ThanhDat
Intern Writer
Radar xuất hiện lần đầu trong Thế chiến I, nhưng đến Thế chiến II, công nghệ này mới phát triển mạnh và được ứng dụng rộng rãi trong quân sự. Từ radar đất đối không, không đối đất đến không đối không, tất cả đều đóng vai trò quan trọng trong cảnh báo sớm và phát hiện mục tiêu. Tuy nhiên, các loại radar ban đầu vẫn có nhiều hạn chế, khiến nhiều quốc gia nỗ lực phát triển công nghệ radar tiên tiến hơn.
Sau Thế chiến I, không chiến và không kích trở thành trọng tâm của chiến tranh hiện đại. Việc phát hiện sớm máy bay địch là yếu tố sống còn, nên radar được ví như “giác quan thứ sáu” của quốc phòng. Trong Thế chiến II, người Anh đã xây dựng mạng lưới radar dọc bờ biển, giúp họ phát hiện máy bay ném bom Đức kịp thời, góp phần bảo vệ nước Anh trước các cuộc tấn công.
Hạn chế và nhu cầu đổi mới của radar
Mặc dù radar có sức mạnh lớn, nhưng công nghệ truyền thống vẫn gặp nhiều giới hạn. Sóng radar lan truyền gần như theo đường thẳng, trong khi Trái Đất cong, khiến các mục tiêu tầm thấp dưới đường chân trời rơi vào “điểm mù”. Các yếu tố môi trường như sóng biển cũng dễ gây nhiễu, làm giảm khả năng phát hiện.
Chiến tranh hiện đại đòi hỏi radar phải hoạt động tốt trong mọi điều kiện thời tiết, cả ngày lẫn đêm, có tầm xa và độ phân giải cao. Một số người từng kỳ vọng vệ tinh có thể thay thế radar, nhưng vệ tinh có quỹ đạo cố định, độ phân giải và phản hồi chậm, nên không đáp ứng yêu cầu phát hiện tức thời. Vì vậy, radar vẫn là công cụ chủ lực trong hệ thống cảnh báo sớm và giám sát chiến trường.
Trung Quốc và hành trình tự chủ công nghệ radar
Radar có vai trò chiến lược đặc biệt với Trung Quốc, quốc gia có hơn 10.000 km bờ biển. Trong lịch sử, các cuộc xâm lược thường bắt nguồn từ biển, nên cảnh báo sớm và phòng thủ ven bờ là ưu tiên hàng đầu. Sau khi thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, Trung Quốc từng tụt hậu về công nghệ radar, nhưng đã kiên trì đầu tư nghiên cứu, học hỏi quốc tế và từng bước đổi mới để thu hẹp khoảng cách công nghệ.
Nhà khoa học Lưu Vĩnh Đàm (sinh năm 1936 tại Nam Kinh) là người có đóng góp to lớn trong lĩnh vực này. Ông từng du học Anh tại Đại học Birmingham và Đại học Essex, nơi ông nghiên cứu về radar và xử lý tín hiệu. Thay vì ở lại nước ngoài, ông chọn trở về phục vụ đất nước, cống hiến cho sự phát triển của radar Trung Quốc.
Từ những năm 1960, Trung Quốc đã xây dựng mạng lưới radar quy mô lớn, nhưng chủ yếu là hệ thống mảng pha cồng kềnh, khó cơ động. Dưới sự lãnh đạo của Lưu Vĩnh Đàm, năm 1989, Trung Quốc phát triển loại radar mới khắc phục nhiều hạn chế cũ. Đến thập niên 1990, nhóm của ông đạt bước tiến lớn với radar khẩu độ tổng hợp, tạo hình ảnh có độ phân giải cao, nhận dạng mục tiêu chính xác.
Đặc biệt, ông và nhóm nghiên cứu đã phát triển công nghệ radar vượt đường chân trời sóng mặt đất, giúp radar phát hiện mục tiêu ở khoảng cách hơn 100 km, giảm nhiễu từ sóng biển và yếu tố môi trường. Thành tựu này giúp Trung Quốc tăng cường khả năng cảnh báo sớm, giám sát và phòng thủ ven biển hiệu quả hơn.
