Linh Pham
Intern Writer
Lập thu đã qua, tuy trời vẫn còn nóng, nhưng theo lẽ tự nhiên, đây vốn là mùa thu hoạch. Thế nhưng, với một số người, mùa này lại chẳng mang đến sự trù phú, trái lại, có một thứ ngày một ít đi — đó chính là tóc trên đầu.
Để mái tóc trông dày dặn hơn, nhiều người đã dốc sức giữ gìn: nuôi tóc mái, kiêng uốn nhuộm, thậm chí ngại gội hay sấy tóc. Thế nhưng, bất chấp sự nỗ lực ấy, những sợi tóc cứ lần lượt bay đi, không sao níu giữ lại được.
So với những người không uống, nhóm nam giới uống nước ngọt thường xuyên — tức hơn bảy lần một tuần hoặc vượt quá 3.500 ml (tương đương khoảng mười lon nước ngọt loại lon nhỏ) — có nguy cơ hói đầu cao gấp hơn ba lần. Ngay cả khi đã loại trừ các yếu tố ảnh hưởng khác như tuổi tác, cân nặng, tiền sử gia đình, thói quen sống hay tình trạng nhuộm tóc, nguy cơ này vẫn tăng lên 1,78 lần. Đáng chú ý hơn, không chỉ riêng nước ngọt có ga, mà cả nước trái cây, đồ uống thể thao, hay trà pha đường đều góp phần làm tăng nguy cơ rụng tóc.
Nghiên cứu này còn chỉ ra hai con đường khả dĩ khiến đồ uống có đường ảnh hưởng tới tóc. Thứ nhất, đường có thể làm tăng mức androgen trong cơ thể, từ đó thúc đẩy quá trình hói đầu. Thứ hai, đồ uống có đường đem lại cảm giác hưng phấn ngắn hạn, nhưng lại làm tăng nguy cơ rối loạn lo âu về lâu dài, mà lo âu lại là một tác nhân quan trọng khiến tóc rụng nhiều hơn. Hóa ra, thứ được gọi là “nước hạnh phúc” đôi khi chẳng hề mang lại hạnh phúc, ngược lại, còn khiến tóc ngày một vơi đi.
Dẫu đây chỉ là một nghiên cứu quan sát, chưa thể chứng minh mối quan hệ nhân quả trực tiếp, nhưng kết quả vẫn mang đến lời cảnh tỉnh. Nhất là trong bối cảnh số người “gia nhập đội quân chống hói” ngày càng đông đảo. Thống kê cho thấy, tại Trung Quốc, có đến 21,3% nam giới mắc chứng rụng tóc kiểu nam, tức trung bình năm người thì có một người. Phụ nữ cũng không hẳn thoát khỏi, với tỷ lệ mắc là 6% — một con số đã vượt xa nhiều bệnh lý mạn tính khác, chẳng hạn cao gấp 12 lần so với tỷ lệ mắc xơ gan.
Bên cạnh đó, nhiều yếu tố khác cũng tác động đến mái tóc, từ chế độ ăn uống, giấc ngủ, căng thẳng tâm lý, đến thói quen chăm sóc tóc và môi trường sống. Bởi vậy, nếu muốn phòng ngừa hói đầu, chúng ta không chỉ cần hạn chế uống đồ ngọt, mà còn phải cải thiện toàn diện lối sống.
Với nữ giới, một lựa chọn khác là spironolactone. Loại thuốc này ngăn DHT gắn vào thụ thể androgen, giúp giảm ảnh hưởng của hormone lên nang tóc. Tuy nhiên, nó cũng mang đến một số tác dụng phụ như rối loạn kinh nguyệt, giảm ham muốn hay căng tức ngực.
