The Storm Riders
Writer
Kỳ thi đại học Cao Khảo (Gaokao) tại Trung Quốc diễn ra từ ngày 7 đến 10/6/2025, là một trong những sự kiện học thuật quan trọng nhất, quyết định tương lai của hơn 13,4 triệu học sinh. Để đảm bảo tính công bằng, các gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc như Alibaba, Tencent, ByteDance và Moonshot đã tạm thời vô hiệu hóa tính năng nhận diện hình ảnh và trả lời câu hỏi trên các chatbot AI như Qwen, Yuanbao, Doubao và Kimi.
Cao Khảo là kỳ thi quyết định tương lai của hàng triệu học sinh Trung Quốc, với áp lực cạnh tranh để giành suất vào 147 trường đại học “Double First-Class”. Để đảm bảo tính công bằng, các công ty công nghệ đã tạm dừng tính năng nhận diện hình ảnh và trả lời câu hỏi từ ảnh trên các chatbot AI trong suốt kỳ thi. Chẳng hạn, khi người dùng cố tải ảnh đề thi lên Qwen của Alibaba, chatbot thông báo: “Chức năng này đã bị tạm dừng từ ngày 7 đến 10/6 để hỗ trợ kỳ thi Cao Khảo.” Doubao của ByteDance thậm chí thẳng thừng từ chối với lý do “nội dung không tuân thủ quy tắc.” Tương tự, Yuanbao (Tencent) và Kimi (Moonshot) cũng khóa tính năng này, với thông điệp chung: “Bảo vệ tính công bằng của kỳ thi.”
Động thái này xuất phát từ chỉ đạo của Bộ Giáo dục Trung Quốc vốn lo ngại rằng các công cụ AI tiên tiến có thể giúp học sinh gian lận bằng cách phân tích ảnh đề thi. Trước đây, các chatbot như DeepSeek hay Qwen có thể nhận diện hình ảnh và trả lời câu hỏi với độ chính xác cao, tạo ra nguy cơ lạm dụng. Việc “tắt” AI này là một phần trong chiến lược chống gian lận kỹ thuật số, phản ánh sự nghiêm túc của Trung Quốc đối với kỳ thi quan trọng nhất nước.
Ngoài việc vô hiệu hóa AI, Trung Quốc áp dụng hàng loạt biện pháp nghiêm ngặt để bảo vệ tính liêm chính của Cao Khảo. Các phòng thi được trang bị hệ thống giám sát AI thời gian thực, sử dụng thuật toán học sâu để phát hiện hành vi bất thường như thì thầm, liếc mắt, hay truyền đồ vật. Một số tỉnh, như Giang Tây, còn dùng máy quét khuôn mặt, mống mắt và vân tay để xác minh danh tính thí sinh. Thiết bị điện tử như điện thoại, laptop bị cấm tuyệt đối, và các bài thi được coi là “bí mật quốc gia,” được bảo vệ trong phòng thép với ba chìa khóa riêng biệt.
Chưa hết, drone, radar và thiết bị chặn tín hiệu điện thoại được triển khai để ngăn chặn liên lạc bên ngoài. Từ năm 2015, gian lận trong Cao Khảo là tội hình sự, có thể bị phạt tù. Năm 2016, sáu giáo viên bị kết án vì hỗ trợ học sinh gian lận, và năm 2018, công an triệt phá 12 băng nhóm với hơn 100.000 thiết bị vô tuyến dùng để gian lận. Những biện pháp này cho thấy Trung Quốc không chỉ dựa vào công nghệ mà còn áp dụng luật pháp nghiêm khắc để bảo vệ kỳ thi.
Việc tắt tính năng AI không chỉ ảnh hưởng đến thí sinh Cao Khảo mà còn gây bất tiện cho sinh viên đại học, vốn sử dụng các chatbot như DeepSeek để hỗ trợ học tập. Trên Weibo, nhiều sinh viên phàn nàn rằng họ phải chuyển sang các công cụ như ChatGPT khi các chatbot nội địa khóa tính năng nhận diện hình ảnh. Một bình luận hài hước viết: “Thí sinh Cao Khảo làm khổ cả nước, tôi phải tải lại ChatGPT vì DeepSeek không cho tải ảnh!” Trên X, một người dùng bình luận rằng đây là “chế độ khóa chặt” để bảo vệ kỳ thi, trong khi một người khác nhấn mạnh rằng Cao Khảo quan trọng đến mức “cả ngành công nghệ phải dừng lại vì nó.”
