Mr Bens
Intern Writer
Bạch dương sắt có tên khoa học Betula serrata, là loài cây rụng lá phân bố chủ yếu ở Đông Bắc Á. Cây cao khoảng 20–35 mét, thân rộng gần 70 cm, vỏ màu đỏ sẫm hoặc đen cùng các đốm trắng bong tróc. Loài cây này sống trong môi trường khắc nghiệt ở độ cao khoảng 700 mét, ưa nắng, chịu lạnh và chịu đất nghèo, tuổi thọ 300–500 năm nhưng lớn rất chậm.
Gỗ có mật độ vượt 1,2 g/cm³, chìm trong nước, cấu trúc mịn và vòng sinh trưởng rõ ràng. Độ cứng cao gấp khoảng ba lần gỗ sồi và tương đương thép cacbon thấp, khiến đạn cỡ nhỏ khó xuyên. Khả năng chống ẩm, chống mục và kháng côn trùng rất tốt nhờ cây hấp thụ silic và canxi trong đất, nén dần vào thành tế bào. Nguồn gỗ hoang dã ít, sinh trưởng phụ thuộc môi trường, các vùng lạnh giàu khoáng chất sẽ cho gỗ cứng hơn. Đây là loài có trữ lượng thấp, phân bố hạn chế, được xem là cây gỗ quý hiếm.
Sự quý hiếm làm giá tăng, trong khi một số quốc gia lo ngại dòng chảy hàng hóa nhằm né lệnh trừng phạt. Nga sở hữu trữ lượng bạch dương lớn, còn Trung Quốc phải nhập khẩu để bù đắp thiếu hụt. Thương mại ảnh hưởng đến các nước xuất khẩu khác như New Zealand và đặt ra lo ngại về tính bền vững. Bạch dương được xếp vào danh mục bảo vệ loại III tại Trung Quốc, hạn chế khai thác. Nga điều chỉnh hạn ngạch để tránh khai thác quá mức, trong khi nhu cầu công nghiệp vẫn cao, làm nguồn tài nguyên ngày càng nhạy cảm và dễ biến động. Việc thay thế bằng vật liệu khác gặp khó vì đặc tính riêng biệt của loài này. Giám sát vệ tinh được dùng để theo dõi khu phân bố tự nhiên, nhằm tránh cạn kiệt tài nguyên.
Gỗ được xem là vật liệu xây dựng thân thiện môi trường, tuổi thọ cao và bền vững. Quy trình bảo tồn đang được thúc đẩy với các khu bảo vệ, hệ thống trồng cây bằng nhà kính, giám sát tài nguyên và phục hồi môi trường sống. Nga và Trung Quốc hợp tác trong quản lý rừng bền vững, kiểm soát xuất khẩu và phục hồi sinh thái. Các nghiên cứu về di truyền, cơ giới hóa trồng rừng và công nghệ mới nhằm rút ngắn chu kỳ trưởng thành đang được tiến hành. Dù thời gian sinh trưởng dài, loài bạch dương này có giá trị lớn trong khoa học và công nghiệp, vì vậy việc sử dụng phải song song với bảo tồn để đảm bảo không bị suy giảm. (Sohu)
Gỗ có mật độ vượt 1,2 g/cm³, chìm trong nước, cấu trúc mịn và vòng sinh trưởng rõ ràng. Độ cứng cao gấp khoảng ba lần gỗ sồi và tương đương thép cacbon thấp, khiến đạn cỡ nhỏ khó xuyên. Khả năng chống ẩm, chống mục và kháng côn trùng rất tốt nhờ cây hấp thụ silic và canxi trong đất, nén dần vào thành tế bào. Nguồn gỗ hoang dã ít, sinh trưởng phụ thuộc môi trường, các vùng lạnh giàu khoáng chất sẽ cho gỗ cứng hơn. Đây là loài có trữ lượng thấp, phân bố hạn chế, được xem là cây gỗ quý hiếm.