Bên cạnh đó, minoxidil là giải pháp dùng ngoài da có thể áp dụng cho cả nam và nữ. Thuốc vốn được phát triển để điều trị cao huyết áp, nhưng tình cờ phát hiện có khả năng kích thích mọc tóc. Bằng cách làm giãn mạch, tăng lưu thông máu và dinh dưỡng đến nang tóc, minoxidil giúp kéo dài vòng đời tóc và thúc đẩy sự phát triển. Sau 6–9 tháng, 50–85% người dùng nhận thấy hiệu quả rõ rệt. Ngoài rụng tóc kiểu nam, minoxidil cũng có tác dụng với nhiều dạng rụng tóc khác.
Ngoài ra, một số nghiên cứu cho thấy caffeine có thể kích thích sự phát triển của tóc, đặc biệt ở nữ giới. Một số sản phẩm dầu gội hay dung dịch dưỡng tóc chứa caffeine đã xuất hiện trên thị trường, nhưng để có hiệu quả rõ ràng, vẫn cần được sử dụng trong phác đồ điều trị y khoa.
Các biện pháp vật lý cũng được áp dụng, như vi kim (microneedling), ánh sáng đỏ, tia UV hay quang trị liệu. Những phương pháp này giúp tăng khả năng hấp thụ thuốc, kích thích tuần hoàn và thúc đẩy nang tóc phát triển. Chúng thường an toàn, ít tác dụng phụ, đặc biệt hữu ích khi kết hợp với thuốc.
Ngược lại, các phương pháp dân gian như bôi gừng hay ăn các loại viên bổ dưỡng lại không đem lại hiệu quả. Một số nghiên cứu thậm chí cho thấy chiết xuất từ gừng có thể ức chế mọc tóc. Tương tự, những thực phẩm như “hoàn mè đen” hay các loại viên bổ cũng không hề có tác dụng điều trị hói đầu, thậm chí ăn nhiều còn dễ gây tăng cân.
Tóm lại, để phòng tránh rụng tóc, cần hạn chế tối đa đồ uống có đường, duy trì chế độ dinh dưỡng cân bằng, tập thể dục điều độ và ngủ đủ giấc. Khi rụng tóc xuất hiện, đặc biệt là ở giai đoạn sớm, việc tìm đến bác sĩ da liễu để được chẩn đoán và điều trị đúng cách sẽ mang lại hiệu quả cao hơn rất nhiều. Các lựa chọn hiện nay gồm thuốc, liệu pháp vật lý và cấy tóc, tùy thuộc vào tình trạng cụ thể. Với những ai chưa thể đến bệnh viện, các sản phẩm chứa minoxidil hoặc caffeine có thể hỗ trợ phần nào trong điều trị sớm và phòng ngừa.
Để mái tóc trông dày dặn hơn, nhiều người đã dốc sức giữ gìn: nuôi tóc mái, kiêng uốn nhuộm, thậm chí ngại gội hay sấy tóc. Thế nhưng, bất chấp sự nỗ lực ấy, những sợi tóc cứ lần lượt bay đi, không sao níu giữ lại được.
Uống đồ uống có đường làm tăng nguy cơ rụng tóc
Năm 2023, Đại học Thanh Hoa đã công bố một nghiên cứu khảo sát trên hơn một nghìn nam giới từ 18 đến 45 tuổi, nhằm tìm hiểu mối liên quan giữa việc uống đồ uống có đường và nguy cơ rụng tóc. Kết quả cho thấy, việc tiêu thụ quá nhiều loại đồ uống này có thể làm tăng khả năng mắc chứng rụng tóc kiểu nam, hay còn gọi là hói đầu do nội tiết tố androgen (trước đây còn được biết đến với tên gọi rụng tóc do tiết bã nhờn).
So với những người không uống, nhóm nam giới uống nước ngọt thường xuyên — tức hơn bảy lần một tuần hoặc vượt quá 3.500 ml (tương đương khoảng mười lon nước ngọt loại lon nhỏ) — có nguy cơ hói đầu cao gấp hơn ba lần. Ngay cả khi đã loại trừ các yếu tố ảnh hưởng khác như tuổi tác, cân nặng, tiền sử gia đình, thói quen sống hay tình trạng nhuộm tóc, nguy cơ này vẫn tăng lên 1,78 lần. Đáng chú ý hơn, không chỉ riêng nước ngọt có ga, mà cả nước trái cây, đồ uống thể thao, hay trà pha đường đều góp phần làm tăng nguy cơ rụng tóc.
