Thanh Phong
Editor
Các khoáng sản thiết yếu trở hành đấu trường cạnh tranh địa chính trị tạo ra đà tăng chóng mặt của cổ phiếu khai thác đất hiếm niêm yết tại Mỹ.
Mặc dù giảm nhẹ mức tăng trong những tuần gần đây, cổ phiếu của Critical Metals đã tăng 241% trong ba tháng qua, trong khi NioCorp Developments, Energy Fuels và Idaho Strategic Resources đều tăng vọt trên 100% trong cùng kỳ.
Những mức tăng chóng mặt này thậm chí còn đáng chú ý hơn từ đầu năm đến nay. Giá cổ phiếu của Energy Fuels đã tăng gấp bốn lần trong 10 tháng đầu năm, trong khi cổ phiếu của NioCorp Developments tăng gần gấp năm lần.
Đất hiếm đã trở thành một quân bài mặc cả quan trọng trong cuộc cạnh tranh địa chính trị đang diễn ra giữa Mỹ và Trung Quốc, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Tony Sage, CEO của Critical Metals, công ty sở hữu một trong những mỏ đất hiếm lớn nhất thế giới ở miền nam Greenland, đã mô tả sự tăng giá của các công ty khai thác đất hiếm niêm yết tại Mỹ là bằng chứng cho thấy một sự bùng nổ lớn của thị trường.
“Tôi nói thế này, ý tôi là, đã có bốn đợt bùng nổ lớn. Bạn đã có sự bùng nổ vàng vào thế kỷ 19, sự bùng nổ dầu mỏ vào thế kỷ 20, đầu thế kỷ 21 bạn đã có sự bùng nổ công nghệ - và bây giờ bạn có sự bùng nổ đất hiếm”, Tony Sage nói với hãng tin CNBC qua điện thoại.
“Nhưng sự bùng nổ đất hiếm là tương lai. Nó sẽ cung cấp năng lượng cho tất cả những điều trên.”
Đất hiếm là 17 nguyên tố trong bảng tuần hoàn có cấu trúc nguyên tử mang lại cho chúng những tính chất từ tính đặc biệt. Những vật liệu này là thành phần thiết yếu cho một loạt các công nghệ hiện đại, từ các thiết bị điện tử hàng ngày, chẳng hạn như điện thoại thông minh, đến xe điện và thiết bị quân sự.
Trung Quốc, quốc gia gần như độc quyền về đất hiếm, gần đây đã đe dọa sẽ mở rộng kiểm soát xuất khẩu các nguyên tố này để tiếp tục củng cố vị thế thống trị của mình trong chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, sau cuộc gặp trực tiếp tại Hàn Quốc hôm 30/10 giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Bắc Kinh đã đồng ý hoãn việc áp dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu dự kiến có hiệu lực từ ngày 9 tháng 10 thêm một năm.
Tổng thống Mỹ Donald Trump bắt tay Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình khi họ có cuộc gặp song phương tại Sân bay quốc tế Gimhae, bên lề hội nghị thượng đỉnh Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC), tại Busan, Hàn Quốc, ngày 30 tháng 10 năm 2025.
Cổ phiếu đất hiếm niêm yết tại Mỹ đã tăng giá sau tin tức này, mặc dù các nhà phân tích vẫn còn hoài nghi về việc liệu thỏa thuận đình chiến thương mại rõ ràng này có thể mang lại sự hỗ trợ lâu dài hay không.
“Như trong tất cả các thời kỳ bùng nổ, có rất nhiều công ty dầu mỏ không thể tìm thấy dầu mỏ và có rất nhiều công ty vàng không thể tìm thấy vàng. Và tôi chắc chắn rằng sẽ có rất nhiều công ty đất hiếm cũng sẽ không thể trụ vững — bởi vì khi có sự bùng nổ, sẽ có sự cường điệu. Và khi có sự cường điệu, sẽ có sự đầu tư quá mức”, Tony Sage của Critical Metals nhận định.
“Đây không phải là một sự tăng trưởng thẳng tắp. Nó là một đường cong, nhưng xu hướng đang đi đúng hướng nếu bạn có đúng dự án ở đúng vị trí và bạn có đúng đối tác”, ông nói thêm.
'Một siêu chu kỳ lớn hơn và dài hơn nhiều'
Kevin Das, cố vấn kỹ thuật cấp cao tại New Frontier Minerals, một công ty khai thác đất hiếm có trụ sở tại Úc, đồng ý với mô tả của Tony Sage về sự bùng nổ của thị trường đất hiếm, đồng thời thừa nhận khả năng giá cổ phiếu sẽ giảm.
