Bui Nhat Minh
Intern Writer
Cá mập thường được nhắc đến như sinh vật săn mồi đáng sợ dưới đại dương, nhưng bên trong DNA của chúng lại ẩn chứa một điều hoàn toàn khác: những kháng thể chuỗi đơn có khả năng bám vào tế bào ung thư cực kỳ mạnh mẽ. Các nhà khoa học tin rằng nếu có thể điều chỉnh chúng để sử dụng an toàn ở người, đây có thể là nền tảng của những liệu pháp điều trị ung thư chính xác và hiệu quả trong tương lai. Một số nhóm nghiên cứu thậm chí còn kỳ vọng chúng có thể hỗ trợ trong điều trị đau mãn tính và các bệnh khác.
Những kháng thể này hoạt động như “kẻ uốn éo phân tử”, có thể bám chặt vào tế bào ung thư như tên lửa tầm nhiệt mang theo chất phóng xạ. Một khi đã khóa mục tiêu, chúng gần như không rời khỏi tế bào mà chúng bám vào.
Để kiểm nghiệm, các nhà khoa học hợp tác với công ty công nghệ sinh học Elasmogen. Họ tiêm vào cá mập những protein liên quan đến ung thư, sau đó thu máu và tách tế bào tạo kháng thể. Các kháng thể này được gắn đồng vị phóng xạ và thử nghiệm trên chuột không có hệ miễn dịch. Kết quả: kháng thể di chuyển thẳng đến khối u và tiêu diệt chúng trong từng thí nghiệm.
Điều đáng chú ý là những kháng thể nhỏ này có thể nhắm vào các vùng protein không bị đột biến, nghĩa là chúng khó bị tế bào ung thư “né tránh” như khi điều trị bằng hóa trị hoặc thuốc nhắm trúng đích thông thường.
Hiện tại, nhóm nghiên cứu đang chuẩn bị sản xuất kháng thể theo tiêu chuẩn dược phẩm để tiến hành thử nghiệm trên người, có thể trong vài năm tới. Đồng thời, họ cũng mở rộng nghiên cứu sang lĩnh vực đau mãn tính, nơi kháng thể cá mập có thể giúp xác định chính xác các protein liên quan đến cảm giác đau và mở đường cho các liệu pháp mới.
“Chúng ta thường nghĩ cá mập là loài đáng sợ”, LeBeau nói. “Nhưng chính chúng có thể là chìa khóa cứu sống con người.”(popularmechanics.com)
Hệ miễn dịch cổ xưa của cá mập và bước tiến đột phá
Theo nhóm nghiên cứu của giáo sư Aaron LeBeau tại Đại học Wisconsin Madison, cá mập là sinh vật đầu tiên trên Trái đất phát triển hệ miễn dịch. Hệ miễn dịch này dựa vào các kháng thể chuỗi đơn: nhỏ, dính và cực kỳ linh hoạt. Dù phản ứng miễn dịch của chúng chậm hơn so với kháng thể chuỗi kép ở người, nhưng chính kích thước nhỏ và cấu trúc đơn giản lại giúp chúng “luồn lách” vào các vùng protein mà kháng thể người khó tiếp cận.
Những kháng thể này hoạt động như “kẻ uốn éo phân tử”, có thể bám chặt vào tế bào ung thư như tên lửa tầm nhiệt mang theo chất phóng xạ. Một khi đã khóa mục tiêu, chúng gần như không rời khỏi tế bào mà chúng bám vào.
Để kiểm nghiệm, các nhà khoa học hợp tác với công ty công nghệ sinh học Elasmogen. Họ tiêm vào cá mập những protein liên quan đến ung thư, sau đó thu máu và tách tế bào tạo kháng thể. Các kháng thể này được gắn đồng vị phóng xạ và thử nghiệm trên chuột không có hệ miễn dịch. Kết quả: kháng thể di chuyển thẳng đến khối u và tiêu diệt chúng trong từng thí nghiệm.
Điều đáng chú ý là những kháng thể nhỏ này có thể nhắm vào các vùng protein không bị đột biến, nghĩa là chúng khó bị tế bào ung thư “né tránh” như khi điều trị bằng hóa trị hoặc thuốc nhắm trúng đích thông thường.
Từ cá mập đến người: chặng đường đang được rút ngắn
Bước thử nghiệm tiếp theo của nhóm là trên khỉ macaque. Những con khỉ không có khối u, nhưng hình ảnh y tế cho thấy chúng đào thải kháng thể bình thường, cho thấy kháng thể mang độc tố nhiều khả năng sẽ chỉ đi đến đúng nơi cần đến khi áp dụng điều trị thật sự.Hiện tại, nhóm nghiên cứu đang chuẩn bị sản xuất kháng thể theo tiêu chuẩn dược phẩm để tiến hành thử nghiệm trên người, có thể trong vài năm tới. Đồng thời, họ cũng mở rộng nghiên cứu sang lĩnh vực đau mãn tính, nơi kháng thể cá mập có thể giúp xác định chính xác các protein liên quan đến cảm giác đau và mở đường cho các liệu pháp mới.
“Chúng ta thường nghĩ cá mập là loài đáng sợ”, LeBeau nói. “Nhưng chính chúng có thể là chìa khóa cứu sống con người.”(popularmechanics.com)
