Bui Nhat Minh
Intern Writer
Nhiều người mắc bệnh thoái hóa thần kinh hoặc chấn thương nặng đã mất hoàn toàn khả năng giao tiếp. Nhưng giờ đây, một kỹ thuật đang phát triển dựa trên giao diện não máy tính (BCI) kết hợp trí tuệ nhân tạo có thể giúp họ “lên tiếng” bằng cách giải mã chính xác hoạt động thần kinh trong não.
Trong vài năm qua, Phòng thí nghiệm chuyển dịch chân tay giả thần kinh của Đại học Stanford, do tiến sĩ Frank Willett đồng giám đốc, đã liên tục đạt được những thành tựu đột phá. Năm 2021, nhóm công bố một BCI có thể dịch suy nghĩ viết tay thành chữ viết. Hai năm sau, họ tiếp tục chứng minh một hệ thống có khả năng giải mã lời nói. Và mới đây, trên tạp chí Cell, họ đã công bố một nghiên cứu cho thấy BCI có thể phân tích trực tiếp “lời nói nội tâm” một bước tiến gần hơn tới công nghệ đọc suy nghĩ.
Trong nghiên cứu mới, nhóm đã hợp tác với bốn người tham gia, trong đó có bệnh nhân ALS không thể giao tiếp rõ ràng. Họ được cấy các mảng vi điện cực nhỏ để ghi lại tín hiệu thần kinh từ vỏ não vận động khu vực kiểm soát cử động và lời nói. Người tham gia được yêu cầu nghĩ hoặc đọc thầm những từ đơn giản. AI sau đó lập bản đồ các âm vị và tái tạo thành dạng “giọng nói” mô phỏng suy nghĩ.
Đặc biệt, nhóm đã tạo ra các cụm từ mã riêng, cho phép bật hoặc tắt hệ thống để đảm bảo quyền riêng tư cho người dùng. Mặc dù vốn từ vựng hiện tại mới chỉ khoảng 50 từ với tỷ lệ lỗi 33%, kết quả vẫn là minh chứng quan trọng cho khả năng khôi phục giao tiếp chỉ bằng lời nói trong đầu.
Theo tiến sĩ Willett, công nghệ BCI vẫn đang ở giai đoạn thử nghiệm, chưa thể sử dụng rộng rãi. Tuy nhiên, với phần cứng cải tiến chẳng hạn điện cực ghi nhiều tế bào thần kinh hơn, thiết bị không dây và dễ cấy ghép hơn độ chính xác sẽ tiếp tục tăng lên. Trong tương lai, việc mở rộng nghiên cứu sang các vùng não khác như ngôn ngữ và thính giác có thể biến hy vọng này thành hiện thực: khôi phục giọng nói trôi chảy cho những người đã mất đi khả năng giao tiếp do bệnh tật hoặc tai nạn. (Theo popularmechanics)
Trong vài năm qua, Phòng thí nghiệm chuyển dịch chân tay giả thần kinh của Đại học Stanford, do tiến sĩ Frank Willett đồng giám đốc, đã liên tục đạt được những thành tựu đột phá. Năm 2021, nhóm công bố một BCI có thể dịch suy nghĩ viết tay thành chữ viết. Hai năm sau, họ tiếp tục chứng minh một hệ thống có khả năng giải mã lời nói. Và mới đây, trên tạp chí Cell, họ đã công bố một nghiên cứu cho thấy BCI có thể phân tích trực tiếp “lời nói nội tâm” một bước tiến gần hơn tới công nghệ đọc suy nghĩ.
BCI giải mã lời nói tưởng tượng như thế nào?
Trong nghiên cứu mới, nhóm đã hợp tác với bốn người tham gia, trong đó có bệnh nhân ALS không thể giao tiếp rõ ràng. Họ được cấy các mảng vi điện cực nhỏ để ghi lại tín hiệu thần kinh từ vỏ não vận động khu vực kiểm soát cử động và lời nói. Người tham gia được yêu cầu nghĩ hoặc đọc thầm những từ đơn giản. AI sau đó lập bản đồ các âm vị và tái tạo thành dạng “giọng nói” mô phỏng suy nghĩ.
Đặc biệt, nhóm đã tạo ra các cụm từ mã riêng, cho phép bật hoặc tắt hệ thống để đảm bảo quyền riêng tư cho người dùng. Mặc dù vốn từ vựng hiện tại mới chỉ khoảng 50 từ với tỷ lệ lỗi 33%, kết quả vẫn là minh chứng quan trọng cho khả năng khôi phục giao tiếp chỉ bằng lời nói trong đầu.
Tương lai của máy đọc suy nghĩ
Theo tiến sĩ Willett, công nghệ BCI vẫn đang ở giai đoạn thử nghiệm, chưa thể sử dụng rộng rãi. Tuy nhiên, với phần cứng cải tiến chẳng hạn điện cực ghi nhiều tế bào thần kinh hơn, thiết bị không dây và dễ cấy ghép hơn độ chính xác sẽ tiếp tục tăng lên. Trong tương lai, việc mở rộng nghiên cứu sang các vùng não khác như ngôn ngữ và thính giác có thể biến hy vọng này thành hiện thực: khôi phục giọng nói trôi chảy cho những người đã mất đi khả năng giao tiếp do bệnh tật hoặc tai nạn. (Theo popularmechanics)
