Hoàng Anh
Writer
Dù chatbot AI có khả năng hỗ trợ hoàn thành nhiều nhiệm vụ, một nghiên cứu mới từ Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia Mỹ (NBER) cho thấy công nghệ này "chưa tác động đáng kể" đến thời gian làm việc hay thu nhập của người lao động trong nhiều ngành nghề.
AI và thực tế năng suất lao động: Một góc nhìn khác
Trong khi Trí tuệ Nhân tạo (AI) tạo sinh đang được ca ngợi về khả năng cách mạng hóa công việc và tăng năng suất, một nghiên cứu mới từ các nhà kinh tế thuộc Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia Mỹ (NBER) lại đưa ra một kết luận có phần "dội gáo nước lạnh": các mô hình chatbot AI hiện tại "chưa tác động đến thu nhập, hoặc số giờ làm được ghi nhận trong bất kỳ ngành nghề nào."
Nghiên cứu này được công bố vào cuối tuần trước bởi hai nhà kinh tế Anders Humlum, Phó Giáo sư tại Đại học Chicago (Mỹ), và Emilie Vestergaard, nghiên cứu sinh tiến sĩ kinh tế tại Đại học Copenhagen (Đan Mạch).
Phạm vi khảo sát rộng, kết quả đáng suy ngẫm
Để đi đến kết luận trên, nhóm nghiên cứu đã tiến hành khảo sát trên một quy mô lớn, với 25.000 người lao động tại 7.000 không gian làm việc khác nhau. Cuộc khảo sát tập trung vào một loạt các ngành nghề được cho là dễ bị ảnh hưởng hoặc thay thế bởi AI, bao gồm kế toán, chuyên gia hỗ trợ khách hàng, cố vấn tài chính, chuyên gia nhân sự, chuyên gia hỗ trợ công nghệ, nhà báo, chuyên gia pháp lý, chuyên gia tiếp thị, nhân viên văn phòng, nhà phát triển phần mềm và giáo viên. Thông tin chủ yếu được thu thập tại Mỹ và Đan Mạch – hai quốc gia có tỷ lệ áp dụng công nghệ AI trong công việc được đánh giá là tương đương nhau.
Kết quả nghiên cứu cho thấy, những nhân viên sử dụng AI tại nơi làm việc chỉ tiết kiệm được trung bình 3% thời gian làm việc của họ. Đáng chú ý hơn, họ cũng không được trả lương cao hơn một cách đáng kể khi chỉ có khoảng 3-7% năng suất tăng thêm nhờ AI được chuyển hóa thành tiền lương. Điều này có nghĩa là, ngay cả những nhân viên chuyên sử dụng AI trong công việc hàng ngày vẫn chưa thực sự cải thiện được đáng kể cả về năng suất tổng thể lẫn thu nhập cá nhân như nhiều kỳ vọng trước đó.
"Dù việc áp dụng AI đang diễn ra nhanh chóng trong bối cảnh các công ty đầu tư mạnh mẽ vào việc khai thác tiềm năng của công nghệ này, tác động kinh tế của nó đối với người lao động vẫn còn rất nhỏ," nhóm tác giả viết trong báo cáo.
Lý giải sự khác biệt với các nghiên cứu trước
Tuy nhiên, Phó Giáo sư Anders Humlum cho biết kết quả nghiên cứu của họ không hoàn toàn phủ nhận những phát hiện trước đó về khả năng tăng năng suất của AI, mà chỉ cho thấy bức tranh có thể chưa đầy đủ. Theo ông, hầu hết các nghiên cứu khác thường tập trung "một cách chính xác vào một số ngành nghề hoặc một số tác vụ cụ thể có thể tiết kiệm thời gian lớn nhất" nhờ AI, thay vì đánh giá tác động trên một quy mô nghề nghiệp rộng lớn hơn.
