Homelander The Seven
I will laser every f****** one of you!
Netflix từ lâu đã hiểu rõ thói quen xem phim của chúng ta trong thời đại số: vừa xem TV, vừa lướt điện thoại. Theo The Guardian, công ty nhận ra rằng hơn 60% người xem sử dụng “màn hình phụ” (thường là điện thoại) khi thưởng thức nội dung trên TV. Điều này dẫn đến chiến lược Second Screen được đẩy mạnh bởi Giám đốc sản phẩm Eunice Kim mới của Netflix, người gia nhập từ YouTube vào năm 2022 và được thăng chức vào tháng 10/2023. Kim phụ trách trải nghiệm ứng dụng TV, di động, tìm kiếm, đề xuất và cả các chiến lược thương mại như gói quảng cáo hay siết chia sẻ mật khẩu.
Khác với trước đây, khi ứng dụng di động của Netflix chủ yếu để xem phim, Kim hình dung nó như một “con dao đa năng”. Ví dụ, sau khi xem một series có cái kết gây sốc như Squid Game, bạn có thể nhận thông báo đẩy trên điện thoại với bài phân tích chi tiết về đoạn kết. Nếu mê thời trang trong Emily in Paris, bạn có thể lướt ứng dụng để xem và mua các bộ cánh xuất hiện trên phim. Thậm chí, Netflix còn cân nhắc tích hợp quảng cáo trên di động thay vì TV để không làm gián đoạn trải nghiệm xem, hoặc cho phép bạn bình chọn trong các show thi đấu như Love is Blind ngay trên điện thoại. Theo Variety, chiến lược này tận dụng dữ liệu người dùng để cá nhân hóa trải nghiệm, đặc biệt trên di động.
Nhưng điều gây tranh cãi nhất là chỉ thị từ Netflix với các nhà làm phim: sản xuất nội dung tối ưu cho người xem phân tâm. Một nghiên cứu năm 2022 từ Đại học London (được trích dẫn bởi The Atlantic) phỏng vấn các nhà sản xuất, đạo diễn và biên kịch châu Âu làm việc cho Netflix. Hai người ẩn danh gọi là Eleven và Tokyo tiết lộ rằng Netflix yêu cầu tạo ra “chương trình màn hình phụ” – nội dung mà khán giả có thể theo dõi dù không nhìn màn hình. Eleven kể: “Họ bảo chúng tôi phải đảm bảo các điểm cốt truyện được truyền tải rõ ràng, ngay cả khi khán giả đang lướt TikTok”. Tokyo thì mô tả chỉ thị: “Viết kịch bản để người xem hiểu dù họ đang nhắn tin hay làm việc khác”. Điều này dẫn đến lối kể chuyện “diễn và kể” (show and tell), thậm chí “kể đi kể lại”, thay vì quy tắc vàng “diễn chứ đừng kể” (show, don’t tell) trong ngành.
Chiến lược Second Screen ảnh hưởng trực tiếp đến cách Netflix sản xuất nội dung. Theo The New York Times, Netflix yêu cầu biên kịch thêm thoại giải thích quá mức, lặp lại tình tiết, tăng lời dẫn chuyện để người xem phân tâm vẫn nắm được cốt truyện. Một ví dụ điển hình là phim Irish Wish (2024) với Lindsay Lohan. Trong một cảnh, nhân vật của Lohan nói: “Chúng ta đã có một ngày bên nhau. Tôi thừa nhận đó là một ngày đẹp đẽ với khung cảnh ấn tượng và những cơn mưa lãng mạn, nhưng điều đó không cho anh quyền chất vấn lựa chọn của tôi. Ngày mai, tôi sẽ cưới Paul Kennedy”. Người đối thoại đáp: “Được thôi. Đây là lần cuối em thấy tôi, vì sau công việc này, tôi sẽ đến Bolivia chụp ảnh một con thằn lằn cây có nguy cơ tuyệt chủng”.
