Hoàng Đức
Writer
Cuộc cạnh tranh giữa các tập đoàn công nghệ vũ trụ bước sang một giai đoạn mới khi SpaceX và Blue Origin đồng thời thúc đẩy kế hoạch đưa trung tâm dữ liệu lên quỹ đạo trong bối cảnh nhu cầu điện toán của trí tuệ nhân tạo tăng nhanh hơn khả năng mở rộng của lưới điện mặt đất.
Theo các nguồn tin công nghiệp, SpaceX đang huy động 30 tỷ đô la Mỹ tương đương khoảng 756 nghìn tỷ đồng để triển khai mạng lưới trung tâm dữ liệu ngoài không gian, dựa trên mức định giá 1.5 nghìn tỷ đô la Mỹ của công ty. Blue Origin được cho là đã duy trì một nhóm nghiên cứu chuyên trách cơ sở hạ tầng AI trên quỹ đạo hơn một năm. Trong khi đó, doanh nhân Sam Altman từng tìm cách mua lại công ty tên lửa Stoke Space vào mùa hè năm nay để tham gia cuộc đua.
Mục tiêu của hướng đi này là chuyển những tác vụ tính toán tiêu thụ nhiều năng lượng lên quỹ đạo Trái Đất tầm thấp. Tại đây, các hệ thống có thể khai thác năng lượng mặt trời liên tục, tận dụng môi trường chân không để làm mát thụ động và loại bỏ hoàn toàn chi phí bất động sản. Giới phân tích nhận định lưới điện toàn cầu hiện không thể mở rộng đủ nhanh để đáp ứng tốc độ tăng trưởng nhu cầu điện toán AI, khiến mô hình trung tâm dữ liệu quỹ đạo trở thành một lựa chọn được quan tâm.
Về hiệu quả kinh tế, một trung tâm dữ liệu công suất 300 GW trên mặt đất phải sử dụng hạ tầng điện quy mô lớn, trong đó chi phí làm mát chiếm tới 40 phần trăm tổng điện năng và cần diện tích đất gần nguồn điện. Trên quỹ đạo, các tấm pin mặt trời vận hành liên tục, nhiệt độ thấp trong môi trường không gian hỗ trợ làm mát tự nhiên và phương tiện tái sử dụng của SpaceX đã giúp giảm chi phí phóng xuống mức thấp hơn 90 phần trăm so với trước.
Google và Planet Labs đang chuẩn bị thử nghiệm chip AI đặt trên vệ tinh từ năm 2027. Các hệ thống ban đầu cần tới hàng nghìn vệ tinh để đạt mức tương đương một trung tâm dữ liệu lớn, nhưng được coi là bước mở đầu cho hạ tầng điện toán ngoài Trái Đất.
Giới quan sát cho rằng SpaceX đang có lợi thế nổi bật nhờ sở hữu Starship, hệ thống tên lửa tái sử dụng hạng nặng duy nhất đang tiến tới vận hành thương mại, cùng với mạng vệ tinh Starlink vốn có thể được nâng cấp thành các nút tính toán. Trong khi đó, Blue Origin chưa vận hành được tên lửa hạng nặng và Sam Altman chưa có hệ thống phóng riêng. SpaceX là công ty duy nhất nắm đồng thời tên lửa, công nghệ AI và mạng vệ tinh.
Các chuyên gia cũng chỉ ra những thách thức kỹ thuật đáng kể. Độ trễ tín hiệu từ quỹ đạo xuống mặt đất hạn chế việc triển khai cho các ứng dụng thời gian thực như giao dịch tốc độ cao hoặc xe tự hành. Công tác bảo trì vệ tinh phức tạp hơn nhiều so với thay thế máy chủ dưới mặt đất. Quy mô triển khai hàng nghìn vệ tinh đặt ra yêu cầu cao về quản lý giao thông vũ trụ và kiểm soát rác thải không gian. Ngoài ra, vốn đầu tư ban đầu có thể lên tới hàng chục tỷ đô la Mỹ.
Dù vậy, giới nghiên cứu nhận định mô hình này có cơ sở kinh tế rõ rệt. Các hệ thống huấn luyện AI hiện tiêu thụ năng lượng ở quy mô lớn tới mức Microsoft phải mua nhà máy điện hạt nhân để vận hành trung tâm dữ liệu, trong khi Google đang tính toán các nhà máy điện chuyên dụng. Khi chi phí phóng tiếp tục giảm, đặc biệt nếu Starship đạt mức 10 đến 20 đô la Mỹ mỗi kilogram hàng hóa, điện toán quỹ đạo có thể trở thành phương án rẻ hơn so với mở rộng cơ sở hạ tầng dưới mặt đất cho những tác vụ chịu được độ trễ.
Theo dự báo của giới công nghiệp, trong 5 năm tới có thể xuất hiện các trung tâm dữ liệu quỹ đạo đầu tiên dành cho xử lý và huấn luyện mô hình AI. Trong thập kỷ tới, chúng có thể chiếm 10 đến 20 phần trăm năng lực tính toán AI toàn cầu.
Nhiều chuyên gia cho rằng nếu mô hình này chứng minh được tính khả thi, ngành công nghiệp có thể tiến xa hơn tới các trung tâm dữ liệu đặt trên Mặt Trăng với điều kiện điện năng và làm mát thuận lợi hơn. Các mô hình kinh doanh như khai thác tiền điện tử ngoài Trái Đất cũng trở nên thực tế khi chi phí vận chuyển giảm sâu và nguồn năng lượng mặt trời dồi dào.