"Việc tạo ra phần mềm, viết code, viết các bài viết tiếp thị, hay tuyển dụng nhân sự là những nhiệm vụ mà AI có thể đẩy nhanh tiến độ một cách rõ rệt. Nhưng với cuộc khảo sát nghề nghiệp trên diện rộng của chúng tôi, chúng tôi nhận thấy mức độ ảnh hưởng thực tế khi ứng dụng AI vào công việc nói chung nhỏ hơn nhiều so với những gì thường được quảng bá," ông Humlum giải thích. "Ví dụ, cá nhân tôi có thể dùng AI để giảm thời gian soạn thảo email, nhưng khoảng thời gian tiết kiệm được đó sẽ được dùng để làm gì, liệu nó có được chuyển sang một công việc khác hiệu quả hơn hay không lại là một vấn đề khác."
Người lao động dùng thời gian tiết kiệm nhờ AI để làm gì?
Một phát hiện thú vị từ cuộc khảo sát là cách người lao động sử dụng khoảng thời gian mà AI giúp họ tiết kiệm được. Theo những người tham gia khảo sát:
Báo cáo của NBER được công bố sau hàng loạt các nghiên cứu và cảnh báo về tiềm năng của AI, bao gồm cả những mối lo ngại sâu sắc rằng công nghệ này sẽ "cướp mất việc làm" của con người. Năm ngoái, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) từng đưa ra nhận định rằng đối với các quốc gia có nền kinh tế tiên tiến như Anh, Đức, Mỹ, khoảng 60% việc làm có thể bị ảnh hưởng bởi AI, với một nửa trong số đó chịu tác động theo hướng tiêu cực.
Số liệu từ Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) công bố đầu năm nay cũng cho thấy, trong vòng 5 năm tới, nhiều loại hình việc làm có thể sẽ bị cắt giảm do sự can thiệp của trí tuệ nhân tạo tại hàng trăm doanh nghiệp lớn trên toàn cầu.
Nghiên cứu của Humlum và Vestergaard cung cấp thêm một góc nhìn quan trọng, cho thấy rằng dù AI mang lại những lợi ích nhất định trong việc tự động hóa một số tác vụ, tác động tổng thể của nó lên bức tranh việc làm, năng suất và thu nhập của người lao động có thể phức tạp hơn và cần thêm thời gian để có những đánh giá đầy đủ và chính xác.
AI và thực tế năng suất lao động: Một góc nhìn khác
Trong khi Trí tuệ Nhân tạo (AI) tạo sinh đang được ca ngợi về khả năng cách mạng hóa công việc và tăng năng suất, một nghiên cứu mới từ các nhà kinh tế thuộc Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia Mỹ (NBER) lại đưa ra một kết luận có phần "dội gáo nước lạnh": các mô hình chatbot AI hiện tại "chưa tác động đến thu nhập, hoặc số giờ làm được ghi nhận trong bất kỳ ngành nghề nào."
Nghiên cứu này được công bố vào cuối tuần trước bởi hai nhà kinh tế Anders Humlum, Phó Giáo sư tại Đại học Chicago (Mỹ), và Emilie Vestergaard, nghiên cứu sinh tiến sĩ kinh tế tại Đại học Copenhagen (Đan Mạch).
Phạm vi khảo sát rộng, kết quả đáng suy ngẫm
Để đi đến kết luận trên, nhóm nghiên cứu đã tiến hành khảo sát trên một quy mô lớn, với 25.000 người lao động tại 7.000 không gian làm việc khác nhau. Cuộc khảo sát tập trung vào một loạt các ngành nghề được cho là dễ bị ảnh hưởng hoặc thay thế bởi AI, bao gồm kế toán, chuyên gia hỗ trợ khách hàng, cố vấn tài chính, chuyên gia nhân sự, chuyên gia hỗ trợ công nghệ, nhà báo, chuyên gia pháp lý, chuyên gia tiếp thị, nhân viên văn phòng, nhà phát triển phần mềm và giáo viên. Thông tin chủ yếu được thu thập tại Mỹ và Đan Mạch – hai quốc gia có tỷ lệ áp dụng công nghệ AI trong công việc được đánh giá là tương đương nhau.
Kết quả nghiên cứu cho thấy, những nhân viên sử dụng AI tại nơi làm việc chỉ tiết kiệm được trung bình 3% thời gian làm việc của họ. Đáng chú ý hơn, họ cũng không được trả lương cao hơn một cách đáng kể khi chỉ có khoảng 3-7% năng suất tăng thêm nhờ AI được chuyển hóa thành tiền lương. Điều này có nghĩa là, ngay cả những nhân viên chuyên sử dụng AI trong công việc hàng ngày vẫn chưa thực sự cải thiện được đáng kể cả về năng suất tổng thể lẫn thu nhập cá nhân như nhiều kỳ vọng trước đó.
