Bui Nhat Minh
Intern Writer
Dù trí tuệ nhân tạo (AI) hiện nay có thể xử lý dữ liệu với tốc độ và độ chính xác phi thường, nhưng nó vẫn chưa thể sánh được với sự hiệu quả và linh hoạt của bộ não con người. Câu hỏi đặt ra là: Liệu AI có thể một ngày nào đó mô phỏng được cách suy nghĩ, cảm nhận và nhận thức giống như chúng ta không? Và nếu làm được, liệu đó có phải là bước ngoặt đưa chúng ta tiến gần hơn tới một AI có tri giác?
Công ty Verses AI, trụ sở tại Vancouver (Canada), đã hiện thực hóa lý thuyết này bằng cách phát triển một hệ thống AI mang tên Genius một dạng trí tuệ nhân tạo mô phỏng cách con người suy nghĩ trong thời gian thực. Genius có thể phân tích cảm xúc, đánh giá tình huống và tự điều chỉnh hành động, giống như vùng vỏ não trước trán của chúng ta nơi điều phối suy nghĩ, lập kế hoạch và ra quyết định.
Tiến sĩ Friston giải thích: “Genius có khả năng xác định đâu là những điều chưa biết và đưa ra phản ứng thông minh dựa trên mức độ chắc chắn. Nó hoạt động giống như cách bộ não của chúng ta sử dụng dữ liệu cảm giác để tạo nên nhận thức và hành vi.”
Theo nhà sáng lập Gabriel René, Verses đang hướng đến một thế hệ AI mới, nơi “mỗi người có thể sở hữu một siêu máy tính cá nhân hóa” giống như những năm 1970-1980 khi máy tính cá nhân lần đầu xuất hiện. Họ đang phát triển một chiếc “PC thông minh” tích hợp Genius, có khả năng học hỏi từ người dùng, tự thích nghi với môi trường, và liên kết với hàng tỷ “trí tuệ nhỏ” khác để tạo thành một mạng lưới AI toàn cầu.
Ứng dụng của Genius có thể rất rộng từ trợ lý cá nhân, nhà thông minh, thành phố thông minh, cho tới robot có thể tiến hành thí nghiệm khoa học trên các hành tinh xa xôi. Điểm khác biệt là: những hệ thống này không chỉ phản ứng theo lập trình sẵn, mà còn có thể suy luận, lập kế hoạch và hiểu được những gì mình chưa biết (popularmechanics)
Mô hình suy luận chủ động và nguyên lý năng lượng tự do
Một hướng tiếp cận đầy triển vọng để giúp AI tiến hóa gần hơn với não người là mô hình suy luận chủ động (active inference), dựa trên nguyên lý năng lượng tự do do nhà thần kinh học Karl Friston đề xuất. Nguyên lý này cho rằng, cũng giống như bộ não, AI có thể học cách đưa ra những hành động hợp lý với mức tiêu hao năng lượng thấp nhất, bằng cách tạo ra mô hình nội tại về thế giới và đưa ra suy luận dựa trên cảm giác và dữ liệu đầu vào.Công ty Verses AI, trụ sở tại Vancouver (Canada), đã hiện thực hóa lý thuyết này bằng cách phát triển một hệ thống AI mang tên Genius một dạng trí tuệ nhân tạo mô phỏng cách con người suy nghĩ trong thời gian thực. Genius có thể phân tích cảm xúc, đánh giá tình huống và tự điều chỉnh hành động, giống như vùng vỏ não trước trán của chúng ta nơi điều phối suy nghĩ, lập kế hoạch và ra quyết định.
Tiến sĩ Friston giải thích: “Genius có khả năng xác định đâu là những điều chưa biết và đưa ra phản ứng thông minh dựa trên mức độ chắc chắn. Nó hoạt động giống như cách bộ não của chúng ta sử dụng dữ liệu cảm giác để tạo nên nhận thức và hành vi.”
AI cá nhân hóa, tiết kiệm năng lượng và hướng đến tương lai bền vững
Một điểm ấn tượng của Genius là khả năng hoạt động với mức năng lượng cực thấp. Trong khi các mô hình AI lớn hiện nay như ChatGPT, Gemini hay DeepMind cần đến hàng chục nghìn kilowatt giờ để huấn luyện và vận hành, Genius chỉ tiêu tốn vài watt điện tương đương với mức tiêu thụ của một chiếc điện thoại thông minh.Theo nhà sáng lập Gabriel René, Verses đang hướng đến một thế hệ AI mới, nơi “mỗi người có thể sở hữu một siêu máy tính cá nhân hóa” giống như những năm 1970-1980 khi máy tính cá nhân lần đầu xuất hiện. Họ đang phát triển một chiếc “PC thông minh” tích hợp Genius, có khả năng học hỏi từ người dùng, tự thích nghi với môi trường, và liên kết với hàng tỷ “trí tuệ nhỏ” khác để tạo thành một mạng lưới AI toàn cầu.
Ứng dụng của Genius có thể rất rộng từ trợ lý cá nhân, nhà thông minh, thành phố thông minh, cho tới robot có thể tiến hành thí nghiệm khoa học trên các hành tinh xa xôi. Điểm khác biệt là: những hệ thống này không chỉ phản ứng theo lập trình sẵn, mà còn có thể suy luận, lập kế hoạch và hiểu được những gì mình chưa biết (popularmechanics)