Dù vậy, Trung Quốc vẫn khuyến khích giáo dục AI. Học sinh từ tiểu học được yêu cầu học ít nhất 8 giờ về AI mỗi năm, nhưng với điều kiện AI phải hỗ trợ học tập, không thay thế nỗ lực cá nhân. Điều này cho thấy một sự cân bằng tinh tế: thúc đẩy công nghệ nhưng không để nó làm xói mòn giá trị học thuật.
So với Trung Quốc, các quốc gia như Mỹ chưa áp dụng biện pháp mạnh tay như “tắt” AI trong kỳ thi. Ở Mỹ, các trường đại học sử dụng phần mềm như Turnitin để phát hiện bài làm do AI tạo ra, nhưng hiệu quả còn hạn chế và đôi khi xảy ra sai sót. Một số bang áp dụng giám sát video hoặc kiểm tra danh tính, nhưng không có hệ thống giám sát AI thời gian thực như ở Trung Quốc. Tại Việt Nam, kỳ thi THPT Quốc gia cũng cấm thiết bị điện tử và tăng cường kiểm tra an ninh, nhưng chưa sử dụng công nghệ giám sát tiên tiến hay hạn chế AI. Với sự phổ biến của ChatGPT tại Việt Nam, các nhà quản lý giáo dục có thể cần cân nhắc biện pháp tương tự trong tương lai để ngăn gian lận kỹ thuật số.
Việc vô hiệu hóa tính năng nhận diện hình ảnh trong Cao Khảo 2025 cho thấy quyết tâm của Trung Quốc trong việc duy trì tính công bằng, nhưng cũng đặt ra câu hỏi về cách tích hợp AI vào giáo dục một cách bền vững. Các tính năng AI dự kiến sẽ được khôi phục sau ngày 10/6, khi kỳ thi kết thúc. Tuy nhiên, với tốc độ phát triển của AI, Trung Quốc và các quốc gia khác sẽ cần xây dựng các quy định mới để cân bằng giữa đổi mới công nghệ và liêm chính học thuật.
Cao Khảo là kỳ thi quyết định tương lai của hàng triệu học sinh Trung Quốc, với áp lực cạnh tranh để giành suất vào 147 trường đại học “Double First-Class”. Để đảm bảo tính công bằng, các công ty công nghệ đã tạm dừng tính năng nhận diện hình ảnh và trả lời câu hỏi từ ảnh trên các chatbot AI trong suốt kỳ thi. Chẳng hạn, khi người dùng cố tải ảnh đề thi lên Qwen của Alibaba, chatbot thông báo: “Chức năng này đã bị tạm dừng từ ngày 7 đến 10/6 để hỗ trợ kỳ thi Cao Khảo.” Doubao của ByteDance thậm chí thẳng thừng từ chối với lý do “nội dung không tuân thủ quy tắc.” Tương tự, Yuanbao (Tencent) và Kimi (Moonshot) cũng khóa tính năng này, với thông điệp chung: “Bảo vệ tính công bằng của kỳ thi.”
Động thái này xuất phát từ chỉ đạo của Bộ Giáo dục Trung Quốc vốn lo ngại rằng các công cụ AI tiên tiến có thể giúp học sinh gian lận bằng cách phân tích ảnh đề thi. Trước đây, các chatbot như DeepSeek hay Qwen có thể nhận diện hình ảnh và trả lời câu hỏi với độ chính xác cao, tạo ra nguy cơ lạm dụng. Việc “tắt” AI này là một phần trong chiến lược chống gian lận kỹ thuật số, phản ánh sự nghiêm túc của Trung Quốc đối với kỳ thi quan trọng nhất nước.
