Trump đe dọa áp thuế lên phim ảnh, cả Hollywood "sốt xình xịch"

[From Beijing with Love]

Vừa qua, Trump viết trên Truth Social rằng "ngành làm phim Mỹ bị các nước khác cướp mất, và tôi sẽ áp thuế 100% lên mọi phim làm ngoài Mỹ". Đây là lần lặp lại từ tháng 5, khi ông gọi đó là "mối đe dọa an ninh quốc gia" vì phim ngoại đang "tuyên truyền" vào Mỹ. Nhưng chi tiết thì... mù tịt: Không rõ khi nào áp dụng, ai chịu thuế (nhà sản xuất, phân phối hay khán giả), phim nào thuộc diện bị ảnh hưởng. Ví dụ phim Mỹ quay tại nước ngoài như James Bond hay Mission: Impossible có bị tính vào không? Nếu việc quay diễn ra ở nước ngoài nhưng công đoạn hậu kỳ thực hiện ở Mỹ thì sao?

Theo luật sư giải trí Stephen Weizenecker (Barnes & Thornburg), phim là "dịch vụ" chứ không phải "hàng hóa" như xe hơi hay thép nên khó áp thuế quan kiểu truyền thống. Một nghiên cứu từ American Action Forum cảnh báo, nếu tính dựa trên doanh thu phòng vé, nhiều phim sắp ra mắt sẽ "chìm nghỉm" vì chi phí tăng gấp đôi. Từ góc độ kinh tế, ý tưởng này nghe "hoành tráng" để bảo vệ việc làm Mỹ nhưng thực tế có thể đẩy giá vé lên cao, làm khán giả "khóc thét" – một "liều thuốc độc" cho ngành đang vật lộn với streaming. Tệ hơn, có thể khiến mọi người càng không muốn ra rạp.

Các studio và streamer bị "úp bô" trong bất ngờ vì Nhà Trắng không liên lạc với họ hay Motion Picture Association (MPA) trước. Một giám đốc điều hành studio chia sẻ: "Ông ấy là tổng thống thì phải nghiêm túc, nhưng mọi người chủ yếu là đang... bối rối". MPA từ chối bình luận nhưng nguồn tin cho biết họ đã lên lịch họp hội đồng thứ Ba tuần sau, thuế quan Trump là chủ đề nóng. Các lãnh đạo như Alan Bergman (Disney), Mike Hopkins (Amazon MGM) và Donna Langley (NBCUniversal) sẽ tham gia, đội ngũ quan hệ chính phủ đã thảo luận từ thứ Hai.

Giới làm phim toàn cầu thì "hỗn loạn cảm xúc": Lo lắng, bối rối, thờ ơ và không ít khinh miệt. Nhà sản xuất Anh Phil Hunt gọi đây là "lời nói suông kiểu Looney Tunes" vì Trump "không hiểu ngành phim là kinh doanh toàn cầu". Trevor Birney thì thẳng thừng: "Đi mà c*** đi! Lại lần nữa!". Hầu hết mọi người đều không hoan nghênh với ý tưởng này.

Ngành phim ngày càng toàn cầu hóa với các đạo diễn Mỹ như Kristen Stewart, Jim Jarmusch hay James Gray hợp tác châu Âu để lấy tài trợ và giảm chi phí. Quay ở California có thể đội thêm hàng chục triệu USD, nên nhiều bom tấn như Avengers tiếp theo, Dune 3 hay series Harry Potter của HBO chuyển sang Anh và Hungary cung cấp trợ cấp hấp dẫn hơn. Nhà sản xuất Pháp Charles Gillibert cảnh báo: Thuế quan sẽ "giết chết" phim trước khi chúng ra đời, đặc biệt phim nghệ thuật không thương mại.

Gillibert nhấn mạnh: "Chi phí ở Mỹ không cho phép phim indie tự do biểu đạt được làm ở đây". Nghịch lý thay, những nghệ sĩ bị ảnh hưởng nhất lại là "đại sứ" điện ảnh Mỹ toàn cầu, như Jarmusch thắng Sư Tử Vàng Venice với Father Mother Sister Brother (quay chủ yếu ở Ireland và Pháp). Joshua Astrachan (nhà sản xuất phim trên) đề xuất: Thay vì thuế, Trump nên thúc Quốc hội tạo chương trình trợ cấp quốc gia cạnh tranh châu Âu. Đại diện Dân chủ Laura Friedman (Burbank) đang thảo luận với đồng nghiệp Cộng hòa về tín dụng thuế liên bang, hy vọng "ai đó trong vòng Trump sẽ khuyên ông giải pháp hợp lý hơn".
Từ góc thực tế, thuế quan có thể làm tăng giá vé, đẩy khán giả sang streaming rẻ hơn. Đồng thời làm phức tạp hợp tác quốc tế khi phim Mỹ kiếm tiền lớn từ thị trường ngoại. Các thị trường như Anh, Trung Quốc, Ấn Độ có thể ra quy định áp thuế đáp trả lên phim Mỹ khi nhập khẩu vào nước họ. Đối với hãng phim, dù là chuyển sản xuất về Mỹ hay tăng giá vé, cũng đều là những lựa chọn không mấy khả thi.