Giới phân tích nhận định hạn chế năng lượng trên Trái Đất đang mở đường cho một ngành công nghiệp hạ tầng quỹ đạo trị giá hàng trăm tỷ đô la Mỹ trong thập kỷ tới.
Nguồn: Bloomberg, WSJ, ZeroHedge,
Theo các nguồn tin công nghiệp, SpaceX đang huy động 30 tỷ đô la Mỹ tương đương khoảng 756 nghìn tỷ đồng để triển khai mạng lưới trung tâm dữ liệu ngoài không gian, dựa trên mức định giá 1.5 nghìn tỷ đô la Mỹ của công ty. Blue Origin được cho là đã duy trì một nhóm nghiên cứu chuyên trách cơ sở hạ tầng AI trên quỹ đạo hơn một năm. Trong khi đó, doanh nhân Sam Altman từng tìm cách mua lại công ty tên lửa Stoke Space vào mùa hè năm nay để tham gia cuộc đua.
Mục tiêu của hướng đi này là chuyển những tác vụ tính toán tiêu thụ nhiều năng lượng lên quỹ đạo Trái Đất tầm thấp. Tại đây, các hệ thống có thể khai thác năng lượng mặt trời liên tục, tận dụng môi trường chân không để làm mát thụ động và loại bỏ hoàn toàn chi phí bất động sản. Giới phân tích nhận định lưới điện toàn cầu hiện không thể mở rộng đủ nhanh để đáp ứng tốc độ tăng trưởng nhu cầu điện toán AI, khiến mô hình trung tâm dữ liệu quỹ đạo trở thành một lựa chọn được quan tâm.
Về hiệu quả kinh tế, một trung tâm dữ liệu công suất 300 GW trên mặt đất phải sử dụng hạ tầng điện quy mô lớn, trong đó chi phí làm mát chiếm tới 40 phần trăm tổng điện năng và cần diện tích đất gần nguồn điện. Trên quỹ đạo, các tấm pin mặt trời vận hành liên tục, nhiệt độ thấp trong môi trường không gian hỗ trợ làm mát tự nhiên và phương tiện tái sử dụng của SpaceX đã giúp giảm chi phí phóng xuống mức thấp hơn 90 phần trăm so với trước.
Google và Planet Labs đang chuẩn bị thử nghiệm chip AI đặt trên vệ tinh từ năm 2027. Các hệ thống ban đầu cần tới hàng nghìn vệ tinh để đạt mức tương đương một trung tâm dữ liệu lớn, nhưng được coi là bước mở đầu cho hạ tầng điện toán ngoài Trái Đất.
Giới quan sát cho rằng SpaceX đang có lợi thế nổi bật nhờ sở hữu Starship, hệ thống tên lửa tái sử dụng hạng nặng duy nhất đang tiến tới vận hành thương mại, cùng với mạng vệ tinh Starlink vốn có thể được nâng cấp thành các nút tính toán. Trong khi đó, Blue Origin chưa vận hành được tên lửa hạng nặng và Sam Altman chưa có hệ thống phóng riêng. SpaceX là công ty duy nhất nắm đồng thời tên lửa, công nghệ AI và mạng vệ tinh.
Các chuyên gia cũng chỉ ra những thách thức kỹ thuật đáng kể. Độ trễ tín hiệu từ quỹ đạo xuống mặt đất hạn chế việc triển khai cho các ứng dụng thời gian thực như giao dịch tốc độ cao hoặc xe tự hành. Công tác bảo trì vệ tinh phức tạp hơn nhiều so với thay thế máy chủ dưới mặt đất. Quy mô triển khai hàng nghìn vệ tinh đặt ra yêu cầu cao về quản lý giao thông vũ trụ và kiểm soát rác thải không gian. Ngoài ra, vốn đầu tư ban đầu có thể lên tới hàng chục tỷ đô la Mỹ.
Dù vậy, giới nghiên cứu nhận định mô hình này có cơ sở kinh tế rõ rệt. Các hệ thống huấn luyện AI hiện tiêu thụ năng lượng ở quy mô lớn tới mức Microsoft phải mua nhà máy điện hạt nhân để vận hành trung tâm dữ liệu, trong khi Google đang tính toán các nhà máy điện chuyên dụng. Khi chi phí phóng tiếp tục giảm, đặc biệt nếu Starship đạt mức 10 đến 20 đô la Mỹ mỗi kilogram hàng hóa, điện toán quỹ đạo có thể trở thành phương án rẻ hơn so với mở rộng cơ sở hạ tầng dưới mặt đất cho những tác vụ chịu được độ trễ.
Theo dự báo của giới công nghiệp, trong 5 năm tới có thể xuất hiện các trung tâm dữ liệu quỹ đạo đầu tiên dành cho xử lý và huấn luyện mô hình AI. Trong thập kỷ tới, chúng có thể chiếm 10 đến 20 phần trăm năng lực tính toán AI toàn cầu.
Nhiều chuyên gia cho rằng nếu mô hình này chứng minh được tính khả thi, ngành công nghiệp có thể tiến xa hơn tới các trung tâm dữ liệu đặt trên Mặt Trăng với điều kiện điện năng và làm mát thuận lợi hơn. Các mô hình kinh doanh như khai thác tiền điện tử ngoài Trái Đất cũng trở nên thực tế khi chi phí vận chuyển giảm sâu và nguồn năng lượng mặt trời dồi dào.
Giới phân tích nhận định hạn chế năng lượng trên Trái Đất đang mở đường cho một ngành công nghiệp hạ tầng quỹ đạo trị giá hàng trăm tỷ đô la Mỹ trong thập kỷ tới.
Nguồn: Bloomberg, WSJ, ZeroHedge,
