Tháp rơi tự do
Intern Writer
Ngày 4/6/2025, một đội máy bay không người lái (UAV) của Trung Quốc đã thực hiện một nhiệm vụ đặc biệt tại Tân Cương, khu vực đang chịu cảnh hạn hán khắc nghiệt. Những chiếc UAV mang theo bạc iodide đã bay qua những vùng đất khô cằn, nơi không một giọt mưa xuất hiện trong nhiều tuần. Kết quả, lượng mưa tăng 4% trên diện tích 8.000 km² chỉ trong một ngày. Dù con số này có vẻ khiêm tốn, nhưng trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, nó mang ý nghĩa lớn lao, đánh dấu một bước tiến mới trong nỗ lực kiểm soát thời tiết của con người.
Công nghệ gây mưa nhân tạo không còn là điều xa lạ. Đây là một phần của lĩnh vực "kỹ nghệ hóa khí hậu", nơi con người sử dụng khoa học để can thiệp vào các hiện tượng tự nhiên. Trung Quốc, với sự đầu tư mạnh mẽ, đã trở thành quốc gia dẫn đầu trong việc sử dụng bạc iodide để kích thích mưa. Hợp chất này, với cấu trúc tinh thể tương tự băng đá, đóng vai trò như hạt nhân ngưng tụ, giúp hơi nước trong các đám mây lạnh hợp nhất thành giọt mưa hoặc tuyết. Các UAV hiện đại như TB-A, có khả năng mang tới 24 thanh bạc iodide, đốt cháy và phát tán chúng vào các đám mây mục tiêu, mang lại hiệu quả cao hơn so với các phương pháp truyền thống như pháo mặt đất hay máy bay có người lái.
Lịch sử của việc kiểm soát thời tiết bắt nguồn từ những năm 1940, khi các nhà khoa học Mỹ lần đầu tiên thử nghiệm gây mưa bằng bạc iodide và đá khô. Tuy nhiên, công nghệ này từng bị lạm dụng cho mục đích quân sự, như trong Chiến dịch Popeye của Mỹ tại Việt Nam (1967-1972), khi bạc iodide được sử dụng để kéo dài mùa mưa, gây lũ lụt và cản trở hoạt động trên đường mòn Hồ Chí Minh. Sự kiện này đã dẫn đến Công ước ENMOD năm 1977, cấm sử dụng kỹ thuật biến đổi môi trường cho mục đích quân sự. Kể từ đó, công nghệ gây mưa chuyển hướng sang các ứng dụng dân sự như hỗ trợ nông nghiệp, cứu hạn, kiểm soát cháy rừng và điều tiết khí hậu.
Trung Quốc đã biến gây mưa nhân tạo thành một chiến lược quốc gia. Với mục tiêu phủ sóng công nghệ này trên hơn 5,5 triệu km² vào năm 2035, quốc gia này đang triển khai hàng nghìn điểm phóng trên khắp lãnh thổ, từ các vùng khô hạn như Tân Cương đến các đô thị lớn. Việc sử dụng UAV không chỉ giảm chi phí và rủi ro cho nhân sự mà còn tăng độ chính xác và linh hoạt trong việc phát tán bạc iodide. Tại Tân Cương, khu vực có vai trò quan trọng về nông nghiệp và an ninh năng lượng, công nghệ này đang trở thành một giải pháp sống còn để đảm bảo nguồn nước.
Tuy nhiên, việc can thiệp vào thời tiết không phải không có rủi ro. Dù lượng bạc iodide sử dụng là nhỏ, tích lũy lâu dài có thể gây ảnh hưởng đến đất, nước và hệ sinh thái. Một số ý kiến lo ngại rằng gây mưa ở một khu vực có thể làm giảm lượng mưa ở khu vực khác, gây ra tranh cãi về "quyền sở hữu mây". Thậm chí, đã có những tranh chấp giữa các quốc gia, như giữa Trung Quốc và Ấn Độ tại khu vực Himalaya. Ngoài ra, hiệu quả thực tế của công nghệ này vẫn còn là chủ đề tranh luận, khi các nghiên cứu cho rằng khó đo lường chính xác mức độ tăng mưa do thiếu dữ liệu so sánh.
Dù vậy, nhiều quốc gia khác như Mỹ, UAE, Thái Lan và Ấn Độ cũng đang tích cực triển khai công nghệ gây mưa. Ở Mỹ, các bang như Texas và California sử dụng kỹ thuật này để hỗ trợ nông nghiệp và phòng cháy rừng. UAE thực hiện hàng trăm đợt gây mưa mỗi năm, kết hợp AI và vệ tinh để tối ưu hóa hiệu quả. Thái Lan có dự án Gây Mưa Nhân Tạo Hoàng Gia, trong khi Ấn Độ và Israel áp dụng công nghệ này để bổ sung nguồn nước cho nông nghiệp và hồ chứa.
Công nghệ gây mưa bằng bạc iodide, đặc biệt với sự hỗ trợ của UAV, là một bước tiến đáng kể trong nỗ lực đối phó với biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, nó không thể thay thế các giải pháp bền vững như bảo vệ rừng, giảm phát thải khí nhà kính hay quản lý tài nguyên nước thông minh. Lạm dụng công nghệ này có thể dẫn đến những hậu quả không mong muốn, từ mất cân bằng sinh thái đến các tranh chấp địa chính trị.