"Mọi người đang nói rằng chúng ta đang trong xu hướng tăng của một siêu chu kỳ lớn hơn và một số bằng chứng cho thấy giá hàng hóa đã ở mức thấp trong một thời gian, đã có sự thiếu hụt đầu tư. Và giờ đây, với sự ra đời của AI... chúng ta sẽ chứng kiến một siêu chu kỳ lớn hơn và dài hơn nhiều", Kevin Das nói với CNBC qua điện thoại.
Kevin Das đã so sánh sự hỗ trợ của chính quyền Tổng thống Joe Biden đối với các dự án năng lượng sạch, trùng với đợt tăng giá của cổ phiếu liên quan đến lithium, với sự hỗ trợ của chính quyền của Tổng thống Donald Trump đối với đất hiếm.
“Trong 9 đến 10 tháng qua kể từ khi ông Trump lên nắm quyền, ông ấy đã nói về việc sáp nhập Greenland, ông ấy đã nói về việc ký kết một thỏa thuận với Ukraine về đất hiếm, và sau đó, yếu tố quyết định thực sự là thỏa thuận cổ phần với MP Materials”, Kevin Das nói.
“Vì vậy, tôi nghĩ rằng triển vọng trong hai đến ba năm tới sẽ rất khả quan”, ông nói thêm.
Neodymium được trưng bày tại nhà máy Công ty Công nghệ cao Đất hiếm Thép Baotou Nội Mông ở Baotou, Nội Mông, Trung Quốc, vào ngày 5/5/2010.
Tuy nhiên, không phải ai cũng lạc quan về triển vọng của các cổ phiếu liên quan đến đất hiếm.
Audun Martinsen, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu chuỗi cung ứng tại Rystad Energy, cho biết sự tăng vọt gần đây của giá cổ phiếu phản ánh sự kết hợp giữa căng thẳng địa chính trị, sự hỗ trợ của chính sách chiến lược và động lực đầu cơ.
“Đất hiếm rõ ràng đã trở thành trung tâm của chiến lược công nghiệp toàn cầu, thiết yếu đối với quốc phòng, xe điện và năng lượng sạch, nhưng điều này trông giống như giai đoạn đầu của một sự chuyển dịch cơ cấu hơn là một ‘cuộc bùng nổ thứ tư’ đã trưởng thành”, Martinsen nói với CNBC qua email.
“Chúng ta đang chuyển từ triết lý ‘lấp đầy khoảng trống’ thông qua nhập khẩu sang ‘khai thác khoảng trống’ trong nước hoặc khu vực”, ông tiếp tục. “Đây sẽ là một chặng đường dài, tốn kém và đầy chông gai vì việc kiểm soát hoàn toàn các nguồn tài nguyên đầy đủ, hiệu quả về chi phí và sự đa dạng của các nguyên tố là rất phức tạp.”
Chuyển đổi năng lượng sạch
Gernot Wagner, nhà kinh tế khí hậu tại Đại học Columbia, cho biết có hai yếu tố rõ ràng đang tác động khi cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt để đảm bảo nguồn cung cấp các khoáng sản quan trọng — một là yếu tố cấu trúc và yếu tố còn lại là yếu tố chính trị.
“Yếu tố cấu trúc: Bất chấp bất kỳ nỗ lực chính trị nào nhằm ngăn chặn hoặc làm chệch hướng mọi thứ, quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch đang diễn ra — và nó đang tăng tốc — và đúng vậy, nó phụ thuộc vào một số khoáng sản quan trọng, với giá cả chắc chắn sẽ tăng vọt,” Wagner nói với CNBC qua email.
Ví dụ, Trung Quốc là nhà cung cấp giá rẻ của nhiều loại khoáng sản này, Wagner cho biết, đồng thời lưu ý rằng sự thống trị khoáng sản của gã khổng lồ châu Á này hoàn toàn không phải là ngẫu nhiên.
“Bắc Kinh đã đầu tư mạnh vào chính sách công nghiệp xanh trong nhiều năm, tập trung vào chuỗi cung ứng toàn diện và tích hợp. Đó là nơi chính trị can thiệp,” Wagner nói.
“Một số nỗ lực đưa chuỗi cung ứng vào bờ là hoàn toàn chính đáng vì lý do an ninh quốc gia và các lý do khác, và những nỗ lực đó sẽ làm tăng giá và cổ phiếu của các công ty khai khoáng Hoa Kỳ. Dĩ nhiên, một số điều chúng ta thấy chỉ đơn thuần là tình hình chính trị hiện tại hoặc các cuộc chiến thương mại thất thường, v.v.”, ông nói thêm.
