Mai Nhung
Writer
Sau 74 năm nghiên cứu và lập kế hoạch, Trung Quốc đã chính thức khởi công xây dựng một siêu đập thủy điện trên sông Nhã Lỗ Tạng Bố ở Tây Tạng. Dự án này, khi hoàn thành, sẽ trở thành nhà máy thủy điện lớn nhất thế giới, với công suất gấp ba lần đập Tam Hiệp, nhưng cũng làm dấy lên những lo ngại sâu sắc về môi trường và địa chính trị đối với các quốc gia hạ nguồn như Ấn Độ.
Vào ngày 19 tháng 7, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đã thông báo khởi công dự án đập thủy điện lớn nhất thế giới tại thành phố Lâm Chi, Tây Tạng. Dự án, có tên là Nhà máy thủy điện Motuo, được ước tính sẽ sản xuất khoảng 300 triệu megawatt giờ (MWh) điện mỗi năm, cao gấp ba lần công suất của đập Tam Hiệp hiện tại.
Đây là một dự án đã được ấp ủ từ rất lâu. Những bước nghiên cứu đầu tiên đã được tiến hành từ tận năm 1951, khi chính phủ Trung Quốc cử một đoàn thám hiểm khoa học đến cao nguyên Thanh Hải - Tây Tạng. Trải qua nhiều thập kỷ khảo sát và lập kế hoạch, ý tưởng về việc khai thác tiềm năng thủy điện khổng lồ của sông Nhã Lỗ Tạng Bố đã dần được hình thành.
Nhà nghiên cứu Chen Chuanyou, từ những năm 1980, đã đề xuất một kế hoạch xây dựng hồ chứa và khoan các đường hầm dài để dẫn nước qua những khu vực có độ dốc lớn, một phương pháp mà dự án Motuo hiện tại đang áp dụng ở một quy mô lớn hơn rất nhiều.
Sông Nhã Lỗ Tạng Bố là con sông cao nhất ở Trung Quốc, chảy qua hẻm núi sâu nhất thế giới và có một độ dốc cực lớn, hơn 6.000 mét. Điều này tạo ra một tiềm năng thủy điện khổng lồ, chỉ đứng sau sông Dương Tử.
Dự án Motuo sẽ khai thác tiềm năng này bằng cách làm thẳng một khúc quanh lớn của dòng sông và chuyển hướng dòng nước qua các đường hầm khổng lồ, đi kèm với việc xây dựng các nhà máy điện ngầm và bậc thang.
Để đảm bảo dự án có thể vận hành hiệu quả, một dự án hỗ trợ quan trọng cũng đã được tiến hành. Vào tháng 6, Trung Quốc đã thông qua việc xây dựng một tuyến đường dây truyền tải điện một chiều siêu cao áp 800 kilovolt, chạy từ đông nam Tây Tạng đến Vùng Vịnh Lớn Quảng Đông - Hong Kong - Macau. Khi hoàn thành, nguồn năng lượng sạch từ siêu đập này sẽ được chuyển ngay lập tức đến các trung tâm công nghiệp lớn của Trung Quốc.
Dù là một thành tựu kỹ thuật ấn tượng, dự án này lại gây ra những lo ngại lớn về mặt địa chính trị. Sông Nhã Lỗ Tạng Bố là một dòng sông quốc tế. Sau khi chảy qua Tây Tạng, nó sẽ đi vào Ấn Độ và trở thành sông Brahmaputra, một trong những nguồn nước quan trọng nhất của Ấn Độ và sau đó là Bangladesh.
Các quốc gia hạ nguồn từ lâu đã bày tỏ sự lo ngại rằng việc xây dựng một siêu đập như vậy sẽ cho phép Trung Quốc có khả năng kiểm soát dòng chảy của một nguồn nước sống còn. Con đập này có thể sẽ làm thay đổi dòng chảy, giữ lại lượng phù sa cần thiết cho nông nghiệp ở hạ nguồn, và trở thành một công cụ chiến lược có thể gây áp lực lên các nước láng giềng trong các thời điểm căng thẳng.