Nhà làm phim ẩn danh Eleven hài hước chia sẻ với The Atlantic: “Nếu nhân vật buồn, Netflix muốn họ nói ‘Tôi buồn’ với nước mắt chảy dài, trời mưa, và violin réo rắt”. Điều này làm mất đi sự tinh tế của kể chuyện dựa vào hình ảnh và ẩn ý. Tuy nhiên, không phải ai cũng đồng ý. Biên kịch Danny Brocklehurst (làm việc cho các phim chuyển thể từ tiểu thuyết Harlan Coben) phủ nhận việc Netflix yêu cầu ông đơn giản hóa nội dung. Ông nói với Variety: “Không ai ép chúng tôi làm phim mà khán giả có thể vừa xem vừa lướt điện thoại. Netflix khuyến khích sự sáng tạo”.
Joe Barton viết Giri/Haji và Black Doves cũng cho rằng không có một “Netflix đồng nhất”. Với quy mô hoạt động tại 190 quốc gia và 589 tác phẩm gốc trong năm 2024 (theo Statista), các bộ phận của Netflix có cách tiếp cận khác nhau. Một số series như Baby Reindeer vẫn giành giải Quả Cầu Vàng, cho thấy Netflix không hoàn toàn đánh đổi chất lượng. Nhưng rõ ràng, chiến lược Second Screen nhắm đến khán giả trẻ thường xuyên đa nhiệm, đang định hình một phần nội dung của họ.
Netflix từ lâu nổi tiếng với việc sử dụng dữ liệu lớn để định hướng sản xuất. Theo Wired, công ty thu thập thông tin chi tiết về hành vi người xem: họ xem gì, khi nào, trên thiết bị nào, thậm chí khi nào họ tua hay dừng. Dữ liệu này giúp Netflix cá nhân hóa đề xuất và quyết định nội dung nào được sản xuất. Tuy nhiên, nhà sản xuất Geralt (ẩn danh) mô tả với The Guardian: “Nói chuyện với Netflix về thuật toán giống như nói về một vị thần. Họ bảo ‘Thuật toán nói chúng ta cần thế này’”. Điều này tạo ra một “huyền thoại dữ liệu lớn”, nơi các giám đốc điều hành diễn giải dữ liệu và áp đặt lên quá trình sáng tạo.
Ví dụ, dữ liệu cho thấy khán giả trẻ (18-34 tuổi) thường xem Netflix trên TV trong khi lướt TikTok hoặc Instagram trên điện thoại. Do đó, Netflix ưu tiên các series dễ theo dõi, như sitcom hoặc reality show thoại rõ ràng và cốt truyện đơn giản. Theo Forbes, 65% nội dung Netflix năm 2024 là thể loại “xem nền” (background viewing), như Love is Blind hay Selling Sunset. Nhưng điều này cũng gây tranh cãi.
Tuy nhiên, Ryan Broderick (chuyên gia văn hóa đại chúng) lưu ý rằng nội dung “xem nền” không phải mới. Trước kỷ nguyên vàng của TV (như The Sopranos hay Mad Men), các phim sitcom và soap opera đã được thiết kế cho khán giả phân tâm, học hỏi từ radio với thoại giải thích nhiều. Netflix chỉ đang hiện đại hóa xu hướng này, nhưng cách họ áp dụng dữ liệu đôi khi bị chỉ trích là quá cứng nhắc.
Không phải ai cũng đồng ý Netflix đang làm giảm chất lượng nội dung. Diễn viên kiêm biên kịch Ben Whishaw thừa nhận với The New York Times rằng khán giả hiện nay bị phân tâm bởi mạng xã hội, làm giảm khả năng tập trung. Nhưng ông lo ngại nếu Netflix chủ động khuyến khích khán giả “ít chú ý hơn”. Danny Brocklehurst nhấn mạnh: “Tôi làm phim để khán giả thưởng thức, không phải để họ vừa xem vừa lướt điện thoại”. Ông ghét ý tưởng rằng phim của mình bị xem như “kẹo cao su” – nhạt nhẽo và dễ quên.