Mặc dù giảm nhẹ mức tăng trong những tuần gần đây, cổ phiếu của Critical Metals đã tăng 241% trong ba tháng qua, trong khi NioCorp Developments, Energy Fuels và Idaho Strategic Resources đều tăng vọt trên 100% trong cùng kỳ.
Những mức tăng chóng mặt này thậm chí còn đáng chú ý hơn từ đầu năm đến nay. Giá cổ phiếu của Energy Fuels đã tăng gấp bốn lần trong 10 tháng đầu năm, trong khi cổ phiếu của NioCorp Developments tăng gần gấp năm lần.
Đất hiếm đã trở thành một quân bài mặc cả quan trọng trong cuộc cạnh tranh địa chính trị đang diễn ra giữa Mỹ và Trung Quốc, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Tony Sage, CEO của Critical Metals, công ty sở hữu một trong những mỏ đất hiếm lớn nhất thế giới ở miền nam Greenland, đã mô tả sự tăng giá của các công ty khai thác đất hiếm niêm yết tại Mỹ là bằng chứng cho thấy một sự bùng nổ lớn của thị trường.
“Tôi nói thế này, ý tôi là, đã có bốn đợt bùng nổ lớn. Bạn đã có sự bùng nổ vàng vào thế kỷ 19, sự bùng nổ dầu mỏ vào thế kỷ 20, đầu thế kỷ 21 bạn đã có sự bùng nổ công nghệ - và bây giờ bạn có sự bùng nổ đất hiếm”, Tony Sage nói với hãng tin CNBC qua điện thoại.
“Nhưng sự bùng nổ đất hiếm là tương lai. Nó sẽ cung cấp năng lượng cho tất cả những điều trên.”
Đất hiếm là 17 nguyên tố trong bảng tuần hoàn có cấu trúc nguyên tử mang lại cho chúng những tính chất từ tính đặc biệt. Những vật liệu này là thành phần thiết yếu cho một loạt các công nghệ hiện đại, từ các thiết bị điện tử hàng ngày, chẳng hạn như điện thoại thông minh, đến xe điện và thiết bị quân sự.
Trung Quốc, quốc gia gần như độc quyền về đất hiếm, gần đây đã đe dọa sẽ mở rộng kiểm soát xuất khẩu các nguyên tố này để tiếp tục củng cố vị thế thống trị của mình trong chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, sau cuộc gặp trực tiếp tại Hàn Quốc hôm 30/10 giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Bắc Kinh đã đồng ý hoãn việc áp dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu dự kiến có hiệu lực từ ngày 9 tháng 10 thêm một năm.
Tổng thống Mỹ Donald Trump bắt tay Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình khi họ có cuộc gặp song phương tại Sân bay quốc tế Gimhae, bên lề hội nghị thượng đỉnh Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC), tại Busan, Hàn Quốc, ngày 30 tháng 10 năm 2025.
Cổ phiếu đất hiếm niêm yết tại Mỹ đã tăng giá sau tin tức này, mặc dù các nhà phân tích vẫn còn hoài nghi về việc liệu thỏa thuận đình chiến thương mại rõ ràng này có thể mang lại sự hỗ trợ lâu dài hay không.
“Như trong tất cả các thời kỳ bùng nổ, có rất nhiều công ty dầu mỏ không thể tìm thấy dầu mỏ và có rất nhiều công ty vàng không thể tìm thấy vàng. Và tôi chắc chắn rằng sẽ có rất nhiều công ty đất hiếm cũng sẽ không thể trụ vững — bởi vì khi có sự bùng nổ, sẽ có sự cường điệu. Và khi có sự cường điệu, sẽ có sự đầu tư quá mức”, Tony Sage của Critical Metals nhận định.
“Đây không phải là một sự tăng trưởng thẳng tắp. Nó là một đường cong, nhưng xu hướng đang đi đúng hướng nếu bạn có đúng dự án ở đúng vị trí và bạn có đúng đối tác”, ông nói thêm.
'Một siêu chu kỳ lớn hơn và dài hơn nhiều'
Kevin Das, cố vấn kỹ thuật cấp cao tại New Frontier Minerals, một công ty khai thác đất hiếm có trụ sở tại Úc, đồng ý với mô tả của Tony Sage về sự bùng nổ của thị trường đất hiếm, đồng thời thừa nhận khả năng giá cổ phiếu sẽ giảm.