Những nghiên cứu của Lưu Vĩnh Đàm đã lấp đầy khoảng trống công nghệ trong lĩnh vực radar trọng điểm, củng cố năng lực phòng thủ trên không và ven biển của Trung Quốc. Ông được trao nhiều giải thưởng quốc gia, và năm 2021, được vinh danh là “Gương mặt tiêu biểu của thời đại”. Trong những năm cuối đời, ông tiếp tục dành tâm huyết đào tạo nhân tài, để thế hệ sau tiếp tục phát triển công nghệ quốc phòng. Radar đã phát triển từ công cụ dò tìm đơn giản thành một phần không thể thiếu của an ninh hiện đại.(Sohu)
Sau Thế chiến I, không chiến và không kích trở thành trọng tâm của chiến tranh hiện đại. Việc phát hiện sớm máy bay địch là yếu tố sống còn, nên radar được ví như “giác quan thứ sáu” của quốc phòng. Trong Thế chiến II, người Anh đã xây dựng mạng lưới radar dọc bờ biển, giúp họ phát hiện máy bay ném bom Đức kịp thời, góp phần bảo vệ nước Anh trước các cuộc tấn công.
Hạn chế và nhu cầu đổi mới của radar
Mặc dù radar có sức mạnh lớn, nhưng công nghệ truyền thống vẫn gặp nhiều giới hạn. Sóng radar lan truyền gần như theo đường thẳng, trong khi Trái Đất cong, khiến các mục tiêu tầm thấp dưới đường chân trời rơi vào “điểm mù”. Các yếu tố môi trường như sóng biển cũng dễ gây nhiễu, làm giảm khả năng phát hiện.
Chiến tranh hiện đại đòi hỏi radar phải hoạt động tốt trong mọi điều kiện thời tiết, cả ngày lẫn đêm, có tầm xa và độ phân giải cao. Một số người từng kỳ vọng vệ tinh có thể thay thế radar, nhưng vệ tinh có quỹ đạo cố định, độ phân giải và phản hồi chậm, nên không đáp ứng yêu cầu phát hiện tức thời. Vì vậy, radar vẫn là công cụ chủ lực trong hệ thống cảnh báo sớm và giám sát chiến trường.
Trung Quốc và hành trình tự chủ công nghệ radar
Radar có vai trò chiến lược đặc biệt với Trung Quốc, quốc gia có hơn 10.000 km bờ biển. Trong lịch sử, các cuộc xâm lược thường bắt nguồn từ biển, nên cảnh báo sớm và phòng thủ ven bờ là ưu tiên hàng đầu. Sau khi thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, Trung Quốc từng tụt hậu về công nghệ radar, nhưng đã kiên trì đầu tư nghiên cứu, học hỏi quốc tế và từng bước đổi mới để thu hẹp khoảng cách công nghệ.
Nhà khoa học Lưu Vĩnh Đàm (sinh năm 1936 tại Nam Kinh) là người có đóng góp to lớn trong lĩnh vực này. Ông từng du học Anh tại Đại học Birmingham và Đại học Essex, nơi ông nghiên cứu về radar và xử lý tín hiệu. Thay vì ở lại nước ngoài, ông chọn trở về phục vụ đất nước, cống hiến cho sự phát triển của radar Trung Quốc.
Từ những năm 1960, Trung Quốc đã xây dựng mạng lưới radar quy mô lớn, nhưng chủ yếu là hệ thống mảng pha cồng kềnh, khó cơ động. Dưới sự lãnh đạo của Lưu Vĩnh Đàm, năm 1989, Trung Quốc phát triển loại radar mới khắc phục nhiều hạn chế cũ. Đến thập niên 1990, nhóm của ông đạt bước tiến lớn với radar khẩu độ tổng hợp, tạo hình ảnh có độ phân giải cao, nhận dạng mục tiêu chính xác.
Đặc biệt, ông và nhóm nghiên cứu đã phát triển công nghệ radar vượt đường chân trời sóng mặt đất, giúp radar phát hiện mục tiêu ở khoảng cách hơn 100 km, giảm nhiễu từ sóng biển và yếu tố môi trường. Thành tựu này giúp Trung Quốc tăng cường khả năng cảnh báo sớm, giám sát và phòng thủ ven biển hiệu quả hơn.
Những nghiên cứu của Lưu Vĩnh Đàm đã lấp đầy khoảng trống công nghệ trong lĩnh vực radar trọng điểm, củng cố năng lực phòng thủ trên không và ven biển của Trung Quốc. Ông được trao nhiều giải thưởng quốc gia, và năm 2021, được vinh danh là “Gương mặt tiêu biểu của thời đại”. Trong những năm cuối đời, ông tiếp tục dành tâm huyết đào tạo nhân tài, để thế hệ sau tiếp tục phát triển công nghệ quốc phòng. Radar đã phát triển từ công cụ dò tìm đơn giản thành một phần không thể thiếu của an ninh hiện đại.(Sohu)