Joe Barton thì cho rằng các series đỉnh cao như The Sopranos không cần khán giả đông, nhưng Netflix mục tiêu phục vụ hàng trăm triệu người dùng phải làm nội dung dễ tiếp cận hơn. Theo Statista, Netflix có 300 triệu tài khoản trả phí toàn cầu tính đến tháng 6/2025, gấp đôi HBO. Điều này buộc họ sản xuất cả nội dung nghệ thuật (Baby Reindeer) lẫn nội dung giải trí nhẹ (Irish Wish).
CEO Ted Sarandos từng tuyên bố Netflix muốn ngang tầm với HBO, FX và cả Bravo hay Comedy Central, theo Variety. Chiến lược Second Screen chỉ là một phần trong kế hoạch đa dạng hóa nội dung, từ phim nghệ thuật đến chương trình xem nền. Nhà làm phim James Hamilton nhận định với The Guardian: “Có những lúc bạn chỉ muốn bật một phim quen thuộc làm nền, và điều đó không sao cả. Nhưng Netflix nên khuyến khích khán giả chú ý hơn, thay vì phân tâm vào điện thoại”. Ông nhấn mạnh rằng kể chuyện tuyệt vời cần cân bằng giữa sự tinh tế và khả năng tiếp cận.
Joe Barton đồng ý rằng không phải mọi series đều cần tuân theo quy tắc Second Screen. Vấn đề là nếu tất cả nội dung đều được thiết kế cho người xem phân tâm, nghệ thuật kể chuyện sẽ mất đi chiều sâu. Theo Forbes, Netflix đang đối mặt với cạnh tranh khốc liệt từ YouTube, TikTok, và các nền tảng khác, nơi nội dung ngắn (15-60 giây) đang thống trị. Điều này buộc họ phải giữ chân khán giả bằng cách làm nội dung dễ xem, nhưng cũng đặt ra thách thức: làm sao để vừa dễ tiếp cận vừa chất lượng?
Một số giải pháp tiềm năng được Eunice Kim đề xuất có thể giúp. Tích hợp tương tác trên di động (như bình chọn, xem thời trang, hay giải thích cốt truyện) có thể thu hút khán giả mà không cần “đơn giản hóa” kịch bản. Tuy nhiên, nếu Netflix tiếp tục ưu tiên dữ liệu hơn sáng tạo, họ có thể đánh mất những khán giả yêu cầu chất lượng cao, như fan của The Crown hay Mindhunter.
Khác với trước đây, khi ứng dụng di động của Netflix chủ yếu để xem phim, Kim hình dung nó như một “con dao đa năng”. Ví dụ, sau khi xem một series có cái kết gây sốc như Squid Game, bạn có thể nhận thông báo đẩy trên điện thoại với bài phân tích chi tiết về đoạn kết. Nếu mê thời trang trong Emily in Paris, bạn có thể lướt ứng dụng để xem và mua các bộ cánh xuất hiện trên phim. Thậm chí, Netflix còn cân nhắc tích hợp quảng cáo trên di động thay vì TV để không làm gián đoạn trải nghiệm xem, hoặc cho phép bạn bình chọn trong các show thi đấu như Love is Blind ngay trên điện thoại. Theo Variety, chiến lược này tận dụng dữ liệu người dùng để cá nhân hóa trải nghiệm, đặc biệt trên di động.
Nhưng điều gây tranh cãi nhất là chỉ thị từ Netflix với các nhà làm phim: sản xuất nội dung tối ưu cho người xem phân tâm. Một nghiên cứu năm 2022 từ Đại học London (được trích dẫn bởi The Atlantic) phỏng vấn các nhà sản xuất, đạo diễn và biên kịch châu Âu làm việc cho Netflix. Hai người ẩn danh gọi là Eleven và Tokyo tiết lộ rằng Netflix yêu cầu tạo ra “chương trình màn hình phụ” – nội dung mà khán giả có thể theo dõi dù không nhìn màn hình. Eleven kể: “Họ bảo chúng tôi phải đảm bảo các điểm cốt truyện được truyền tải rõ ràng, ngay cả khi khán giả đang lướt TikTok”. Tokyo thì mô tả chỉ thị: “Viết kịch bản để người xem hiểu dù họ đang nhắn tin hay làm việc khác”. Điều này dẫn đến lối kể chuyện “diễn và kể” (show and tell), thậm chí “kể đi kể lại”, thay vì quy tắc vàng “diễn chứ đừng kể” (show, don’t tell) trong ngành.
