Tháp rơi tự do
Intern Writer
Trung Quốc vừa khiến thị trường công nghệ toàn cầu chú ý khi bất ngờ siết chặt kiểm soát đối với việc xuất khẩu một số công nghệ trọng yếu trong chuỗi sản xuất pin xe điện. Động thái này không chỉ là biện pháp hành chính đơn thuần, mà được nhiều chuyên gia đánh giá là một bước đi chiến lược nhằm bảo vệ vị thế dẫn đầu của nước này trong lĩnh vực năng lượng sạch.
Theo thông tin từ The New York Times, chính quyền Bắc Kinh đã đưa ra yêu cầu bắt buộc xin phép đối với mọi hoạt động chuyển giao ra nước ngoài liên quan đến công nghệ sản xuất vật liệu cathode cho pin LFP (Lithium Iron Phosphate), các kỹ thuật xử lý kim loại phi sắt, cũng như quy trình tinh chế lithium. Đây là những công đoạn đóng vai trò then chốt trong việc tạo ra pin điện – thành phần chiếm gần 30% tổng chi phí của một chiếc xe điện và được ví như "trái tim" công nghệ của ngành này.
Từ lâu, Trung Quốc đã theo đuổi chiến lược "Made in China 2025", với mục tiêu xây dựng một nền công nghiệp nội địa hiện đại, tự chủ và ít phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài. Việc kiểm soát xuất khẩu không còn là điều mới lạ khi trước đó Bắc Kinh đã từng áp dụng với các lĩnh vực nhạy cảm như đất hiếm, chip bán dẫn và drone. Tuy nhiên, lần siết chặt này đánh dấu một bước tiến mới khi tập trung vào công nghệ sản xuất pin – lĩnh vực Trung Quốc đang chiếm ưu thế áp đảo.
Hiện tại, quốc gia này kiểm soát khoảng 65–70% công suất tinh chế lithium toàn cầu và sản xuất tới 70% lượng pin điện được tiêu thụ. Các doanh nghiệp như CATL đang giữ vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu với các hợp đồng lớn cùng những tên tuổi như Tesla hay Ford. Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị ngày càng gia tăng, Trung Quốc rõ ràng đang tìm cách củng cố chuỗi giá trị bằng cách giới hạn việc rò rỉ công nghệ ra ngoài, đặc biệt với những quốc gia có thể gây bất lợi chiến lược.
Động thái này cũng phản ánh nỗi lo ngày càng rõ nét về an ninh kinh tế. Bắc Kinh không muốn để các đối thủ phương Tây dễ dàng tiếp cận những công nghệ chủ chốt mà họ đã mất nhiều năm phát triển. Trong khi đó, Mỹ và Liên minh châu Âu đang đẩy mạnh chính sách tự chủ chuỗi cung ứng, bao gồm cả khai khoáng, tinh luyện và sản xuất pin nội địa.
Tác động từ quyết định của Trung Quốc sẽ không dừng lại ở phạm vi quốc nội. Các nhà sản xuất xe điện phương Tây đang lo ngại rằng việc tiếp cận thế hệ pin LFP mới – vốn được đánh giá là rẻ hơn và an toàn hơn – sẽ trở nên khó khăn hơn. Những vật liệu cathode chất lượng cao hiện chủ yếu do Trung Quốc kiểm soát, và nếu nguồn cung bị giới hạn, các hãng xe có thể sẽ tụt hậu trong cuộc đua công nghệ.
Các công ty toàn cầu như CATL, Panasonic, Bosch, SK Innovation và những dự án pin tại châu Mỹ sẽ phải tuân thủ quy trình phê duyệt mới từ phía Bắc Kinh khi muốn chuyển giao công nghệ. Việc này có thể kéo dài và trở nên phức tạp trong bối cảnh các mối quan hệ địa chính trị ngày càng nhạy cảm.
Dù vậy, trong dài hạn, chính sách của Trung Quốc có thể thúc đẩy làn sóng dịch chuyển đầu tư sang các thị trường mới nổi như Ấn Độ, Đông Nam Á hay Mỹ Latinh. Những khu vực này đang dần hoàn thiện hạ tầng, cải thiện chính sách thu hút đầu tư và sở hữu lợi thế chi phí lao động. Tuy nhiên, để bắt kịp về công nghệ, kỹ thuật và nguồn nguyên liệu, họ sẽ cần thêm thời gian – và trong khoảng trống đó, Trung Quốc vẫn sẽ giữ vững lợi thế dẫn đầu.
