Khánh Phạm
Writer
Trong dòng sử dài dằng dặc của Tam Quốc, có một nghịch lý mà bất cứ ai đọc đến cũng phải ngẩn người suy nghĩ: Tào Tháo, người từng thốt ra câu nói nổi tiếng “Thà phụ người chứ không để người phụ ta” – một gian hùng cả đời đề phòng thiên hạ, vậy cớ sao lại đặt trọn niềm tin vào Hạ Hầu Đôn, đến mức để ông ngồi chung xe ngựa, ra vào phủ đệ như chỗ không người, lại giao cả hậu phương lẫn dân sinh trong tay?
Một vị quân chủ đa nghi như Tào Tháo, có thể vì một câu nói trái ý mà giết chết Tuân Úc, có thể vung kiếm lỡ tay khiến Lã Bá Sa, người từng cứu mạng mình, bỏ mạng, lại càng có thể lệnh xây bảy mươi hai ngôi mộ giả để thiên hạ khó lòng mạo phạm. Ấy thế mà giữa cuộc đời đầy mưu tính ấy, Tào Tháo vẫn dành cho Hạ Hầu Đôn một niềm tin thuần khiết, gần như tuyệt đối. Niềm tin ấy, không phải nhất thời, mà bền bỉ đến tận cuối đời.
Hạ Hầu Đôn, người đồng hương đất Bái, lớn lên cùng Tào Tháo, theo ông từ những ngày đầu khởi binh chống Đổng Trác. Con người ấy từ thuở thiếu niên đã nổi tiếng bộc trực, nóng nảy và chính trực đến mức nghe ai xúc phạm thầy học liền thẳng tay trừ khử. Một tính cách cương trực mà Tào Tháo hiểu, và lại càng trân trọng. Trong thời loạn, kẻ có thể chém giết vì thầy, ắt cũng có thể vì chủ mà quên mình.
Dẫu ngoài chiến trường, Hạ Hầu Đôn không phải là ngọn thương vô địch như Trương Liêu, không phải là thân lực vô song như Hứa Chử, càng không phải nhà chỉ huy lão luyện như Tào Nhân hay Hạ Hầu Uyên, nhưng trong mắt Tào Tháo, Hạ Hầu Đôn lại là người không ai thay thế được. Bởi cái mà Tào Tháo cần, không chỉ là một kẻ biết cầm đao xông trận. Ông cần người giữ được hậu phương, giữ được lòng dân, giữ được nền móng cho cơ nghiệp Ngụy. Mà Hạ Hầu Đôn, một con người giản phác, liêm khiết, có thể tự gánh đất cùng binh sĩ, tự tay dẫn nước, đốc thúc nông tang, lại chính là trụ cột âm thầm ấy.
Người đời thường nhớ đến câu chuyện ông rút tên khỏi hốc mắt, nuốt luôn nhãn cầu rồi xông vào ********* tướng Tào Tính của Lữ Bố. Hành động ấy hẳn khiến quân địch kinh hồn, còn sử gia hậu thế thì coi như điển tích về sự dũng mãnh. Nhưng ánh hào quang của câu chuyện ấy chỉ che mất một sự thật lớn lao hơn: Hạ Hầu Đôn không phải vì dũng mà được trọng, mà vì đức và tín.
Đối với Tào Tháo, giữa một triều đầy dũng tướng và mưu sĩ, chỉ có Hạ Hầu Đôn là người ông có thể giao quyền sinh sát với dân, giao trăm họ trong vùng Thái thú Trần Lưu, Tế Âm, Hà Nam cho ông cai trị mà không lo bị lạm quyền. Lại còn cho phép ông tự đặt luật, vượt trên những điều lệ vốn phải ràng buộc mọi quan viên. Một người có thể làm trái pháp luật, nhưng tuyệt đối không làm trái lương tâm – đó là điều mà Tào Tháo nhận ra ở Hạ Hầu Đôn.
