Dũng Đỗ
Writer
Khi cuộc xung đột Iran - Israel leo thang, việc Tehran tuyên bố sử dụng tên lửa siêu thanh Fattah-1 đã bất ngờ đặt ra một bài toán khó cho hệ thống phòng thủ tên lửa đa tầng vốn được xem là tối tân của Israel, có khả năng làm thay đổi cục diện chiến trường.
Át chủ bài siêu thanh Fattah-1 của Iran
Khi cuộc xung đột giữa Iran và Israel bước sang tuần thứ hai với những đòn tấn công qua lại ngày càng khốc liệt, tên lửa siêu thanh Fattah-1 của Iran đã bất ngờ trở thành tâm điểm chú ý của thế giới.
Loại vũ khí tiên tiến này đã được Tehran tuyên bố sử dụng để tấn công các mục tiêu tại Israel, làm dấy lên những lo ngại mới về khả năng nó có thể làm thay đổi cục diện chiến trường, cũng như gây thêm khó khăn cho các hệ thống phòng thủ vốn được đánh giá là hiện đại nhất thế giới.
Trong đợt tấn công vào ngày 18 tháng 6, Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) đã ra thông cáo xác nhận họ đã phóng tên lửa siêu thanh Fattah-1 nhằm vào các vị trí quân sự và các cơ sở hạ tầng trọng yếu tại Israel. Đây là lần đầu tiên Tehran công khai tuyên bố sử dụng loại vũ khí này trong cuộc xung đột hiện tại, mặc dù Fattah-1 được cho là đã từng được triển khai trong chiến dịch tấn công vào ngày 1 tháng 10 năm 2024.
Lần này, việc sử dụng Fattah-1 được nhấn mạnh là một đòn phản công mang tính chiến lược trong “Chiến dịch đích thực 3”. Iran khẳng định rằng loại tên lửa này có khả năng xuyên thủng các hệ thống phòng thủ nhiều tầng của Israel như Iron Dome (Vòm Sắt), David’s Sling (Đũa phép) và Arrow (Mũi tên). Một thông điệp cứng rắn cũng đã được Đại giáo chủ Ali Khamenei đưa ra: "Không có lòng thương xót nào với kẻ thù chiếm đóng."
Theo các nguồn tin quân sự từ Iran, loạt phóng tên lửa mới đã vượt qua được một số lá chắn phòng không của Israel, gây ra những thiệt hại tại ít nhất hai khu vực ở trung tâm nước này. Bộ Quốc phòng Israel chưa xác nhận về mức độ thiệt hại cụ thể, nhưng một số hãng tin quốc tế như Al Jazeera và Reuters đã ghi nhận về các vụ nổ lớn tại các thành phố Tel Aviv và Ashdod.
Fattah-1 là tên lửa siêu thanh đầu tiên do Iran tự phát triển, được ra mắt lần đầu vào tháng 6 năm 2023 và được đặt tên bởi chính Lãnh tụ tối cao của Iran, Đại giáo chủ Khamenei.
Loại tên lửa này dài khoảng 12 mét, sử dụng nhiên liệu rắn, có một tầng đẩy, tầm bắn được công bố là 1.400 km và có thể mang theo một đầu đạn nặng tới 200 kg.
Điểm nổi bật và cũng là đáng sợ nhất của Fattah-1 là nó được trang bị một đầu đạn có dạng phương tiện lướt siêu thanh (Hypersonic Glide Vehicle - HGV). Thiết kế này cho phép đầu đạn có thể di chuyển với một tốc độ cực lớn, lên tới Mach 14 (tương đương 17.900 km/h), và có khả năng thay đổi quỹ đạo bay một cách linh hoạt trong giai đoạn cuối khi tái nhập khí quyển. Điều này khiến cho các hệ thống đánh chặn truyền thống, vốn dựa vào việc dự đoán trước đường bay của tên lửa, gặp rất nhiều khó khăn trong việc có thể khóa mục tiêu và tiêu diệt.
Tên lửa Fattah - tên lửa siêu thanh đầu tiên của Iran - lần đầu tiên được công bố vào năm 2023
Ông Fabian Hinz, một nhà phân tích tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS), đã nhận định rằng Fattah-1 là một sự cải tiến đáng kể trong chương trình tên lửa của Iran: “Đây không chỉ đơn thuần là một tên lửa nhanh, mà nó là một phương tiện có khả năng cơ động, giúp nó có thể tránh được việc bị đánh chặn một cách hiệu quả hơn nhiều so với các loại tên lửa đạn đạo thông thường.”