Ngoài việc vô hiệu hóa AI, Trung Quốc áp dụng hàng loạt biện pháp nghiêm ngặt để bảo vệ tính liêm chính của Cao Khảo. Các phòng thi được trang bị hệ thống giám sát AI thời gian thực, sử dụng thuật toán học sâu để phát hiện hành vi bất thường như thì thầm, liếc mắt, hay truyền đồ vật. Một số tỉnh, như Giang Tây, còn dùng máy quét khuôn mặt, mống mắt và vân tay để xác minh danh tính thí sinh. Thiết bị điện tử như điện thoại, laptop bị cấm tuyệt đối, và các bài thi được coi là “bí mật quốc gia,” được bảo vệ trong phòng thép với ba chìa khóa riêng biệt.
Chưa hết, drone, radar và thiết bị chặn tín hiệu điện thoại được triển khai để ngăn chặn liên lạc bên ngoài. Từ năm 2015, gian lận trong Cao Khảo là tội hình sự, có thể bị phạt tù. Năm 2016, sáu giáo viên bị kết án vì hỗ trợ học sinh gian lận, và năm 2018, công an triệt phá 12 băng nhóm với hơn 100.000 thiết bị vô tuyến dùng để gian lận. Những biện pháp này cho thấy Trung Quốc không chỉ dựa vào công nghệ mà còn áp dụng luật pháp nghiêm khắc để bảo vệ kỳ thi.
Việc tắt tính năng AI không chỉ ảnh hưởng đến thí sinh Cao Khảo mà còn gây bất tiện cho sinh viên đại học, vốn sử dụng các chatbot như DeepSeek để hỗ trợ học tập. Trên Weibo, nhiều sinh viên phàn nàn rằng họ phải chuyển sang các công cụ như ChatGPT khi các chatbot nội địa khóa tính năng nhận diện hình ảnh. Một bình luận hài hước viết: “Thí sinh Cao Khảo làm khổ cả nước, tôi phải tải lại ChatGPT vì DeepSeek không cho tải ảnh!” Trên X, một người dùng bình luận rằng đây là “chế độ khóa chặt” để bảo vệ kỳ thi, trong khi một người khác nhấn mạnh rằng Cao Khảo quan trọng đến mức “cả ngành công nghệ phải dừng lại vì nó.”
Dù vậy, Trung Quốc vẫn khuyến khích giáo dục AI. Học sinh từ tiểu học được yêu cầu học ít nhất 8 giờ về AI mỗi năm, nhưng với điều kiện AI phải hỗ trợ học tập, không thay thế nỗ lực cá nhân. Điều này cho thấy một sự cân bằng tinh tế: thúc đẩy công nghệ nhưng không để nó làm xói mòn giá trị học thuật.
So với Trung Quốc, các quốc gia như Mỹ chưa áp dụng biện pháp mạnh tay như “tắt” AI trong kỳ thi. Ở Mỹ, các trường đại học sử dụng phần mềm như Turnitin để phát hiện bài làm do AI tạo ra, nhưng hiệu quả còn hạn chế và đôi khi xảy ra sai sót. Một số bang áp dụng giám sát video hoặc kiểm tra danh tính, nhưng không có hệ thống giám sát AI thời gian thực như ở Trung Quốc. Tại Việt Nam, kỳ thi THPT Quốc gia cũng cấm thiết bị điện tử và tăng cường kiểm tra an ninh, nhưng chưa sử dụng công nghệ giám sát tiên tiến hay hạn chế AI. Với sự phổ biến của ChatGPT tại Việt Nam, các nhà quản lý giáo dục có thể cần cân nhắc biện pháp tương tự trong tương lai để ngăn gian lận kỹ thuật số.
Việc vô hiệu hóa tính năng nhận diện hình ảnh trong Cao Khảo 2025 cho thấy quyết tâm của Trung Quốc trong việc duy trì tính công bằng, nhưng cũng đặt ra câu hỏi về cách tích hợp AI vào giáo dục một cách bền vững. Các tính năng AI dự kiến sẽ được khôi phục sau ngày 10/6, khi kỳ thi kết thúc. Tuy nhiên, với tốc độ phát triển của AI, Trung Quốc và các quốc gia khác sẽ cần xây dựng các quy định mới để cân bằng giữa đổi mới công nghệ và liêm chính học thuật.