"Mọi người đang nói rằng chúng ta đang trong xu hướng tăng của một siêu chu kỳ lớn hơn và một số bằng chứng cho thấy giá hàng hóa đã ở mức thấp trong một thời gian, đã có sự thiếu hụt đầu tư. Và giờ đây, với sự ra đời của AI... chúng ta sẽ chứng kiến một siêu chu kỳ lớn hơn và dài hơn nhiều", Kevin Das nói với CNBC qua điện thoại.
Kevin Das đã so sánh sự hỗ trợ của chính quyền Tổng thống Joe Biden đối với các dự án năng lượng sạch, trùng với đợt tăng giá của cổ phiếu liên quan đến lithium, với sự hỗ trợ của chính quyền của Tổng thống Donald Trump đối với đất hiếm.
“Trong 9 đến 10 tháng qua kể từ khi ông Trump lên nắm quyền, ông ấy đã nói về việc sáp nhập Greenland, ông ấy đã nói về việc ký kết một thỏa thuận với Ukraine về đất hiếm, và sau đó, yếu tố quyết định thực sự là thỏa thuận cổ phần với MP Materials”, Kevin Das nói.
“Vì vậy, tôi nghĩ rằng triển vọng trong hai đến ba năm tới sẽ rất khả quan”, ông nói thêm.
Neodymium được trưng bày tại nhà máy Công ty Công nghệ cao Đất hiếm Thép Baotou Nội Mông ở Baotou, Nội Mông, Trung Quốc, vào ngày 5/5/2010.
Tuy nhiên, không phải ai cũng lạc quan về triển vọng của các cổ phiếu liên quan đến đất hiếm.
Audun Martinsen, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu chuỗi cung ứng tại Rystad Energy, cho biết sự tăng vọt gần đây của giá cổ phiếu phản ánh sự kết hợp giữa căng thẳng địa chính trị, sự hỗ trợ của chính sách chiến lược và động lực đầu cơ.
“Đất hiếm rõ ràng đã trở thành trung tâm của chiến lược công nghiệp toàn cầu, thiết yếu đối với quốc phòng, xe điện và năng lượng sạch, nhưng điều này trông giống như giai đoạn đầu của một sự chuyển dịch cơ cấu hơn là một ‘cuộc bùng nổ thứ tư’ đã trưởng thành”, Martinsen nói với CNBC qua email.
“Chúng ta đang chuyển từ triết lý ‘lấp đầy khoảng trống’ thông qua nhập khẩu sang ‘khai thác khoảng trống’ trong nước hoặc khu vực”, ông tiếp tục. “Đây sẽ là một chặng đường dài, tốn kém và đầy chông gai vì việc kiểm soát hoàn toàn các nguồn tài nguyên đầy đủ, hiệu quả về chi phí và sự đa dạng của các nguyên tố là rất phức tạp.”
Chuyển đổi năng lượng sạch
Gernot Wagner, nhà kinh tế khí hậu tại Đại học Columbia, cho biết có hai yếu tố rõ ràng đang tác động khi cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt để đảm bảo nguồn cung cấp các khoáng sản quan trọng — một là yếu tố cấu trúc và yếu tố còn lại là yếu tố chính trị.
“Yếu tố cấu trúc: Bất chấp bất kỳ nỗ lực chính trị nào nhằm ngăn chặn hoặc làm chệch hướng mọi thứ, quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch đang diễn ra — và nó đang tăng tốc — và đúng vậy, nó phụ thuộc vào một số khoáng sản quan trọng, với giá cả chắc chắn sẽ tăng vọt,” Wagner nói với CNBC qua email.
Ví dụ, Trung Quốc là nhà cung cấp giá rẻ của nhiều loại khoáng sản này, Wagner cho biết, đồng thời lưu ý rằng sự thống trị khoáng sản của gã khổng lồ châu Á này hoàn toàn không phải là ngẫu nhiên.
“Bắc Kinh đã đầu tư mạnh vào chính sách công nghiệp xanh trong nhiều năm, tập trung vào chuỗi cung ứng toàn diện và tích hợp. Đó là nơi chính trị can thiệp,” Wagner nói.
“Một số nỗ lực đưa chuỗi cung ứng vào bờ là hoàn toàn chính đáng vì lý do an ninh quốc gia và các lý do khác, và những nỗ lực đó sẽ làm tăng giá và cổ phiếu của các công ty khai khoáng Hoa Kỳ. Dĩ nhiên, một số điều chúng ta thấy chỉ đơn thuần là tình hình chính trị hiện tại hoặc các cuộc chiến thương mại thất thường, v.v.”, ông nói thêm.
Nguồn: CNBC