Tuy vậy, nhiều chuyên gia phương Tây vẫn tỏ ra thận trọng về những tuyên bố năng lực của Iran, do thiếu các bằng chứng kiểm chứng độc lập về hiệu quả thực tế của loại tên lửa này trong chiến đấu.
Việc Iran công khai sử dụng tên lửa Fattah-1 trong cuộc xung đột với Israel đã đánh dấu một bước leo thang nghiêm trọng. Không chỉ là một biểu tượng cho sự phát triển về mặt công nghệ quân sự của Tehran, Fattah-1 còn gửi đi một thông điệp răn đe mạnh mẽ tới cả Mỹ và các đồng minh của họ trong khu vực. Nếu khả năng xuyên thủng các hệ thống phòng thủ của nó được xác thực, điều này có thể sẽ làm thay đổi các chiến lược bố trí phòng thủ của Israel và buộc Mỹ phải có những điều chỉnh trong việc triển khai các hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao như THAAD hoặc Aegis Ashore trong khu vực.
Về phía Israel, giới chức nước này khẳng định rằng các hệ thống phòng thủ của họ đã ngăn chặn thành công phần lớn các đòn tấn công, nhưng cũng không phủ nhận rằng đã có những tên lửa vượt qua được lưới chắn phòng không.
So sánh ba loại tên lửa đạn đạo của Iran gồm Fateh-110 (tầm bắn 300-500 km, dài 8,86 m), Zolfaghar (tầm bắn 700 km, dài 10,3 m) và Fattah - tên lửa siêu thanh đầu tiên của Iran, với tầm bắn khoảng 1.400 km và tốc độ tối đa tới Mach 14. Fattah được trang bị đầu đạn lướt siêu thanh có khả năng thay đổi quỹ đạo, được kỳ vọng có thể vượt qua các hệ thống phòng thủ hiện đại.
Ngoài ra, việc Iran chọn thời điểm hiện tại để công khai sử dụng Fattah-1 có thể được xem là một động thái trả đũa sau chiến dịch không kích quy mô lớn của Israel vào các cơ sở hạt nhân và tên lửa của Iran vào ngày 13 tháng 6, một chiến dịch được cho là đã khiến nhiều tướng lĩnh và các nhà khoa học hạt nhân của Iran thiệt mạng.
Theo các chuyên gia, dù vẫn còn nhiều tranh cãi về hiệu quả thật sự, sự xuất hiện của tên lửa Fattah-1 trên chiến trường đã thêm một biến số khó lường trong cuộc xung đột vốn đã rất phức tạp tại Trung Đông.
Át chủ bài siêu thanh Fattah-1 của Iran
Iran công khai sử dụng vũ khí siêu thanh
Khi cuộc xung đột giữa Iran và Israel bước sang tuần thứ hai với những đòn tấn công qua lại ngày càng khốc liệt, tên lửa siêu thanh Fattah-1 của Iran đã bất ngờ trở thành tâm điểm chú ý của thế giới.
Loại vũ khí tiên tiến này đã được Tehran tuyên bố sử dụng để tấn công các mục tiêu tại Israel, làm dấy lên những lo ngại mới về khả năng nó có thể làm thay đổi cục diện chiến trường, cũng như gây thêm khó khăn cho các hệ thống phòng thủ vốn được đánh giá là hiện đại nhất thế giới.
Trong đợt tấn công vào ngày 18 tháng 6, Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) đã ra thông cáo xác nhận họ đã phóng tên lửa siêu thanh Fattah-1 nhằm vào các vị trí quân sự và các cơ sở hạ tầng trọng yếu tại Israel. Đây là lần đầu tiên Tehran công khai tuyên bố sử dụng loại vũ khí này trong cuộc xung đột hiện tại, mặc dù Fattah-1 được cho là đã từng được triển khai trong chiến dịch tấn công vào ngày 1 tháng 10 năm 2024.
Lần này, việc sử dụng Fattah-1 được nhấn mạnh là một đòn phản công mang tính chiến lược trong “Chiến dịch đích thực 3”. Iran khẳng định rằng loại tên lửa này có khả năng xuyên thủng các hệ thống phòng thủ nhiều tầng của Israel như Iron Dome (Vòm Sắt), David’s Sling (Đũa phép) và Arrow (Mũi tên). Một thông điệp cứng rắn cũng đã được Đại giáo chủ Ali Khamenei đưa ra: "Không có lòng thương xót nào với kẻ thù chiếm đóng."
Theo các nguồn tin quân sự từ Iran, loạt phóng tên lửa mới đã vượt qua được một số lá chắn phòng không của Israel, gây ra những thiệt hại tại ít nhất hai khu vực ở trung tâm nước này. Bộ Quốc phòng Israel chưa xác nhận về mức độ thiệt hại cụ thể, nhưng một số hãng tin quốc tế như Al Jazeera và Reuters đã ghi nhận về các vụ nổ lớn tại các thành phố Tel Aviv và Ashdod.