Nghiên cứu này còn chỉ ra hai con đường khả dĩ khiến đồ uống có đường ảnh hưởng tới tóc. Thứ nhất, đường có thể làm tăng mức androgen trong cơ thể, từ đó thúc đẩy quá trình hói đầu. Thứ hai, đồ uống có đường đem lại cảm giác hưng phấn ngắn hạn, nhưng lại làm tăng nguy cơ rối loạn lo âu về lâu dài, mà lo âu lại là một tác nhân quan trọng khiến tóc rụng nhiều hơn. Hóa ra, thứ được gọi là “nước hạnh phúc” đôi khi chẳng hề mang lại hạnh phúc, ngược lại, còn khiến tóc ngày một vơi đi.
Dẫu đây chỉ là một nghiên cứu quan sát, chưa thể chứng minh mối quan hệ nhân quả trực tiếp, nhưng kết quả vẫn mang đến lời cảnh tỉnh. Nhất là trong bối cảnh số người “gia nhập đội quân chống hói” ngày càng đông đảo. Thống kê cho thấy, tại Trung Quốc, có đến 21,3% nam giới mắc chứng rụng tóc kiểu nam, tức trung bình năm người thì có một người. Phụ nữ cũng không hẳn thoát khỏi, với tỷ lệ mắc là 6% — một con số đã vượt xa nhiều bệnh lý mạn tính khác, chẳng hạn cao gấp 12 lần so với tỷ lệ mắc xơ gan.
Các nguyên nhân chính gây rụng tóc
Nguyên nhân chính của rụng tóc kiểu nam và nữ nằm ở hormone. Vùng da đầu dễ hói, như trán và đỉnh đầu, thường có hoạt tính men 5α-reductase cao, thúc đẩy testosterone chuyển hóa thành dihydrotestosterone (DHT). DHT khiến nang tóc teo nhỏ, rút ngắn vòng đời tóc, từ đó dẫn đến rụng tóc. Ngoài yếu tố hormone, di truyền cũng đóng vai trò quan trọng. Có những gia tộc, như hoàng gia Anh chẳng hạn, dù cưới dâu với mái tóc dày đến mấy, truyền thống hói đầu qua nhiều thế hệ cũng không thể đảo ngược.Bên cạnh đó, nhiều yếu tố khác cũng tác động đến mái tóc, từ chế độ ăn uống, giấc ngủ, căng thẳng tâm lý, đến thói quen chăm sóc tóc và môi trường sống. Bởi vậy, nếu muốn phòng ngừa hói đầu, chúng ta không chỉ cần hạn chế uống đồ ngọt, mà còn phải cải thiện toàn diện lối sống.
Các cách điều trị khoa học
Tuy nhiên, khi tóc đã rụng nhiều và những thay đổi sinh hoạt không còn đủ để xoay chuyển tình thế, việc điều trị trở thành mối quan tâm hàng đầu. Trong đó, thuốc là lựa chọn phổ biến nhất. Một loại thuốc dành cho nam giới là finasteride, đã được FDA Mỹ và Cục Quản lý Dược Trung Quốc phê duyệt. Thuốc này ngăn chặn quá trình hình thành DHT, từ đó ngăn tóc rụng thêm. Sau một năm sử dụng, tỷ lệ cải thiện đạt tới 65–90%. Dù vậy, vì thuốc làm giảm androgen, một số trường hợp hiếm có thể gặp tác dụng phụ như giảm ham muốn tình dục hay rối loạn cương, song đa số sẽ hồi phục khi ngừng thuốc.
