Long Bình
Writer
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký sắc lệnh hành pháp yêu cầu chuyển giao hoạt động TikTok cho chủ sở hữu tại Mỹ. Tuy vậy, giới phân tích cảnh báo “khung thỏa thuận” hiện tại vẫn để Trung Quốc giữ một mức kiểm soát đáng kể.
Thoạt nhìn, đây như một thương vụ thuận lợi cho Washington. Oracle cùng nhóm nhà đầu tư Mỹ sẽ nắm 80% cổ phần tại một pháp nhân mới phụ trách vận hành TikTok ở Mỹ. Dữ liệu người dùng Mỹ được lưu trên máy chủ Oracle đặt tại Texas. Công ty mới được cấp phép sử dụng thuật toán đề xuất của TikTok và huấn luyện lại bằng dữ liệu trong nước. Trong hội đồng quản trị có bảy ghế, sáu ghế do người Mỹ đảm nhiệm. Thỏa thuận còn dự kiến mang về khoản thanh toán hàng tỷ USD cho chính quyền ông Trump từ các nhà đầu tư.
Nhưng khi soi kỹ, bức tranh bớt màu hồng. Về sở hữu, dù tỷ lệ phía Mỹ tăng lên 80% ở chi nhánh Mỹ, công ty mẹ ByteDance vốn đã do các nhà đầu tư toàn cầu nắm khoảng 60% ngay từ đầu. Sau sắp xếp mới, ByteDance còn dưới 20% tại thực thể Mỹ nhưng về mặt kỹ thuật vẫn là cổ đông lớn nhất trong nhóm nhà sáng lập.
Điểm mấu chốt khác nằm ở quyền sở hữu trí tuệ. Thuật toán đề xuất không được chuyển giao hoàn toàn mà chỉ cấp phép. Đây không phải tài sản tĩnh. Hệ thống cần được đào tạo lại thường xuyên, tinh chỉnh liên tục và có hỗ trợ kỹ thuật để duy trì hiệu quả cũng như sức hút nội dung.
Vì vậy, dù Oracle có thể rà soát mã và huấn luyện phiên bản được cấp phép trên dữ liệu Mỹ, TikTok tại Mỹ vẫn phụ thuộc vào nguồn cập nhật định kỳ, cải tiến và hỗ trợ chuyên sâu từ phía Trung Quốc. Câu hỏi đặt ra là liệu các bản cập nhật đó có được cung cấp đầy đủ và có thể kiểm chứng an toàn, tránh cửa hậu hay chức năng gián điệp.
Trong bối cảnh đó, TikTok có thể trở thành con bài thương lượng. Nếu căng thẳng về thuế quan leo thang hoặc có thêm hạn chế liên quan xuất khẩu chip Nvidia, Trung Quốc hoàn toàn có thể trì hoãn hoặc tạm dừng cấp phép cập nhật, dùng nền tảng này như đòn bẩy đối ngoại.
Rốt cuộc, nỗi lo Trung Quốc tiếp cận dữ liệu người Mỹ hay thao túng trực tiếp thuật toán có thể lùi xuống. Thay vào đó là rủi ro dai dẳng hơn: sự phụ thuộc công nghệ vào Trung Quốc, nơi nắm lợi thế trong hệ thống đề xuất của TikTok. Nói cách khác, chính quyền ông Donald Trump có nguy cơ đổi một điểm yếu lấy một điểm yếu khác.
Thoạt nhìn, đây như một thương vụ thuận lợi cho Washington. Oracle cùng nhóm nhà đầu tư Mỹ sẽ nắm 80% cổ phần tại một pháp nhân mới phụ trách vận hành TikTok ở Mỹ. Dữ liệu người dùng Mỹ được lưu trên máy chủ Oracle đặt tại Texas. Công ty mới được cấp phép sử dụng thuật toán đề xuất của TikTok và huấn luyện lại bằng dữ liệu trong nước. Trong hội đồng quản trị có bảy ghế, sáu ghế do người Mỹ đảm nhiệm. Thỏa thuận còn dự kiến mang về khoản thanh toán hàng tỷ USD cho chính quyền ông Trump từ các nhà đầu tư.
Nhưng khi soi kỹ, bức tranh bớt màu hồng. Về sở hữu, dù tỷ lệ phía Mỹ tăng lên 80% ở chi nhánh Mỹ, công ty mẹ ByteDance vốn đã do các nhà đầu tư toàn cầu nắm khoảng 60% ngay từ đầu. Sau sắp xếp mới, ByteDance còn dưới 20% tại thực thể Mỹ nhưng về mặt kỹ thuật vẫn là cổ đông lớn nhất trong nhóm nhà sáng lập.
Điểm mấu chốt khác nằm ở quyền sở hữu trí tuệ. Thuật toán đề xuất không được chuyển giao hoàn toàn mà chỉ cấp phép. Đây không phải tài sản tĩnh. Hệ thống cần được đào tạo lại thường xuyên, tinh chỉnh liên tục và có hỗ trợ kỹ thuật để duy trì hiệu quả cũng như sức hút nội dung.
Vì vậy, dù Oracle có thể rà soát mã và huấn luyện phiên bản được cấp phép trên dữ liệu Mỹ, TikTok tại Mỹ vẫn phụ thuộc vào nguồn cập nhật định kỳ, cải tiến và hỗ trợ chuyên sâu từ phía Trung Quốc. Câu hỏi đặt ra là liệu các bản cập nhật đó có được cung cấp đầy đủ và có thể kiểm chứng an toàn, tránh cửa hậu hay chức năng gián điệp.
Trong bối cảnh đó, TikTok có thể trở thành con bài thương lượng. Nếu căng thẳng về thuế quan leo thang hoặc có thêm hạn chế liên quan xuất khẩu chip Nvidia, Trung Quốc hoàn toàn có thể trì hoãn hoặc tạm dừng cấp phép cập nhật, dùng nền tảng này như đòn bẩy đối ngoại.
Rốt cuộc, nỗi lo Trung Quốc tiếp cận dữ liệu người Mỹ hay thao túng trực tiếp thuật toán có thể lùi xuống. Thay vào đó là rủi ro dai dẳng hơn: sự phụ thuộc công nghệ vào Trung Quốc, nơi nắm lợi thế trong hệ thống đề xuất của TikTok. Nói cách khác, chính quyền ông Donald Trump có nguy cơ đổi một điểm yếu lấy một điểm yếu khác.
