Kế hoạch Hành động AI mà chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa công bố vào tuần trước đang được xem là một "giấc mơ" đối với ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch và hóa chất, nhưng lại là một "cơn ác mộng" đối với năng lượng tái tạo và môi trường. Với mục tiêu đẩy nhanh việc xây dựng các trung tâm dữ liệu, kế hoạch này đề xuất hàng loạt các biện pháp nhằm xói mòn các đạo luật bảo vệ môi trường nền tảng của nước Mỹ.
Kế hoạch Hành động AI và các sắc lệnh hành pháp đi kèm của ông Donald Trump tập trung vào việc loại bỏ các quy định bị cho là rườm rà. Một sắc lệnh được ký vào ngày 23 tháng 7 nhằm "đẩy nhanh việc cấp phép liên bang cho cơ sở hạ tầng trung tâm dữ liệu".
Sắc lệnh này chỉ đạo Bộ trưởng Thương mại cung cấp hỗ trợ tài chính, bao gồm các khoản vay và ưu đãi thuế, cho các dự án trung tâm dữ liệu và hạ tầng năng lượng liên quan. Tuy nhiên, có một điều kiện quan trọng: sự hỗ trợ này chỉ dành cho các nguồn năng lượng "có thể điều độ" (dispatchable) như tuabin khí tự nhiên, thiết bị điện than, điện hạt nhân và địa nhiệt. Nó loại trừ hoàn toàn các nguồn năng lượng tái tạo không liên tục như năng lượng mặt trời và gió.
"Ngay bây giờ, bạn sẽ không đủ điều kiện để được đối xử ưu đãi nếu đề xuất trung tâm dữ liệu của bạn có năng lượng gió và mặt trời," ông Tyson Slocum, giám đốc chương trình năng lượng tại nhóm vận động người tiêu dùng Public Citizen, phân tích. "Vậy thông điệp cho thị trường là gì? Đừng dựa vào gió và mặt trời."
Để đẩy nhanh hơn nữa, sắc lệnh còn chỉ đạo Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA) sửa đổi các quy tắc theo các đạo luật nền tảng như Đạo luật Không khí Sạch, Đạo luật Nước Sạch và Đạo luật Kiểm soát Chất độc hại để đẩy nhanh việc cấp phép. Các dự án trung tâm dữ liệu được liên bang hỗ trợ cũng có thể được "miễn trừ đặc biệt" khỏi các đánh giá môi trường chi tiết.
"Điều đó thật kinh khủng... Những đạo luật này bảo vệ sức khỏe cộng đồng của chúng ta. Chúng bảo vệ con cái chúng ta. Chúng bảo vệ không khí chúng ta thở và nước chúng ta uống," bà Judith Barish, giám đốc của liên minh CHIPS Communities United, nhận định.
Sự lo ngại này là có cơ sở. Ngành sản xuất chất bán dẫn, vốn cần thiết cho AI, có một lịch sử lâu dài về việc làm rò rỉ các hóa chất độc hại. Thung lũng Silicon hiện là nơi có nhiều địa điểm ô nhiễm Superfund (khu vực cực kỳ độc hại) hơn bất kỳ quận nào khác ở Mỹ. Trớ trêu thay, kế hoạch của ông Trump lại chỉ đạo EPA xác định chính những khu vực ô nhiễm này để có thể tái sử dụng cho các dự án trung tâm dữ liệu mới.
Các nhà phân tích cho rằng, kế hoạch này thực chất là một "cuộc tấn công vào các quy định" và là một "món quà khổng lồ cho nhiên liệu hóa thạch, tất cả nhân danh AI".
"Tôi nghĩ họ có một sự quan tâm thực sự trong việc đáp ứng các ưu tiên của Big Tech. Nhưng đó cũng là một cơ hội để kết hợp các ưu tiên của họ dành cho Big Oil (các tập đoàn dầu mỏ lớn)," ông Slocum nói.
Trong khi các công ty công nghệ lớn có những cam kết về tính bền vững và thường ưu tiên năng lượng tái tạo, thì kế hoạch của chính quyền Trump lại đang đẩy họ vào một thế khó, ưu tiên các nguồn năng lượng hóa thạch và làm cho việc vận hành các trung tâm dữ liệu bằng năng lượng sạch trở nên khó khăn hơn. Động thái này không chỉ đi ngược lại các nỗ lực chống biến đổi khí hậu mà còn có thể tạo ra những rủi ro lớn về sức khỏe cộng đồng và môi trường cho các địa phương trong dài hạn.