Với nữ giới, một lựa chọn khác là spironolactone. Loại thuốc này ngăn DHT gắn vào thụ thể androgen, giúp giảm ảnh hưởng của hormone lên nang tóc. Tuy nhiên, nó cũng mang đến một số tác dụng phụ như rối loạn kinh nguyệt, giảm ham muốn hay căng tức ngực.
Bên cạnh đó, minoxidil là giải pháp dùng ngoài da có thể áp dụng cho cả nam và nữ. Thuốc vốn được phát triển để điều trị cao huyết áp, nhưng tình cờ phát hiện có khả năng kích thích mọc tóc. Bằng cách làm giãn mạch, tăng lưu thông máu và dinh dưỡng đến nang tóc, minoxidil giúp kéo dài vòng đời tóc và thúc đẩy sự phát triển. Sau 6–9 tháng, 50–85% người dùng nhận thấy hiệu quả rõ rệt. Ngoài rụng tóc kiểu nam, minoxidil cũng có tác dụng với nhiều dạng rụng tóc khác.
Ngoài ra, một số nghiên cứu cho thấy caffeine có thể kích thích sự phát triển của tóc, đặc biệt ở nữ giới. Một số sản phẩm dầu gội hay dung dịch dưỡng tóc chứa caffeine đã xuất hiện trên thị trường, nhưng để có hiệu quả rõ ràng, vẫn cần được sử dụng trong phác đồ điều trị y khoa.
Các biện pháp vật lý cũng được áp dụng, như vi kim (microneedling), ánh sáng đỏ, tia UV hay quang trị liệu. Những phương pháp này giúp tăng khả năng hấp thụ thuốc, kích thích tuần hoàn và thúc đẩy nang tóc phát triển. Chúng thường an toàn, ít tác dụng phụ, đặc biệt hữu ích khi kết hợp với thuốc.
Cấy tóc là lựa chọn cuối cùng
Trong trường hợp nang tóc đã chết hẳn, thuốc và liệu pháp vật lý sẽ không còn hiệu quả. Khi đó, cấy tóc trở thành lựa chọn cuối cùng. Phương pháp này lấy nang tóc khỏe mạnh ở vùng sau gáy (nơi ít bị rụng) để cấy lên vùng hói. Kỹ thuật hiện đại như FUE cho phép thao tác chính xác, tương tự như “trồng cây” từ một nơi sang chỗ khác. Dù vậy, nhiều người lầm tưởng cấy tóc là giải pháp vĩnh viễn. Trên thực tế, chỉ những sợi tóc cấy mới bền vững, còn tóc tự nhiên ở những vùng khác vẫn có thể tiếp tục rụng, vì vậy thường phải kết hợp thêm thuốc duy trì.Ngược lại, các phương pháp dân gian như bôi gừng hay ăn các loại viên bổ dưỡng lại không đem lại hiệu quả. Một số nghiên cứu thậm chí cho thấy chiết xuất từ gừng có thể ức chế mọc tóc. Tương tự, những thực phẩm như “hoàn mè đen” hay các loại viên bổ cũng không hề có tác dụng điều trị hói đầu, thậm chí ăn nhiều còn dễ gây tăng cân.
Tóm lại, để phòng tránh rụng tóc, cần hạn chế tối đa đồ uống có đường, duy trì chế độ dinh dưỡng cân bằng, tập thể dục điều độ và ngủ đủ giấc. Khi rụng tóc xuất hiện, đặc biệt là ở giai đoạn sớm, việc tìm đến bác sĩ da liễu để được chẩn đoán và điều trị đúng cách sẽ mang lại hiệu quả cao hơn rất nhiều. Các lựa chọn hiện nay gồm thuốc, liệu pháp vật lý và cấy tóc, tùy thuộc vào tình trạng cụ thể. Với những ai chưa thể đến bệnh viện, các sản phẩm chứa minoxidil hoặc caffeine có thể hỗ trợ phần nào trong điều trị sớm và phòng ngừa.