Trong ánh mắt của gian hùng Tào Tháo, thiên hạ đầy kẻ hai lòng. Kẻ mạnh quá thì nghi, kẻ giỏi quá thì sợ, kẻ thân quá lại càng phải đề phòng. Nhưng Hạ Hầu Đôn chính là người duy nhất mà ông có thể dựa vào mà không phải quay đầu nhìn lại.
Bởi Tào Tháo hiểu, Đôn tuy nóng, nhưng không hề có tâm riêng. Tuy cương, nhưng không hề kiêu. Tuy mạnh, nhưng chẳng bao giờ tranh công. Có thêm của cải thì chia cho dân; dân đói thì tự tay lấy từ kho nhà nước mà bù đắp. Một người như thế, đặt ở đâu cũng yên, giao gì cũng vững.
Cho nên khi Hạ Hầu Đôn xin tước vị Ngụy để tỏ lòng trung thành, Tào Tháo mới nói một câu vừa là ngợi ca, vừa như một lời thở dài:
“Một nước như Ngụy còn chẳng xứng có một thần tử như ngươi.”
Đó không chỉ là lời khen mà là lời tâm sự của một bậc đế vương hiếm khi mở lòng với ai.
Mãi đến cuối đời, khi Tào Tháo trở về Lạc Dương trị bệnh, người đi theo bên xe, cùng ăn cùng ngồi, vẫn là Hạ Hầu Đôn. Và chỉ ba tháng sau khi Tào Tháo qua đời, Đôn cũng nhắm mắt theo sau, như thể một đời trung nghĩa đã khép lại cùng người chủ mà ông gắn bó cả cuộc đời.
Giữa một thời đại mà anh hùng nổi danh vì máu lửa và chém giết, Hạ Hầu Đôn lại bước lên bằng chính lòng trung chính và tài trị quốc. Đó là lý do mà một kẻ đa nghi như Tào Tháo, người không tin bất cứ ai hoàn toàn, lại tin ông một cách tuyệt đối.
Và cũng vì thế, trong bóng tối của Tam Quốc, nơi những ngôi sao đều sáng rực vì chiến công, Hạ Hầu Đôn lại sáng theo cách khác: âm thầm, vững vàng và không thể thay thế.
Một vị quân chủ đa nghi như Tào Tháo, có thể vì một câu nói trái ý mà giết chết Tuân Úc, có thể vung kiếm lỡ tay khiến Lã Bá Sa, người từng cứu mạng mình, bỏ mạng, lại càng có thể lệnh xây bảy mươi hai ngôi mộ giả để thiên hạ khó lòng mạo phạm. Ấy thế mà giữa cuộc đời đầy mưu tính ấy, Tào Tháo vẫn dành cho Hạ Hầu Đôn một niềm tin thuần khiết, gần như tuyệt đối. Niềm tin ấy, không phải nhất thời, mà bền bỉ đến tận cuối đời.
Hạ Hầu Đôn, người đồng hương đất Bái, lớn lên cùng Tào Tháo, theo ông từ những ngày đầu khởi binh chống Đổng Trác. Con người ấy từ thuở thiếu niên đã nổi tiếng bộc trực, nóng nảy và chính trực đến mức nghe ai xúc phạm thầy học liền thẳng tay trừ khử. Một tính cách cương trực mà Tào Tháo hiểu, và lại càng trân trọng. Trong thời loạn, kẻ có thể chém giết vì thầy, ắt cũng có thể vì chủ mà quên mình.
