Hoàng Đức
Writer
Tác động nghiêm trọng của chính sách thuế quan mới của Mỹ đối với các công ty Trung Quốc sản xuất phần cứng AI, đặc biệt là những công ty đang hướng đến thị trường Mỹ như điểm đến đầu tiên để thử nghiệm và xác nhận sản phẩm.
Trong giai đoạn sơ khai nhưng đầy tiềm năng, ngành phần cứng AI của Trung Quốc đang phải đối mặt với một thách thức lớn: thuế quan của Mỹ tăng đột biến. Zhang Qian, người sáng lập một công ty sản xuất đồ chơi thông minh tại Thâm Quyến, cho biết từ tháng 4/2025, tình hình xuất khẩu sang Mỹ trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Mức thuế mới lên đến 125% khiến nhiều sản phẩm mất hoàn toàn khả năng cạnh tranh. Công ty của anh đã phải làm việc xuyên đêm nửa tháng trời để tính toán lại toàn bộ mô hình kinh doanh, nhưng cuối cùng vẫn phải đưa ra quyết định khó khăn: tạm dừng giao hàng sang Mỹ.
Đây là cú sốc lớn đối với các doanh nghiệp phần cứng AI vốn coi Mỹ là thị trường chủ lực. Với sự chấp nhận cao của người tiêu dùng Mỹ đối với công nghệ mới và sức chi tiêu mạnh, các startup thường chọn Mỹ làm điểm đến đầu tiên để thử nghiệm sản phẩm, thông qua các nền tảng như Kickstarter. Tuy nhiên, mức thuế cao khiến lợi nhuận ròng giảm mạnh. Một nhà đầu tư tên Li Xiao chia sẻ rằng nếu thuế tăng 50%, lợi nhuận ròng của doanh nghiệp có thể mất 10%. Trong khi đó, lợi nhuận ngành phần cứng AI vốn đã rất mỏng, chỉ dao động khoảng 5–10%.
Một số sản phẩm như kính thông minh (gồm kính AR và AI) may mắn được miễn trừ tạm thời khỏi danh sách đánh thuế. Tuy nhiên, miễn trừ có thể chỉ là giải pháp ngắn hạn khi Mỹ đang xem xét áp thuế trở lại với các thiết bị điện tử như điện thoại, laptop, chip, và thậm chí cả ổ cứng.
Tác động của thuế quan lan rộng ra toàn ngành. Tổ chức của nhà đầu tư Li Xiao đã phải tạm ngừng các khoản đầu tư vào dự án phần cứng AI tại Mỹ và đánh giá lại toàn bộ mô hình tài chính. Các công ty đang rơi vào trạng thái chờ đợi: một mặt kỳ vọng chính sách thuế sẽ thay đổi sau đàm phán thương mại Trung - Mỹ, mặt khác bắt đầu xây dựng chiến lược phân phối lại thị trường toàn cầu.
Một trong những hệ quả đáng lo ngại là việc buộc phải tăng giá sản phẩm nếu thuế tiếp tục ở mức cao. Tuy nhiên, không dễ để các công ty startup làm điều này khi họ chưa có thương hiệu mạnh, trong khi người tiêu dùng lại không coi phần cứng AI là sản phẩm thiết yếu. Việc tăng giá có thể khiến doanh số lao dốc. Chẳng hạn, nếu một robot cắt cỏ tăng giá từ 2.000 USD lên 2.800 USD, người tiêu dùng sẽ do dự ngay.
Ngoài ra, có hiện tượng "thông quan xám" – tức là các công ty sử dụng cách kê khai giá trị hàng hóa thấp hơn để né thuế. Đây là “bí mật công khai” trong ngành, nhưng cũng ngày càng rủi ro khi tỷ lệ kiểm tra hải quan của Mỹ tăng mạnh, từ 1% lên đến 30% lô hàng.
Dù khó khăn, nhiều công ty phần cứng AI Trung Quốc không bỏ cuộc. Một số thương hiệu lớn đã triển khai chiến lược đa dạng hóa thị trường sang châu Âu, Đông Nam Á, Trung Đông hay Mỹ Latin. Họ không còn đặt trọn niềm tin vào thị trường Mỹ như trước.
Gao Fei, một nhà đầu tư kỳ cựu, cho rằng đây một giai đoạn chuyển mình đau đớn nhưng tất yếu của ngành phần cứng AI Trung Quốc, khi phải đối mặt với hàng rào thuế quan Mỹ, buộc họ phải đa dạng hóa thị trường, tái cấu trúc chiến lược tài chính, và thậm chí tái định hình toàn bộ kế hoạch toàn cầu để tồn tại và phát triển.