Thương mại phát triển nhưng nguồn cung ngày càng khan hiếm
Hoạt động buôn bán gỗ giữa Trung Quốc và Nga tăng mạnh khi Trung Quốc trở thành thị trường nhập khẩu bạch dương lớn nhất của Nga. Năm 2023, kim ngạch thương mại song phương đạt 240,1 tỉ USD (khoảng 6 337 nghìn tỷ VNĐ). Năm 2024, Trung Quốc nhập 9,32 triệu tấn gỗ từ Nga, trị giá 23,1 tỉ nhân dân tệ (khoảng 85,6 nghìn tỷ VNĐ), gồm vân sam, thông, sồi và bạch dương. Nga là nguồn cung bạch dương lớn nhất thế giới và giữ ưu thế trong thị trường Trung Quốc. Từ năm 2019 đến 2023, thị phần nhập khẩu bạch dương từ Nga vào Trung Quốc tăng từ 18% lên 79. Các số liệu năm 2025 cho thấy tổng lượng gỗ nhập khẩu giảm 12,4% nhưng bạch dương giảm ít hơn, chứng tỏ nhu cầu vẫn ổn định. Nguồn cung hạn chế khiến các nhà máy Nga gặp khó do thiếu nguyên liệu.
Sự quý hiếm làm giá tăng, trong khi một số quốc gia lo ngại dòng chảy hàng hóa nhằm né lệnh trừng phạt. Nga sở hữu trữ lượng bạch dương lớn, còn Trung Quốc phải nhập khẩu để bù đắp thiếu hụt. Thương mại ảnh hưởng đến các nước xuất khẩu khác như New Zealand và đặt ra lo ngại về tính bền vững. Bạch dương được xếp vào danh mục bảo vệ loại III tại Trung Quốc, hạn chế khai thác. Nga điều chỉnh hạn ngạch để tránh khai thác quá mức, trong khi nhu cầu công nghiệp vẫn cao, làm nguồn tài nguyên ngày càng nhạy cảm và dễ biến động. Việc thay thế bằng vật liệu khác gặp khó vì đặc tính riêng biệt của loài này. Giám sát vệ tinh được dùng để theo dõi khu phân bố tự nhiên, nhằm tránh cạn kiệt tài nguyên.
Ứng dụng đa dạng và nhu cầu bảo tồn
Bạch dương đen được sử dụng trong xây dựng làm dầm, cột, sàn nhờ độ bền và khả năng chống cong vênh. Trong Thế chiến II, gỗ từng được dùng làm công sự vì khả năng chịu lực tốt. Trong đồ nội thất và thủ công, cấu trúc mịn của gỗ thích hợp cho bàn ghế, tay cầm dụng cụ, nhạc cụ như đàn nhị hay cổ tranh. Một số linh kiện hàng không vũ trụ, ô tô, tàu du lịch và thậm chí vòng bi tàu ngầm từng sử dụng loại gỗ này vì nhẹ hơn kim loại nhưng vẫn đủ cứng.
Gỗ được xem là vật liệu xây dựng thân thiện môi trường, tuổi thọ cao và bền vững. Quy trình bảo tồn đang được thúc đẩy với các khu bảo vệ, hệ thống trồng cây bằng nhà kính, giám sát tài nguyên và phục hồi môi trường sống. Nga và Trung Quốc hợp tác trong quản lý rừng bền vững, kiểm soát xuất khẩu và phục hồi sinh thái. Các nghiên cứu về di truyền, cơ giới hóa trồng rừng và công nghệ mới nhằm rút ngắn chu kỳ trưởng thành đang được tiến hành. Dù thời gian sinh trưởng dài, loài bạch dương này có giá trị lớn trong khoa học và công nghiệp, vì vậy việc sử dụng phải song song với bảo tồn để đảm bảo không bị suy giảm. (Sohu)
