ThanhDat
Intern Writer
Vào ngày 9 tháng 10 năm 2025, Trung Quốc đã công bố một thông báo gây chấn động: Các nguyên liệu đất hiếm chủ chốt sẽ phải chịu sự kiểm soát xuất khẩu chặt chẽ. Các quy định này rất nghiêm ngặt và sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1 tháng 12. Về bản chất, bất kỳ quốc gia hay công ty nào muốn mua những loại đất hiếm này trong tương lai đều phải được phía Trung Quốc chấp thuận.
Sự kiện này khiến nhiều người ngay lập tức nghĩ đến ASML, gã khổng lồ về máy in thạch bản. Dù công nghệ sản xuất máy in thạch bản phụ thuộc vào sự đóng góp từ nhiều quốc gia, Trung Quốc trước đây thường bị xem nhẹ. Thế nhưng, một sự thật ít người biết là chính những cỗ máy tinh vi của ASML cũng cần đến đất hiếm từ Trung Quốc. Kể từ năm 2018, Trung Quốc đã phải hứng chịu nhiều lệnh trừng phạt, đặc biệt là trong lĩnh vực máy in thạch bản, khi ASML tuân theo các hạn chế và cắt giảm nguồn cung cho Trung Quốc. Giờ đây, Trung Quốc bắt đầu phản công bằng thế mạnh của mình: đất hiếm.
Gót chân Achilles của máy in thạch bản
Công nghệ in thạch bản dù mạnh mẽ đến đâu cũng có những điểm yếu. Một số linh kiện cốt lõi trong máy của ASML phụ thuộc vào nguồn đất hiếm nhập khẩu từ Trung Quốc. Các kim loại như Dysprosi và Terbi là những vật liệu không thể thiếu cho hoạt động của thiết bị. Nếu không có chúng, tia laser sẽ không thể phát ra và cỗ máy sẽ không thể vận hành.
Bên cạnh đó, bên trong máy còn có một bệ nâng từ tính, giúp wafer lơ lửng mà không bị rung động. Bộ phận quan trọng này được hỗ trợ bởi nam châm Neodymium Sắt Boron, và Neodymium chủ yếu có nguồn gốc từ Trung Quốc. Với lệnh kiểm soát mới, Trung Quốc có khả năng bóp nghẹt nguồn cung các vật liệu này. Điều này đồng nghĩa với việc dây chuyền sản xuất của ASML có nguy cơ bị gián đoạn. Bạn có thể tưởng tượng một nhà máy dù công nghệ cao đến đâu cũng sẽ phải dừng hoạt động nếu hết nguyên liệu thô.
Từ đối tác thành đối thủ
Ngay từ năm 2019, ASML đã mất các đơn hàng thương mại từ Trung Quốc do tác động của chiến tranh thương mại. Dưới sức ép từ Hoa Kỳ, Hà Lan đã từ chối cấp giấy phép xuất khẩu. ASML tuyên bố hợp tác với chính sách, nhưng trên thực tế, họ đang chạy theo làn sóng trừng phạt của Mỹ và loại trừ Trung Quốc. Vào thời điểm đó, nhiều nhà sản xuất chip Trung Quốc đã cảm nhận rõ ràng sự bế tắc về nguồn cung thiết bị. Nhưng giờ đây, cơn gió đã đổi chiều. ASML từng siết chặt xuất khẩu sang Trung Quốc, thì giờ lại rơi vào thế tiến thoái lưỡng nan vì nguồn nguyên liệu thô bị gián đoạn.
Bài toán khó và lối thoát cho ASML
Có thể nói, lệnh hạn chế xuất khẩu đất hiếm lần này là một đòn phản công rất chính xác. Trung Quốc không cấm bán hoàn toàn, mà yêu cầu các bên muốn mua phải giải trình công dụng và chờ phê duyệt. Cách tiếp cận này không cực đoan, mà là nắm lấy quyền lựa chọn.
ASML giờ đây chạm trán với điểm then chốt. Đất hiếm trong thiết bị của họ khó có thể thay thế trong ngắn hạn. Dù Nhật Bản và Mỹ đang nghiên cứu vật liệu thay thế, tiến độ chậm và chất lượng chưa chắc đảm bảo. Nghiêm trọng hơn, các khách hàng lớn của ASML như TSMC và Samsung cũng bị ảnh hưởng khi chuỗi cung ứng bị xáo trộn.
Bức tranh không hoàn toàn u ám. Trung Quốc chưa đưa ra quyết định cuối cùng và vẫn bày tỏ sự ủng hộ đối thoại. ASML đứng trước hai lựa chọn: kiên quyết cắt nguồn cung và chấp nhận hậu quả, hoặc quay lại bàn đàm phán để tìm kiếm một thỏa thuận hợp tác cùng có lợi. Viễn cảnh tự cung tự cấp của châu Âu và Mỹ là không thực tế trong vài năm tới, và ASML không thể chờ đợi lâu đến vậy.
Việc kiểm soát đất hiếm của Trung Quốc không đơn thuần là sự trả đũa, mà giống như một sự tự điều chỉnh của chuỗi công nghiệp. Trước đây, các nước khác dùng công nghệ để gây sức ép, thì giờ đây Trung Quốc dùng tài nguyên để bảo vệ lợi ích của mình. Trung Quốc không đóng cửa, mà hướng tới một nền hợp tác có nguyên tắc. Sự kiện này cũng báo hiệu một xu hướng lớn hơn: kỷ nguyên toàn cầu hóa trong ngành bán dẫn có thể đã kết thúc, nhường chỗ cho các khối hoạt động độc lập hơn, một sự thay đổi không có lợi nhưng có vẻ ngày càng khó tránh khỏi.