Đánh đổi môi trường để tăng tốc
Kế hoạch Hành động AI và các sắc lệnh hành pháp đi kèm của ông Donald Trump tập trung vào việc loại bỏ các quy định bị cho là rườm rà. Một sắc lệnh được ký vào ngày 23 tháng 7 nhằm "đẩy nhanh việc cấp phép liên bang cho cơ sở hạ tầng trung tâm dữ liệu".
Sắc lệnh này chỉ đạo Bộ trưởng Thương mại cung cấp hỗ trợ tài chính, bao gồm các khoản vay và ưu đãi thuế, cho các dự án trung tâm dữ liệu và hạ tầng năng lượng liên quan. Tuy nhiên, có một điều kiện quan trọng: sự hỗ trợ này chỉ dành cho các nguồn năng lượng "có thể điều độ" (dispatchable) như tuabin khí tự nhiên, thiết bị điện than, điện hạt nhân và địa nhiệt. Nó loại trừ hoàn toàn các nguồn năng lượng tái tạo không liên tục như năng lượng mặt trời và gió.
"Ngay bây giờ, bạn sẽ không đủ điều kiện để được đối xử ưu đãi nếu đề xuất trung tâm dữ liệu của bạn có năng lượng gió và mặt trời," ông Tyson Slocum, giám đốc chương trình năng lượng tại nhóm vận động người tiêu dùng Public Citizen, phân tích. "Vậy thông điệp cho thị trường là gì? Đừng dựa vào gió và mặt trời."
Xói mòn các đạo luật bảo vệ môi trường
Để đẩy nhanh hơn nữa, sắc lệnh còn chỉ đạo Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA) sửa đổi các quy tắc theo các đạo luật nền tảng như Đạo luật Không khí Sạch, Đạo luật Nước Sạch và Đạo luật Kiểm soát Chất độc hại để đẩy nhanh việc cấp phép. Các dự án trung tâm dữ liệu được liên bang hỗ trợ cũng có thể được "miễn trừ đặc biệt" khỏi các đánh giá môi trường chi tiết.
"Điều đó thật kinh khủng... Những đạo luật này bảo vệ sức khỏe cộng đồng của chúng ta. Chúng bảo vệ con cái chúng ta. Chúng bảo vệ không khí chúng ta thở và nước chúng ta uống," bà Judith Barish, giám đốc của liên minh CHIPS Communities United, nhận định.
Sự lo ngại này là có cơ sở. Ngành sản xuất chất bán dẫn, vốn cần thiết cho AI, có một lịch sử lâu dài về việc làm rò rỉ các hóa chất độc hại. Thung lũng Silicon hiện là nơi có nhiều địa điểm ô nhiễm Superfund (khu vực cực kỳ độc hại) hơn bất kỳ quận nào khác ở Mỹ. Trớ trêu thay, kế hoạch của ông Trump lại chỉ đạo EPA xác định chính những khu vực ô nhiễm này để có thể tái sử dụng cho các dự án trung tâm dữ liệu mới.
Cơ hội cho "Dầu mỏ lớn"
Các nhà phân tích cho rằng, kế hoạch này thực chất là một "cuộc tấn công vào các quy định" và là một "món quà khổng lồ cho nhiên liệu hóa thạch, tất cả nhân danh AI".
"Tôi nghĩ họ có một sự quan tâm thực sự trong việc đáp ứng các ưu tiên của Big Tech. Nhưng đó cũng là một cơ hội để kết hợp các ưu tiên của họ dành cho Big Oil (các tập đoàn dầu mỏ lớn)," ông Slocum nói.
Trong khi các công ty công nghệ lớn có những cam kết về tính bền vững và thường ưu tiên năng lượng tái tạo, thì kế hoạch của chính quyền Trump lại đang đẩy họ vào một thế khó, ưu tiên các nguồn năng lượng hóa thạch và làm cho việc vận hành các trung tâm dữ liệu bằng năng lượng sạch trở nên khó khăn hơn. Động thái này không chỉ đi ngược lại các nỗ lực chống biến đổi khí hậu mà còn có thể tạo ra những rủi ro lớn về sức khỏe cộng đồng và môi trường cho các địa phương trong dài hạn.
