Vì sao vonfram được gọi là "kim loại chiến tranh" và Trung Quốc đang nắm giữ chìa khóa?

[ThanhDat]

Đằng sau ngành công nghiệp quân sự hiện đại, vonfram đang trở thành yếu tố sống còn trong cuộc cạnh tranh giữa các cường quốc. Với điểm nóng chảy cực cao 3.400°C và độ cứng chỉ sau kim cương, vonfram được sử dụng trong đạn xuyên giáp, động cơ tên lửa và các bộ phận chính xác trong chip công nghệ cao. Nó là huyết mạch của công nghiệp quân sự toàn cầu.

​

Cuộc cạnh tranh dự trữ và chuỗi cung ứng​

Theo số liệu năm 2024 của Cục Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ, trữ lượng vonfram toàn cầu khoảng 4,6 triệu tấn. Trung Quốc nắm hơn 2,4 triệu tấn (52,17%), Nga 450.000 tấn và Mỹ chỉ 140.000 tấn. Khu vực Giang Tây của Trung Quốc có những mỏ lớn như Zhuxi và Dahutang, với tổng trữ lượng vượt xa Nga và Mỹ cộng lại.

Trong khi đó, Mỹ đã dừng khai thác vonfram từ năm 2015, khiến ngành quân sự phụ thuộc nhập khẩu tới 58% hợp kim vonfram, chủ yếu từ Trung Quốc. Nga có trữ lượng lớn nhưng điều kiện khắc nghiệt ở Siberia cùng chi phí vận chuyển đường sắt dài 6.000 km khiến sản lượng chỉ đạt 3.000 tấn/năm, quá nhỏ so với Trung Quốc.

Vonfram mang giá trị chiến lược trong chiến tranh hiện đại. Đạn xuyên giáp lõi cacbua vonfram có mật độ 15,8 g/cm³, dễ dàng phá hủy lớp giáp dày nửa mét. Mỹ mỗi năm tiêu thụ hơn 6.000 tấn vonfram cho xe tăng, tên lửa và nhiều vũ khí khác. Bất kỳ gián đoạn nào về nguồn cung đều có thể khiến một nửa dây chuyền sản xuất vũ khí của Mỹ tê liệt.

Trung Quốc kiểm soát nguồn cung nhờ hệ thống hạn ngạch khai thác chặt chẽ, công nghệ chế biến sâu vượt trội và chi phí tinh chế thấp hơn châu Âu, Mỹ tới 30%. Từ 2025, Trung Quốc siết xuất khẩu nguyên liệu thô như APT và cacbua vonfram, khiến xuất khẩu giảm 25% chỉ trong quý đầu tiên và giá quốc tế tăng mạnh. Trong khi Mỹ tìm cách thay thế bằng mỏ Sangdong (Hàn Quốc) và các dự án ở Úc, thì chất lượng và chu kỳ khai thác đều không đáp ứng. Như Raytheon nhận định: “Xây dựng lại chuỗi cung ứng vonfram còn khó hơn cả hạ cánh mặt trăng.”

Từ lịch sử đến chiến trường tương lai​

Vonfram là tâm điểm tranh giành tài nguyên hơn một thế kỷ. Năm 1936, chính quyền Tưởng Giới Thạch đã đổi quặng vonfram lấy vũ khí từ Đức Quốc xã. Trong Thế chiến II, Trung Quốc vận chuyển quặng qua Đường Miến Điện sang Mỹ để đổi lấy xe tăng, máy bay. Đức khi thiếu nguồn cung chất lượng cao đã phải dùng quặng Bồ Đào Nha, dẫn đến đạn xuyên giáp thường hỏng.

​

Trong Chiến tranh Lạnh, Trung Quốc dùng quặng vonfram đổi công nghệ công nghiệp nặng từ Liên Xô, sau đó trở thành nguồn cung chủ lực cho Mỹ sản xuất xe tăng M1. Khi Trung Quốc thắt chặt hạn ngạch xuất khẩu năm 2012, Mỹ và châu Âu đã kiện lên WTO, mở ra một “cuộc chiến vonfram” mới.

Ngày nay, vonfram còn mang ý nghĩa trong công nghệ cao. Tại Cám Châu, các công ty Trung Quốc đã ứng dụng sợi nano-vonfram khắc chip siêu chính xác, hay phát triển vòi phun hợp kim chịu được trên 3.500°C cho tên lửa siêu thanh. Lầu Năm Góc xếp rủi ro thiếu nguồn cung vonfram Trung Quốc vào mức “đỏ”, đồng nghĩa chỉ trong 18 tháng, dây chuyền sản xuất F-35, ngành khoan dầu và bán dẫn Mỹ sẽ rơi vào khủng hoảng.

Vonfram không chỉ là tài nguyên, mà là công cụ định hình cán cân quyền lực toàn cầu. (Theo SOHU)