Trong bối cảnh mối quan hệ Trung-Ấn vẫn còn nhiều phức tạp, việc khởi công siêu đập này chắc chắn sẽ trở thành một vấn đề nóng trong các cuộc thảo luận ngoại giao và an ninh khu vực trong thời gian tới.
Một dự án thế kỷ và 74 năm nghiên cứu
Vào ngày 19 tháng 7, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đã thông báo khởi công dự án đập thủy điện lớn nhất thế giới tại thành phố Lâm Chi, Tây Tạng. Dự án, có tên là Nhà máy thủy điện Motuo, được ước tính sẽ sản xuất khoảng 300 triệu megawatt giờ (MWh) điện mỗi năm, cao gấp ba lần công suất của đập Tam Hiệp hiện tại.
Đây là một dự án đã được ấp ủ từ rất lâu. Những bước nghiên cứu đầu tiên đã được tiến hành từ tận năm 1951, khi chính phủ Trung Quốc cử một đoàn thám hiểm khoa học đến cao nguyên Thanh Hải - Tây Tạng. Trải qua nhiều thập kỷ khảo sát và lập kế hoạch, ý tưởng về việc khai thác tiềm năng thủy điện khổng lồ của sông Nhã Lỗ Tạng Bố đã dần được hình thành.
Nhà nghiên cứu Chen Chuanyou, từ những năm 1980, đã đề xuất một kế hoạch xây dựng hồ chứa và khoan các đường hầm dài để dẫn nước qua những khu vực có độ dốc lớn, một phương pháp mà dự án Motuo hiện tại đang áp dụng ở một quy mô lớn hơn rất nhiều.
Công nghệ và hạ tầng hỗ trợ
Sông Nhã Lỗ Tạng Bố là con sông cao nhất ở Trung Quốc, chảy qua hẻm núi sâu nhất thế giới và có một độ dốc cực lớn, hơn 6.000 mét. Điều này tạo ra một tiềm năng thủy điện khổng lồ, chỉ đứng sau sông Dương Tử.
Dự án Motuo sẽ khai thác tiềm năng này bằng cách làm thẳng một khúc quanh lớn của dòng sông và chuyển hướng dòng nước qua các đường hầm khổng lồ, đi kèm với việc xây dựng các nhà máy điện ngầm và bậc thang.
Để đảm bảo dự án có thể vận hành hiệu quả, một dự án hỗ trợ quan trọng cũng đã được tiến hành. Vào tháng 6, Trung Quốc đã thông qua việc xây dựng một tuyến đường dây truyền tải điện một chiều siêu cao áp 800 kilovolt, chạy từ đông nam Tây Tạng đến Vùng Vịnh Lớn Quảng Đông - Hong Kong - Macau. Khi hoàn thành, nguồn năng lượng sạch từ siêu đập này sẽ được chuyển ngay lập tức đến các trung tâm công nghiệp lớn của Trung Quốc.
Sông Brahmaputra và những lo ngại địa chính trị
Dù là một thành tựu kỹ thuật ấn tượng, dự án này lại gây ra những lo ngại lớn về mặt địa chính trị. Sông Nhã Lỗ Tạng Bố là một dòng sông quốc tế. Sau khi chảy qua Tây Tạng, nó sẽ đi vào Ấn Độ và trở thành sông Brahmaputra, một trong những nguồn nước quan trọng nhất của Ấn Độ và sau đó là Bangladesh.
Các quốc gia hạ nguồn từ lâu đã bày tỏ sự lo ngại rằng việc xây dựng một siêu đập như vậy sẽ cho phép Trung Quốc có khả năng kiểm soát dòng chảy của một nguồn nước sống còn. Con đập này có thể sẽ làm thay đổi dòng chảy, giữ lại lượng phù sa cần thiết cho nông nghiệp ở hạ nguồn, và trở thành một công cụ chiến lược có thể gây áp lực lên các nước láng giềng trong các thời điểm căng thẳng.
Trong bối cảnh mối quan hệ Trung-Ấn vẫn còn nhiều phức tạp, việc khởi công siêu đập này chắc chắn sẽ trở thành một vấn đề nóng trong các cuộc thảo luận ngoại giao và an ninh khu vực trong thời gian tới.
