năng tổ hợp, xác suất trùng lặp là gần như bằng 0. Hơn nữa, mỗi mã QR đều được các hệ thống thanh toán gắn với một mã định danh duy nhất cho từng người bán, khiến cho mỗi mã QR được sinh ra đều khác biệt hoàn toàn.

Sự phổ biến của QR Code tại Việt Nam​

QR Code đã có một sự phát triển bùng nổ tại Việt Nam, đặc biệt là sau giai đoạn đại dịch COVID-19. Ưu thế của nó nằm ở sự đơn giản và hiệu quả. Người bán chỉ cần in một tấm mã, người mua chỉ cần một chiếc điện thoại thông minh là đã có thể hoàn tất giao dịch mà không cần đến máy POS, giúp tiết kiệm chi phí và thời gian.

Ngày nay, thanh toán bằng QR Code đã trở thành một thói quen phổ biến, từ những quán cà phê nhỏ ven đường, chợ truyền thống cho đến các cửa hàng tiện lợi và các hãng xe công nghệ.

Tiện lợi nhưng không phải không có rủi ro​

Song song với sự tiện lợi, QR Code cũng trở thành một công cụ để kẻ gian lợi dụng. Lực lượng chức năng đã ghi nhận nhiều trường hợp tin tặc dán đè mã QR giả lên mã thật tại các cửa hàng hoặc bãi gửi xe. Khi khách hàng quét mã giả này, tiền sẽ được chuyển thẳng vào tài khoản của kẻ lừa đảo. Một số mã QR độc hại khác còn dẫn người dùng đến các trang web giả mạo để đánh cắp thông tin cá nhân.

Để phòng tránh, các chuyên gia khuyến cáo người dùng cần kiểm tra thật kỹ thông tin của người nhận (tên, số tài khoản) trước khi xác nhận thanh toán. Ngoài ra, việc luôn cập nhật các phần mềm bảo mật trên điện thoại cũng là một biện pháp hữu hiệu để chống lại các mã độc được phát tán qua những đường link lừa đảo.