Đọc chi tiết tại đây: https://www.sohu.com/a/943221377_12...c.content-abroad.fd-d.91.17603443144473QDUIik
Sự kiện này khiến nhiều người ngay lập tức nghĩ đến ASML, gã khổng lồ về máy in thạch bản. Dù công nghệ sản xuất máy in thạch bản phụ thuộc vào sự đóng góp từ nhiều quốc gia, Trung Quốc trước đây thường bị xem nhẹ. Thế nhưng, một sự thật ít người biết là chính những cỗ máy tinh vi của ASML cũng cần đến đất hiếm từ Trung Quốc. Kể từ năm 2018, Trung Quốc đã phải hứng chịu nhiều lệnh trừng phạt, đặc biệt là trong lĩnh vực máy in thạch bản, khi ASML tuân theo các hạn chế và cắt giảm nguồn cung cho Trung Quốc. Giờ đây, Trung Quốc bắt đầu phản công bằng thế mạnh của mình: đất hiếm.
Gót chân Achilles của máy in thạch bản
Công nghệ in thạch bản dù mạnh mẽ đến đâu cũng có những điểm yếu. Một số linh kiện cốt lõi trong máy của ASML phụ thuộc vào nguồn đất hiếm nhập khẩu từ Trung Quốc. Các kim loại như Dysprosi và Terbi là những vật liệu không thể thiếu cho hoạt động của thiết bị. Nếu không có chúng, tia laser sẽ không thể phát ra và cỗ máy sẽ không thể vận hành.
Bên cạnh đó, bên trong máy còn có một bệ nâng từ tính, giúp wafer lơ lửng mà không bị rung động. Bộ phận quan trọng này được hỗ trợ bởi nam châm Neodymium Sắt Boron, và Neodymium chủ yếu có nguồn gốc từ Trung Quốc. Với lệnh kiểm soát mới, Trung Quốc có khả năng bóp nghẹt nguồn cung các vật liệu này. Điều này đồng nghĩa với việc dây chuyền sản xuất của ASML có nguy cơ bị gián đoạn. Bạn có thể tưởng tượng một nhà máy dù công nghệ cao đến đâu cũng sẽ phải dừng hoạt động nếu hết nguyên liệu thô.
Từ đối tác thành đối thủ
Ngay từ năm 2019, ASML đã mất các đơn hàng thương mại từ Trung Quốc do tác động của chiến tranh thương mại. Dưới sức ép từ Hoa Kỳ, Hà Lan đã từ chối cấp giấy phép xuất khẩu. ASML tuyên bố hợp tác với chính sách, nhưng trên thực tế, họ đang chạy theo làn sóng trừng phạt của Mỹ và loại trừ Trung Quốc. Vào thời điểm đó, nhiều nhà sản xuất chip Trung Quốc đã cảm nhận rõ ràng sự bế tắc về nguồn cung thiết bị. Nhưng giờ đây, cơn gió đã đổi chiều. ASML từng siết chặt xuất khẩu sang Trung Quốc, thì giờ lại rơi vào thế tiến thoái lưỡng nan vì nguồn nguyên liệu thô bị gián đoạn.
Bài toán khó và lối thoát cho ASML
Có thể nói, lệnh hạn chế xuất khẩu đất hiếm lần này là một đòn phản công rất chính xác. Trung Quốc không cấm bán hoàn toàn, mà yêu cầu các bên muốn mua phải giải trình công dụng và chờ phê duyệt. Cách tiếp cận này không cực đoan, mà là nắm lấy quyền lựa chọn.
ASML giờ đây chạm trán với điểm then chốt. Đất hiếm trong thiết bị của họ khó có thể thay thế trong ngắn hạn. Dù Nhật Bản và Mỹ đang nghiên cứu vật liệu thay thế, tiến độ chậm và chất lượng chưa chắc đảm bảo. Nghiêm trọng hơn, các khách hàng lớn của ASML như TSMC và Samsung cũng bị ảnh hưởng khi chuỗi cung ứng bị xáo trộn.
Bức tranh không hoàn toàn u ám. Trung Quốc chưa đưa ra quyết định cuối cùng và vẫn bày tỏ sự ủng hộ đối thoại. ASML đứng trước hai lựa chọn: kiên quyết cắt nguồn cung và chấp nhận hậu quả, hoặc quay lại bàn đàm phán để tìm kiếm một thỏa thuận hợp tác cùng có lợi. Viễn cảnh tự cung tự cấp của châu Âu và Mỹ là không thực tế trong vài năm tới, và ASML không thể chờ đợi lâu đến vậy.
Việc kiểm soát đất hiếm của Trung Quốc không đơn thuần là sự trả đũa, mà giống như một sự tự điều chỉnh của chuỗi công nghiệp. Trước đây, các nước khác dùng công nghệ để gây sức ép, thì giờ đây Trung Quốc dùng tài nguyên để bảo vệ lợi ích của mình. Trung Quốc không đóng cửa, mà hướng tới một nền hợp tác có nguyên tắc. Sự kiện này cũng báo hiệu một xu hướng lớn hơn: kỷ nguyên toàn cầu hóa trong ngành bán dẫn có thể đã kết thúc, nhường chỗ cho các khối hoạt động độc lập hơn, một sự thay đổi không có lợi nhưng có vẻ ngày càng khó tránh khỏi.
Đọc chi tiết tại đây: https://www.sohu.com/a/943221377_12...c.content-abroad.fd-d.91.17603443144473QDUIik
