Tesla chi 29 tỷ USD để Musk "ngồi không"

[Tháp rơi tự do]

Elon Musk vừa được Hội đồng quản trị Tesla trao tặng một gói thưởng trị giá 29 tỷ USD – một con số khiến ông một lần nữa trở thành CEO được trả lương cao nhất trong lịch sử. Nhưng điều gây chấn động hơn chính là điều kiện để nhận khoản thưởng khổng lồ này: không KPI, không mục tiêu doanh thu, không giá cổ phiếu tối thiểu – tất cả những gì Musk cần làm là... ở lại Tesla trong hai năm tới.

Canh bạc quyền lực​

Hội đồng quản trị Tesla gọi đây là quyết định “cần thiết” nhằm giữ chân Musk trong thời điểm các công ty công nghệ toàn cầu đang tranh giành nhân tài trong lĩnh vực AI, robotics và xe tự hành. Khi mà các kỹ sư AI có thể được trả hàng trăm triệu USD, thì một CEO có tầm ảnh hưởng như Musk – theo lập luận của Tesla – xứng đáng được “đặt cọc” bằng lòng tin tuyệt đối.

Gói thưởng này bao gồm 96 triệu cổ phiếu hạn chế, chỉ yêu cầu Musk tiếp tục giữ vai trò điều hành trong hai năm và nắm giữ cổ phiếu đó đến năm 2030. Không còn ràng buộc bởi hiệu suất hay tăng trưởng như gói thưởng năm 2018 trị giá 56 tỷ USD – vốn đã bị tòa án Delaware bác bỏ vì thiếu minh bạch – lần này, Musk chỉ cần không... rời đi.

Để né rào cản pháp lý cũ, Tesla đã chuyển nơi đăng ký kinh doanh từ Delaware sang Texas – nơi luật quản trị doanh nghiệp “thân thiện” hơn. Đồng thời, họ còn bổ sung điều lệ yêu cầu cổ đông muốn kiện phải nắm giữ ít nhất 3% cổ phần – tương đương hơn 3 tỷ USD. Một tấm “khiên pháp lý” được thiết kế riêng cho Musk.

Tuyên bố lãnh địa​

Không chỉ là một khoản thưởng, đây còn là lời khẳng định: Tesla giờ đây là vương quốc của Elon Musk. Khác với lần trước, Musk không cần đưa giá trị công ty lên tầm cao mới để nhận thưởng. Với mức giá cổ phiếu Tesla hiện trên 300 USD và quyền mua ở mức cố định 23,34 USD, Musk gần như được “tặng” gần 280 USD trên mỗi cổ phiếu – một hình thức thưởng rủi ro thấp mà nhiều người gọi là “mua chuộc hơn là khích lệ”.

Những người ủng hộ cho rằng đây là phần thưởng xứng đáng, vì Musk đã giúp giá trị công ty tăng gấp 12 lần kể từ năm 2018. Nhưng nhiều nhà đầu tư tổ chức, quỹ hưu trí lại phản đối mạnh mẽ, cho rằng gói thưởng gần 30 tỷ USD là vô lý trong bối cảnh Tesla đang gặp khó khăn: giá cổ phiếu giảm hơn 18% trong năm 2025, doanh số bán hàng không đạt kỳ vọng, và CEO thì bận rộn với các dự án ngoài lề – từ X (Twitter) đến các tuyên bố chính trị gây tranh cãi.

Một số cổ đông lớn đặt câu hỏi: Liệu Tesla có đang trả hàng chục tỷ USD để giữ lấy một cái bóng thương hiệu thay vì một người chèo lái thực thụ?

Phép thử cho luật pháp và đạo đức doanh nghiệp​

Quan trọng hơn cả, 29 tỷ USD này không phải là khoản tiền "từ trên trời rơi xuống" – đó là giá trị bị pha loãng từ cổ đông hiện hữu. Những người đã tin tưởng vào Tesla, từ các nhà đầu tư nhỏ lẻ đến người gửi tiền vào quỹ hưu trí, chính là người gián tiếp chi trả cho “lời hứa trung thành” của Elon Musk.

Không dừng lại ở đó, gói thưởng mới còn chứa một điều khoản đặc biệt: nếu tòa án khôi phục gói thưởng 2018, phần mới sẽ bị trừ tương ứng. Một nỗ lực lách luật khéo léo, nhưng cũng cho thấy Tesla đang bất chấp mọi ranh giới pháp lý để giữ lấy Musk – dù là bằng mọi giá.

Việc chuyển sang Texas có thể là tiền đề cho một làn sóng các công ty công nghệ rời khỏi Delaware – “thủ đô pháp lý doanh nghiệp” của nước Mỹ – để tìm kiếm môi trường dễ chịu hơn cho ban điều hành.

Trong hai năm tới, Elon Musk có thể sẽ một lần nữa đưa Tesla lên đỉnh cao mới – hoặc biến khoản thưởng 29 tỷ USD này thành một trong những sai lầm đắt giá nhất Phố Wall từng chứng kiến. Khi một CEO có thể tự tạo luật để bảo vệ lương thưởng của chính mình, câu hỏi đặt ra không chỉ là về đạo đức quản trị, mà còn là: đâu là ranh giới giữa một thiên tài lãnh đạo và quyền lực tuyệt đối không ai kiểm soát?

Một khoản thưởng 29 tỷ USD – tưởng là vinh quang, nhưng có thể là quả bom hẹn giờ cho chính Tesla, cổ đông, và cả niềm tin vào chuẩn mực quản trị doanh nghiệp hiện đại.

Nguồn: CafeF​