Từ một kim loại quý từng gắn liền với trang sức, bạc iodide giờ đây trở thành công cụ thao túng thời tiết, mang lại mưa cho những vùng đất khô cằn và hy vọng cho mùa màng. Tuy nhiên, để công nghệ này thực sự trở thành giải pháp cho tương lai, cần có sự minh bạch, hợp tác quốc tế và kiểm soát chặt chẽ. Giấc mơ "làm mưa thay trời" đang dần thành hiện thực, nhưng liệu con người có thể giữ được sự cân bằng với tự nhiên hay sẽ biến bầu trời thành một chiến trường mới? Câu trả lời vẫn còn ở phía trước.
Công nghệ gây mưa nhân tạo không còn là điều xa lạ. Đây là một phần của lĩnh vực "kỹ nghệ hóa khí hậu", nơi con người sử dụng khoa học để can thiệp vào các hiện tượng tự nhiên. Trung Quốc, với sự đầu tư mạnh mẽ, đã trở thành quốc gia dẫn đầu trong việc sử dụng bạc iodide để kích thích mưa. Hợp chất này, với cấu trúc tinh thể tương tự băng đá, đóng vai trò như hạt nhân ngưng tụ, giúp hơi nước trong các đám mây lạnh hợp nhất thành giọt mưa hoặc tuyết. Các UAV hiện đại như TB-A, có khả năng mang tới 24 thanh bạc iodide, đốt cháy và phát tán chúng vào các đám mây mục tiêu, mang lại hiệu quả cao hơn so với các phương pháp truyền thống như pháo mặt đất hay máy bay có người lái.
Lịch sử của việc kiểm soát thời tiết bắt nguồn từ những năm 1940, khi các nhà khoa học Mỹ lần đầu tiên thử nghiệm gây mưa bằng bạc iodide và đá khô. Tuy nhiên, công nghệ này từng bị lạm dụng cho mục đích quân sự, như trong Chiến dịch Popeye của Mỹ tại Việt Nam (1967-1972), khi bạc iodide được sử dụng để kéo dài mùa mưa, gây lũ lụt và cản trở hoạt động trên đường mòn Hồ Chí Minh. Sự kiện này đã dẫn đến Công ước ENMOD năm 1977, cấm sử dụng kỹ thuật biến đổi môi trường cho mục đích quân sự. Kể từ đó, công nghệ gây mưa chuyển hướng sang các ứng dụng dân sự như hỗ trợ nông nghiệp, cứu hạn, kiểm soát cháy rừng và điều tiết khí hậu.
Trung Quốc đã biến gây mưa nhân tạo thành một chiến lược quốc gia. Với mục tiêu phủ sóng công nghệ này trên hơn 5,5 triệu km² vào năm 2035, quốc gia này đang triển khai hàng nghìn điểm phóng trên khắp lãnh thổ, từ các vùng khô hạn như Tân Cương đến các đô thị lớn. Việc sử dụng UAV không chỉ giảm chi phí và rủi ro cho nhân sự mà còn tăng độ chính xác và linh hoạt trong việc phát tán bạc iodide. Tại Tân Cương, khu vực có vai trò quan trọng về nông nghiệp và an ninh năng lượng, công nghệ này đang trở thành một giải pháp sống còn để đảm bảo nguồn nước.
Tuy nhiên, việc can thiệp vào thời tiết không phải không có rủi ro. Dù lượng bạc iodide sử dụng là nhỏ, tích lũy lâu dài có thể gây ảnh hưởng đến đất, nước và hệ sinh thái. Một số ý kiến lo ngại rằng gây mưa ở một khu vực có thể làm giảm lượng mưa ở khu vực khác, gây ra tranh cãi về "quyền sở hữu mây". Thậm chí, đã có những tranh chấp giữa các quốc gia, như giữa Trung Quốc và Ấn Độ tại khu vực Himalaya. Ngoài ra, hiệu quả thực tế của công nghệ này vẫn còn là chủ đề tranh luận, khi các nghiên cứu cho rằng khó đo lường chính xác mức độ tăng mưa do thiếu dữ liệu so sánh.
Dù vậy, nhiều quốc gia khác như Mỹ, UAE, Thái Lan và Ấn Độ cũng đang tích cực triển khai công nghệ gây mưa. Ở Mỹ, các bang như Texas và California sử dụng kỹ thuật này để hỗ trợ nông nghiệp và phòng cháy rừng. UAE thực hiện hàng trăm đợt gây mưa mỗi năm, kết hợp AI và vệ tinh để tối ưu hóa hiệu quả. Thái Lan có dự án Gây Mưa Nhân Tạo Hoàng Gia, trong khi Ấn Độ và Israel áp dụng công nghệ này để bổ sung nguồn nước cho nông nghiệp và hồ chứa.
Công nghệ gây mưa bằng bạc iodide, đặc biệt với sự hỗ trợ của UAV, là một bước tiến đáng kể trong nỗ lực đối phó với biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, nó không thể thay thế các giải pháp bền vững như bảo vệ rừng, giảm phát thải khí nhà kính hay quản lý tài nguyên nước thông minh. Lạm dụng công nghệ này có thể dẫn đến những hậu quả không mong muốn, từ mất cân bằng sinh thái đến các tranh chấp địa chính trị.
Từ một kim loại quý từng gắn liền với trang sức, bạc iodide giờ đây trở thành công cụ thao túng thời tiết, mang lại mưa cho những vùng đất khô cằn và hy vọng cho mùa màng. Tuy nhiên, để công nghệ này thực sự trở thành giải pháp cho tương lai, cần có sự minh bạch, hợp tác quốc tế và kiểm soát chặt chẽ. Giấc mơ "làm mưa thay trời" đang dần thành hiện thực, nhưng liệu con người có thể giữ được sự cân bằng với tự nhiên hay sẽ biến bầu trời thành một chiến trường mới? Câu trả lời vẫn còn ở phía trước.