Chiến lược Second Screen ảnh hưởng trực tiếp đến cách Netflix sản xuất nội dung. Theo The New York Times, Netflix yêu cầu biên kịch thêm thoại giải thích quá mức, lặp lại tình tiết, tăng lời dẫn chuyện để người xem phân tâm vẫn nắm được cốt truyện. Một ví dụ điển hình là phim Irish Wish (2024) với Lindsay Lohan. Trong một cảnh, nhân vật của Lohan nói: “Chúng ta đã có một ngày bên nhau. Tôi thừa nhận đó là một ngày đẹp đẽ với khung cảnh ấn tượng và những cơn mưa lãng mạn, nhưng điều đó không cho anh quyền chất vấn lựa chọn của tôi. Ngày mai, tôi sẽ cưới Paul Kennedy”. Người đối thoại đáp: “Được thôi. Đây là lần cuối em thấy tôi, vì sau công việc này, tôi sẽ đến Bolivia chụp ảnh một con thằn lằn cây có nguy cơ tuyệt chủng”.
Nhà làm phim ẩn danh Eleven hài hước chia sẻ với The Atlantic: “Nếu nhân vật buồn, Netflix muốn họ nói ‘Tôi buồn’ với nước mắt chảy dài, trời mưa, và violin réo rắt”. Điều này làm mất đi sự tinh tế của kể chuyện dựa vào hình ảnh và ẩn ý. Tuy nhiên, không phải ai cũng đồng ý. Biên kịch Danny Brocklehurst (làm việc cho các phim chuyển thể từ tiểu thuyết Harlan Coben) phủ nhận việc Netflix yêu cầu ông đơn giản hóa nội dung. Ông nói với Variety: “Không ai ép chúng tôi làm phim mà khán giả có thể vừa xem vừa lướt điện thoại. Netflix khuyến khích sự sáng tạo”.
Joe Barton viết Giri/Haji và Black Doves cũng cho rằng không có một “Netflix đồng nhất”. Với quy mô hoạt động tại 190 quốc gia và 589 tác phẩm gốc trong năm 2024 (theo Statista), các bộ phận của Netflix có cách tiếp cận khác nhau. Một số series như Baby Reindeer vẫn giành giải Quả Cầu Vàng, cho thấy Netflix không hoàn toàn đánh đổi chất lượng. Nhưng rõ ràng, chiến lược Second Screen nhắm đến khán giả trẻ thường xuyên đa nhiệm, đang định hình một phần nội dung của họ.
Netflix từ lâu nổi tiếng với việc sử dụng dữ liệu lớn để định hướng sản xuất. Theo Wired, công ty thu thập thông tin chi tiết về hành vi người xem: họ xem gì, khi nào, trên thiết bị nào, thậm chí khi nào họ tua hay dừng. Dữ liệu này giúp Netflix cá nhân hóa đề xuất và quyết định nội dung nào được sản xuất. Tuy nhiên, nhà sản xuất Geralt (ẩn danh) mô tả với The Guardian: “Nói chuyện với Netflix về thuật toán giống như nói về một vị thần. Họ bảo ‘Thuật toán nói chúng ta cần thế này’”. Điều này tạo ra một “huyền thoại dữ liệu lớn”, nơi các giám đốc điều hành diễn giải dữ liệu và áp đặt lên quá trình sáng tạo.