"Dù việc áp dụng AI đang diễn ra nhanh chóng trong bối cảnh các công ty đầu tư mạnh mẽ vào việc khai thác tiềm năng của công nghệ này, tác động kinh tế của nó đối với người lao động vẫn còn rất nhỏ," nhóm tác giả viết trong báo cáo.
Lý giải sự khác biệt với các nghiên cứu trước
Tuy nhiên, Phó Giáo sư Anders Humlum cho biết kết quả nghiên cứu của họ không hoàn toàn phủ nhận những phát hiện trước đó về khả năng tăng năng suất của AI, mà chỉ cho thấy bức tranh có thể chưa đầy đủ. Theo ông, hầu hết các nghiên cứu khác thường tập trung "một cách chính xác vào một số ngành nghề hoặc một số tác vụ cụ thể có thể tiết kiệm thời gian lớn nhất" nhờ AI, thay vì đánh giá tác động trên một quy mô nghề nghiệp rộng lớn hơn.
"Việc tạo ra phần mềm, viết code, viết các bài viết tiếp thị, hay tuyển dụng nhân sự là những nhiệm vụ mà AI có thể đẩy nhanh tiến độ một cách rõ rệt. Nhưng với cuộc khảo sát nghề nghiệp trên diện rộng của chúng tôi, chúng tôi nhận thấy mức độ ảnh hưởng thực tế khi ứng dụng AI vào công việc nói chung nhỏ hơn nhiều so với những gì thường được quảng bá," ông Humlum giải thích. "Ví dụ, cá nhân tôi có thể dùng AI để giảm thời gian soạn thảo email, nhưng khoảng thời gian tiết kiệm được đó sẽ được dùng để làm gì, liệu nó có được chuyển sang một công việc khác hiệu quả hơn hay không lại là một vấn đề khác."
Người lao động dùng thời gian tiết kiệm nhờ AI để làm gì?
Một phát hiện thú vị từ cuộc khảo sát là cách người lao động sử dụng khoảng thời gian mà AI giúp họ tiết kiệm được. Theo những người tham gia khảo sát:
- 80% thời gian tiết kiệm được nhờ AI được họ dùng để tinh chỉnh lại kết quả do AI tạo ra hoặc để suy nghĩ về những cách làm việc mới, sáng tạo hơn.
- 10% cho biết họ đã sử dụng khoảng thời gian đó để nghỉ giải lao hoặc giải trí.
- Hầu hết những người tham gia khảo sát không đề nghị nhận thêm việc dù AI đã giúp họ đẩy nhanh tiến độ công việc hiện tại.
Báo cáo của NBER được công bố sau hàng loạt các nghiên cứu và cảnh báo về tiềm năng của AI, bao gồm cả những mối lo ngại sâu sắc rằng công nghệ này sẽ "cướp mất việc làm" của con người. Năm ngoái, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) từng đưa ra nhận định rằng đối với các quốc gia có nền kinh tế tiên tiến như Anh, Đức, Mỹ, khoảng 60% việc làm có thể bị ảnh hưởng bởi AI, với một nửa trong số đó chịu tác động theo hướng tiêu cực.
Số liệu từ Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) công bố đầu năm nay cũng cho thấy, trong vòng 5 năm tới, nhiều loại hình việc làm có thể sẽ bị cắt giảm do sự can thiệp của trí tuệ nhân tạo tại hàng trăm doanh nghiệp lớn trên toàn cầu.
Nghiên cứu của Humlum và Vestergaard cung cấp thêm một góc nhìn quan trọng, cho thấy rằng dù AI mang lại những lợi ích nhất định trong việc tự động hóa một số tác vụ, tác động tổng thể của nó lên bức tranh việc làm, năng suất và thu nhập của người lao động có thể phức tạp hơn và cần thêm thời gian để có những đánh giá đầy đủ và chính xác.
