Điều gì đang bị bỏ qua trong kế hoạch ngừng bắn của Trump?

[Trương Quang]

Liệu một bản ngừng bắn có đủ để chấm dứt hận thù hàng thập kỷ?

Sau hơn hai năm giao tranh khốc liệt giữa Israel và Hamas, một tia hy vọng vừa lóe lên: cả hai bên đã đồng ý trao trả con tin trong vòng 72 giờ và lực lượng Israel sẽ rút về một ranh giới tạm thời bên trong Gaza. Nhiều người lập tức kỳ vọng đây sẽ là bước ngoặt lịch sử, thậm chí tôn vinh kế hoạch 20 điểm của Tổng thống Mỹ Donald Trump như một lộ trình hòa bình hiệu quả.

Nhưng nếu nhìn lại quá khứ, chúng ta hiểu ngay rằng “ngừng bắn” không đồng nghĩa với “hòa bình”. Những thỏa thuận tương tự từng xuất hiện rồi tan biến, vì ngừng bắn chỉ là tạm dừng đạn nổ, không phải kết thúc xung đột.

Những câu hỏi chưa có lời đáp​

Điều dễ thấy nhất là kế hoạch hiện tại thiếu chi tiết tới mức đáng lo. Lực lượng Israel có rút hoàn toàn khỏi Gaza không, hay chỉ tạm lùi rồi quay lại? Ai sẽ tiếp quản việc điều hành Gaza một cơ quan quốc tế, một hội đồng hỗn hợp hay chính Hamas? Nếu Hamas bị loại khỏi quyền lực, họ có chấp nhận buông vũ khí? Và nếu họ rời đi, liệu người dân địa phương có chấp nhận một chính quyền được “chỉ định từ bên ngoài”?

Trump từng đề xuất lập một “cơ quan hòa bình” cùng cựu Thủ tướng Anh Tony Blair, nhưng nếu thiếu tiếng nói của người Palestine, kế hoạch đó chỉ lặp lại sai lầm cũ: đàm phán về số phận một dân tộc mà không có họ trong phòng họp.

Hòa bình chỉ bền vững khi nhìn rộng hơn Gaza​

Dù viện trợ nhân đạo sẽ được khôi phục, nhưng nếu lệnh phong tỏa Gaza vốn đã kéo dài từ năm 2007 tiếp tục tồn tại, thì điều kiện sống ở đây cũng chỉ quay về mức “khủng hoảng như trước năm 2023”. Khi đó, 46% người dân thất nghiệp, 62% phải sống nhờ hỗ trợ lương thực. Các tổ chức quốc tế gọi đó là “hình phạt tập thể”.

Không thể kỳ vọng hòa bình ở Gaza nếu không giải quyết gốc rễ của toàn bộ xung đột Israel-Palestine. Chừng nào quyền tự quyết của người Palestine ở Gaza và Bờ Tây vẫn bị xem nhẹ, mọi lộ trình hòa bình đều chỉ nằm trên giấy.

Ngay cả khi kế hoạch của Trump nhắc đến “con đường hướng tới nhà nước Palestine”, lịch sử đã cho thấy những lời hứa tương tự thường dừng lại ở phát biểu báo chí.

Ánh sáng le lói nhưng còn rất xa​

Từ ngày 7.10.2023 đến nay, gần 70.000 người đã thiệt mạng, tức 11% dân số Gaza bị giết hoặc bị thương. Phía Israel cũng mất 465 binh sĩ. Chỉ riêng việc tạm ngừng chiến sự để đưa viện trợ vào đã cứu sống vô số người đó là điều không thể phủ nhận.

Nhưng muốn hòa bình thực sự, cần nhiều hơn một bản ngừng bắn. Cần ý chí chính trị, cam kết dài lâu, và quan trọng nhất: niềm tin thứ đã bị mài mòn suốt hàng thập kỷ. Các cuộc đàm phán Oslo từ những năm 1990 đã cho thấy mức độ ngờ vực sâu đến đâu. Hiện tại, tình hình còn phức tạp hơn nhiều.

Chưa chắc bên nào sẵn sàng trả giá cho hòa bình, nhưng cơ hội dù nhỏ vẫn đang tồn tại. Và nếu cơ hội ấy biến mất, biết đâu phải chờ thêm một thế hệ nữa?

Nếu Việt Nam từng trải qua chiến tranh kéo dài nhiều thập kỷ nhưng vẫn tái thiết được hòa bình, liệu Trung Đông có thể một ngày làm điều tương tự?
Nguồn: Theconversation