Trong giai đoạn sơ khai nhưng đầy tiềm năng, ngành phần cứng AI của Trung Quốc đang phải đối mặt với một thách thức lớn: thuế quan của Mỹ tăng đột biến. Zhang Qian, người sáng lập một công ty sản xuất đồ chơi thông minh tại Thâm Quyến, cho biết từ tháng 4/2025, tình hình xuất khẩu sang Mỹ trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Mức thuế mới lên đến 125% khiến nhiều sản phẩm mất hoàn toàn khả năng cạnh tranh. Công ty của anh đã phải làm việc xuyên đêm nửa tháng trời để tính toán lại toàn bộ mô hình kinh doanh, nhưng cuối cùng vẫn phải đưa ra quyết định khó khăn: tạm dừng giao hàng sang Mỹ.
Đây là cú sốc lớn đối với các doanh nghiệp phần cứng AI vốn coi Mỹ là thị trường chủ lực. Với sự chấp nhận cao của người tiêu dùng Mỹ đối với công nghệ mới và sức chi tiêu mạnh, các startup thường chọn Mỹ làm điểm đến đầu tiên để thử nghiệm sản phẩm, thông qua các nền tảng như Kickstarter. Tuy nhiên, mức thuế cao khiến lợi nhuận ròng giảm mạnh. Một nhà đầu tư tên Li Xiao chia sẻ rằng nếu thuế tăng 50%, lợi nhuận ròng của doanh nghiệp có thể mất 10%. Trong khi đó, lợi nhuận ngành phần cứng AI vốn đã rất mỏng, chỉ dao động khoảng 5–10%.
Một số sản phẩm như kính thông minh (gồm kính AR và AI) may mắn được miễn trừ tạm thời khỏi danh sách đánh thuế. Tuy nhiên, miễn trừ có thể chỉ là giải pháp ngắn hạn khi Mỹ đang xem xét áp thuế trở lại với các thiết bị điện tử như điện thoại, laptop, chip, và thậm chí cả ổ cứng.
Tác động của thuế quan lan rộng ra toàn ngành. Tổ chức của nhà đầu tư Li Xiao đã phải tạm ngừng các khoản đầu tư vào dự án phần cứng AI tại Mỹ và đánh giá lại toàn bộ mô hình tài chính. Các công ty đang rơi vào trạng thái chờ đợi: một mặt kỳ vọng chính sách thuế sẽ thay đổi sau đàm phán thương mại Trung - Mỹ, mặt khác bắt đầu xây dựng chiến lược phân phối lại thị trường toàn cầu.
Một trong những hệ quả đáng lo ngại là việc buộc phải tăng giá sản phẩm nếu thuế tiếp tục ở mức cao. Tuy nhiên, không dễ để các công ty startup làm điều này khi họ chưa có thương hiệu mạnh, trong khi người tiêu dùng lại không coi phần cứng AI là sản phẩm thiết yếu. Việc tăng giá có thể khiến doanh số lao dốc. Chẳng hạn, nếu một robot cắt cỏ tăng giá từ 2.000 USD lên 2.800 USD, người tiêu dùng sẽ do dự ngay.
Ngoài ra, có hiện tượng "thông quan xám" – tức là các công ty sử dụng cách kê khai giá trị hàng hóa thấp hơn để né thuế. Đây là “bí mật công khai” trong ngành, nhưng cũng ngày càng rủi ro khi tỷ lệ kiểm tra hải quan của Mỹ tăng mạnh, từ 1% lên đến 30% lô hàng.
Dù khó khăn, nhiều công ty phần cứng AI Trung Quốc không bỏ cuộc. Một số thương hiệu lớn đã triển khai chiến lược đa dạng hóa thị trường sang châu Âu, Đông Nam Á, Trung Đông hay Mỹ Latin. Họ không còn đặt trọn niềm tin vào thị trường Mỹ như trước.
Gao Fei, một nhà đầu tư kỳ cựu, cho rằng đây một giai đoạn chuyển mình đau đớn nhưng tất yếu của ngành phần cứng AI Trung Quốc, khi phải đối mặt với hàng rào thuế quan Mỹ, buộc họ phải đa dạng hóa thị trường, tái cấu trúc chiến lược tài chính, và thậm chí tái định hình toàn bộ kế hoạch toàn cầu để tồn tại và phát triển.