Tên lửa Fattah-1 có gì đặc biệt?
Fattah-1 là tên lửa siêu thanh đầu tiên do Iran tự phát triển, được ra mắt lần đầu vào tháng 6 năm 2023 và được đặt tên bởi chính Lãnh tụ tối cao của Iran, Đại giáo chủ Khamenei.
Loại tên lửa này dài khoảng 12 mét, sử dụng nhiên liệu rắn, có một tầng đẩy, tầm bắn được công bố là 1.400 km và có thể mang theo một đầu đạn nặng tới 200 kg.
Điểm nổi bật và cũng là đáng sợ nhất của Fattah-1 là nó được trang bị một đầu đạn có dạng phương tiện lướt siêu thanh (Hypersonic Glide Vehicle - HGV). Thiết kế này cho phép đầu đạn có thể di chuyển với một tốc độ cực lớn, lên tới Mach 14 (tương đương 17.900 km/h), và có khả năng thay đổi quỹ đạo bay một cách linh hoạt trong giai đoạn cuối khi tái nhập khí quyển. Điều này khiến cho các hệ thống đánh chặn truyền thống, vốn dựa vào việc dự đoán trước đường bay của tên lửa, gặp rất nhiều khó khăn trong việc có thể khóa mục tiêu và tiêu diệt.
Tên lửa Fattah - tên lửa siêu thanh đầu tiên của Iran - lần đầu tiên được công bố vào năm 2023
Ông Fabian Hinz, một nhà phân tích tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS), đã nhận định rằng Fattah-1 là một sự cải tiến đáng kể trong chương trình tên lửa của Iran: “Đây không chỉ đơn thuần là một tên lửa nhanh, mà nó là một phương tiện có khả năng cơ động, giúp nó có thể tránh được việc bị đánh chặn một cách hiệu quả hơn nhiều so với các loại tên lửa đạn đạo thông thường.”
Tuy vậy, nhiều chuyên gia phương Tây vẫn tỏ ra thận trọng về những tuyên bố năng lực của Iran, do thiếu các bằng chứng kiểm chứng độc lập về hiệu quả thực tế của loại tên lửa này trong chiến đấu.
Tác động tới cục diện xung đột và an ninh khu vực
Việc Iran công khai sử dụng tên lửa Fattah-1 trong cuộc xung đột với Israel đã đánh dấu một bước leo thang nghiêm trọng. Không chỉ là một biểu tượng cho sự phát triển về mặt công nghệ quân sự của Tehran, Fattah-1 còn gửi đi một thông điệp răn đe mạnh mẽ tới cả Mỹ và các đồng minh của họ trong khu vực. Nếu khả năng xuyên thủng các hệ thống phòng thủ của nó được xác thực, điều này có thể sẽ làm thay đổi các chiến lược bố trí phòng thủ của Israel và buộc Mỹ phải có những điều chỉnh trong việc triển khai các hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao như THAAD hoặc Aegis Ashore trong khu vực.
Về phía Israel, giới chức nước này khẳng định rằng các hệ thống phòng thủ của họ đã ngăn chặn thành công phần lớn các đòn tấn công, nhưng cũng không phủ nhận rằng đã có những tên lửa vượt qua được lưới chắn phòng không.
So sánh ba loại tên lửa đạn đạo của Iran gồm Fateh-110 (tầm bắn 300-500 km, dài 8,86 m), Zolfaghar (tầm bắn 700 km, dài 10,3 m) và Fattah - tên lửa siêu thanh đầu tiên của Iran, với tầm bắn khoảng 1.400 km và tốc độ tối đa tới Mach 14. Fattah được trang bị đầu đạn lướt siêu thanh có khả năng thay đổi quỹ đạo, được kỳ vọng có thể vượt qua các hệ thống phòng thủ hiện đại.
Ngoài ra, việc Iran chọn thời điểm hiện tại để công khai sử dụng Fattah-1 có thể được xem là một động thái trả đũa sau chiến dịch không kích quy mô lớn của Israel vào các cơ sở hạt nhân và tên lửa của Iran vào ngày 13 tháng 6, một chiến dịch được cho là đã khiến nhiều tướng lĩnh và các nhà khoa học hạt nhân của Iran thiệt mạng.
Theo các chuyên gia, dù vẫn còn nhiều tranh cãi về hiệu quả thật sự, sự xuất hiện của tên lửa Fattah-1 trên chiến trường đã thêm một biến số khó lường trong cuộc xung đột vốn đã rất phức tạp tại Trung Đông.