Ví dụ, dữ liệu cho thấy khán giả trẻ (18-34 tuổi) thường xem Netflix trên TV trong khi lướt TikTok hoặc Instagram trên điện thoại. Do đó, Netflix ưu tiên các series dễ theo dõi, như sitcom hoặc reality show thoại rõ ràng và cốt truyện đơn giản. Theo Forbes, 65% nội dung Netflix năm 2024 là thể loại “xem nền” (background viewing), như Love is Blind hay Selling Sunset. Nhưng điều này cũng gây tranh cãi.
Tuy nhiên, Ryan Broderick (chuyên gia văn hóa đại chúng) lưu ý rằng nội dung “xem nền” không phải mới. Trước kỷ nguyên vàng của TV (như The Sopranos hay Mad Men), các phim sitcom và soap opera đã được thiết kế cho khán giả phân tâm, học hỏi từ radio với thoại giải thích nhiều. Netflix chỉ đang hiện đại hóa xu hướng này, nhưng cách họ áp dụng dữ liệu đôi khi bị chỉ trích là quá cứng nhắc.
Không phải ai cũng đồng ý Netflix đang làm giảm chất lượng nội dung. Diễn viên kiêm biên kịch Ben Whishaw thừa nhận với The New York Times rằng khán giả hiện nay bị phân tâm bởi mạng xã hội, làm giảm khả năng tập trung. Nhưng ông lo ngại nếu Netflix chủ động khuyến khích khán giả “ít chú ý hơn”. Danny Brocklehurst nhấn mạnh: “Tôi làm phim để khán giả thưởng thức, không phải để họ vừa xem vừa lướt điện thoại”. Ông ghét ý tưởng rằng phim của mình bị xem như “kẹo cao su” – nhạt nhẽo và dễ quên.
Joe Barton thì cho rằng các series đỉnh cao như The Sopranos không cần khán giả đông, nhưng Netflix mục tiêu phục vụ hàng trăm triệu người dùng phải làm nội dung dễ tiếp cận hơn. Theo Statista, Netflix có 300 triệu tài khoản trả phí toàn cầu tính đến tháng 6/2025, gấp đôi HBO. Điều này buộc họ sản xuất cả nội dung nghệ thuật (Baby Reindeer) lẫn nội dung giải trí nhẹ (Irish Wish).
CEO Ted Sarandos từng tuyên bố Netflix muốn ngang tầm với HBO, FX và cả Bravo hay Comedy Central, theo Variety. Chiến lược Second Screen chỉ là một phần trong kế hoạch đa dạng hóa nội dung, từ phim nghệ thuật đến chương trình xem nền. Nhà làm phim James Hamilton nhận định với The Guardian: “Có những lúc bạn chỉ muốn bật một phim quen thuộc làm nền, và điều đó không sao cả. Nhưng Netflix nên khuyến khích khán giả chú ý hơn, thay vì phân tâm vào điện thoại”. Ông nhấn mạnh rằng kể chuyện tuyệt vời cần cân bằng giữa sự tinh tế và khả năng tiếp cận.
Joe Barton đồng ý rằng không phải mọi series đều cần tuân theo quy tắc Second Screen. Vấn đề là nếu tất cả nội dung đều được thiết kế cho người xem phân tâm, nghệ thuật kể chuyện sẽ mất đi chiều sâu. Theo Forbes, Netflix đang đối mặt với cạnh tranh khốc liệt từ YouTube, TikTok, và các nền tảng khác, nơi nội dung ngắn (15-60 giây) đang thống trị. Điều này buộc họ phải giữ chân khán giả bằng cách làm nội dung dễ xem, nhưng cũng đặt ra thách thức: làm sao để vừa dễ tiếp cận vừa chất lượng?
Một số giải pháp tiềm năng được Eunice Kim đề xuất có thể giúp. Tích hợp tương tác trên di động (như bình chọn, xem thời trang, hay giải thích cốt truyện) có thể thu hút khán giả mà không cần “đơn giản hóa” kịch bản. Tuy nhiên, nếu Netflix tiếp tục ưu tiên dữ liệu hơn sáng tạo, họ có thể đánh mất những khán giả yêu cầu chất lượng cao, như fan của The Crown hay Mindhunter.