Theo thông tin từ The New York Times, chính quyền Bắc Kinh đã đưa ra yêu cầu bắt buộc xin phép đối với mọi hoạt động chuyển giao ra nước ngoài liên quan đến công nghệ sản xuất vật liệu cathode cho pin LFP (Lithium Iron Phosphate), các kỹ thuật xử lý kim loại phi sắt, cũng như quy trình tinh chế lithium. Đây là những công đoạn đóng vai trò then chốt trong việc tạo ra pin điện – thành phần chiếm gần 30% tổng chi phí của một chiếc xe điện và được ví như "trái tim" công nghệ của ngành này.
Từ lâu, Trung Quốc đã theo đuổi chiến lược "Made in China 2025", với mục tiêu xây dựng một nền công nghiệp nội địa hiện đại, tự chủ và ít phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài. Việc kiểm soát xuất khẩu không còn là điều mới lạ khi trước đó Bắc Kinh đã từng áp dụng với các lĩnh vực nhạy cảm như đất hiếm, chip bán dẫn và drone. Tuy nhiên, lần siết chặt này đánh dấu một bước tiến mới khi tập trung vào công nghệ sản xuất pin – lĩnh vực Trung Quốc đang chiếm ưu thế áp đảo.
Hiện tại, quốc gia này kiểm soát khoảng 65–70% công suất tinh chế lithium toàn cầu và sản xuất tới 70% lượng pin điện được tiêu thụ. Các doanh nghiệp như CATL đang giữ vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu với các hợp đồng lớn cùng những tên tuổi như Tesla hay Ford. Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị ngày càng gia tăng, Trung Quốc rõ ràng đang tìm cách củng cố chuỗi giá trị bằng cách giới hạn việc rò rỉ công nghệ ra ngoài, đặc biệt với những quốc gia có thể gây bất lợi chiến lược.
Động thái này cũng phản ánh nỗi lo ngày càng rõ nét về an ninh kinh tế. Bắc Kinh không muốn để các đối thủ phương Tây dễ dàng tiếp cận những công nghệ chủ chốt mà họ đã mất nhiều năm phát triển. Trong khi đó, Mỹ và Liên minh châu Âu đang đẩy mạnh chính sách tự chủ chuỗi cung ứng, bao gồm cả khai khoáng, tinh luyện và sản xuất pin nội địa.
Tác động từ quyết định của Trung Quốc sẽ không dừng lại ở phạm vi quốc nội. Các nhà sản xuất xe điện phương Tây đang lo ngại rằng việc tiếp cận thế hệ pin LFP mới – vốn được đánh giá là rẻ hơn và an toàn hơn – sẽ trở nên khó khăn hơn. Những vật liệu cathode chất lượng cao hiện chủ yếu do Trung Quốc kiểm soát, và nếu nguồn cung bị giới hạn, các hãng xe có thể sẽ tụt hậu trong cuộc đua công nghệ.
Các công ty toàn cầu như CATL, Panasonic, Bosch, SK Innovation và những dự án pin tại châu Mỹ sẽ phải tuân thủ quy trình phê duyệt mới từ phía Bắc Kinh khi muốn chuyển giao công nghệ. Việc này có thể kéo dài và trở nên phức tạp trong bối cảnh các mối quan hệ địa chính trị ngày càng nhạy cảm.
Dù vậy, trong dài hạn, chính sách của Trung Quốc có thể thúc đẩy làn sóng dịch chuyển đầu tư sang các thị trường mới nổi như Ấn Độ, Đông Nam Á hay Mỹ Latinh. Những khu vực này đang dần hoàn thiện hạ tầng, cải thiện chính sách thu hút đầu tư và sở hữu lợi thế chi phí lao động. Tuy nhiên, để bắt kịp về công nghệ, kỹ thuật và nguồn nguyên liệu, họ sẽ cần thêm thời gian – và trong khoảng trống đó, Trung Quốc vẫn sẽ giữ vững lợi thế dẫn đầu.