Dẫu ngoài chiến trường, Hạ Hầu Đôn không phải là ngọn thương vô địch như Trương Liêu, không phải là thân lực vô song như Hứa Chử, càng không phải nhà chỉ huy lão luyện như Tào Nhân hay Hạ Hầu Uyên, nhưng trong mắt Tào Tháo, Hạ Hầu Đôn lại là người không ai thay thế được. Bởi cái mà Tào Tháo cần, không chỉ là một kẻ biết cầm đao xông trận. Ông cần người giữ được hậu phương, giữ được lòng dân, giữ được nền móng cho cơ nghiệp Ngụy. Mà Hạ Hầu Đôn, một con người giản phác, liêm khiết, có thể tự gánh đất cùng binh sĩ, tự tay dẫn nước, đốc thúc nông tang, lại chính là trụ cột âm thầm ấy.
Người đời thường nhớ đến câu chuyện ông rút tên khỏi hốc mắt, nuốt luôn nhãn cầu rồi xông vào ********* tướng Tào Tính của Lữ Bố. Hành động ấy hẳn khiến quân địch kinh hồn, còn sử gia hậu thế thì coi như điển tích về sự dũng mãnh. Nhưng ánh hào quang của câu chuyện ấy chỉ che mất một sự thật lớn lao hơn: Hạ Hầu Đôn không phải vì dũng mà được trọng, mà vì đức và tín.
Đối với Tào Tháo, giữa một triều đầy dũng tướng và mưu sĩ, chỉ có Hạ Hầu Đôn là người ông có thể giao quyền sinh sát với dân, giao trăm họ trong vùng Thái thú Trần Lưu, Tế Âm, Hà Nam cho ông cai trị mà không lo bị lạm quyền. Lại còn cho phép ông tự đặt luật, vượt trên những điều lệ vốn phải ràng buộc mọi quan viên. Một người có thể làm trái pháp luật, nhưng tuyệt đối không làm trái lương tâm – đó là điều mà Tào Tháo nhận ra ở Hạ Hầu Đôn.
Trong ánh mắt của gian hùng Tào Tháo, thiên hạ đầy kẻ hai lòng. Kẻ mạnh quá thì nghi, kẻ giỏi quá thì sợ, kẻ thân quá lại càng phải đề phòng. Nhưng Hạ Hầu Đôn chính là người duy nhất mà ông có thể dựa vào mà không phải quay đầu nhìn lại.
Bởi Tào Tháo hiểu, Đôn tuy nóng, nhưng không hề có tâm riêng. Tuy cương, nhưng không hề kiêu. Tuy mạnh, nhưng chẳng bao giờ tranh công. Có thêm của cải thì chia cho dân; dân đói thì tự tay lấy từ kho nhà nước mà bù đắp. Một người như thế, đặt ở đâu cũng yên, giao gì cũng vững.
Cho nên khi Hạ Hầu Đôn xin tước vị Ngụy để tỏ lòng trung thành, Tào Tháo mới nói một câu vừa là ngợi ca, vừa như một lời thở dài:
“Một nước như Ngụy còn chẳng xứng có một thần tử như ngươi.”
Đó không chỉ là lời khen mà là lời tâm sự của một bậc đế vương hiếm khi mở lòng với ai.
Mãi đến cuối đời, khi Tào Tháo trở về Lạc Dương trị bệnh, người đi theo bên xe, cùng ăn cùng ngồi, vẫn là Hạ Hầu Đôn. Và chỉ ba tháng sau khi Tào Tháo qua đời, Đôn cũng nhắm mắt theo sau, như thể một đời trung nghĩa đã khép lại cùng người chủ mà ông gắn bó cả cuộc đời.
Giữa một thời đại mà anh hùng nổi danh vì máu lửa và chém giết, Hạ Hầu Đôn lại bước lên bằng chính lòng trung chính và tài trị quốc. Đó là lý do mà một kẻ đa nghi như Tào Tháo, người không tin bất cứ ai hoàn toàn, lại tin ông một cách tuyệt đối.
Và cũng vì thế, trong bóng tối của Tam Quốc, nơi những ngôi sao đều sáng rực vì chiến công, Hạ Hầu Đôn lại sáng theo cách khác: âm thầm, vững vàng và không thể thay thế.
