ThanhDat
Intern Writer
Hai mươi năm trước, các kỹ sư Đức mang máy khiên hay máy đào hầm (tunnel boring machine – TBM) đến Trung Quốc để lắp đặt. Họ cẩn trọng với người Trung Quốc như thể đang đối mặt với trộm cắp. Các hộp đựng dụng cụ đều được khóa mã số kín khí. Ngay cả những cánh quạt cũ được thay trong quá trình xây dựng cũng được đóng gói kỹ càng rồi mang đi, vì họ sợ Trung Quốc sẽ tìm cách sao chép bí mật kỹ thuật.
Thời điểm đó, Trung Quốc hoàn toàn yếu thế trong lĩnh vực máy đào hầm. Họ chỉ biết đứng nhìn người nước ngoài làm chủ mọi thứ.
Năm 1997, khi dự án Đường hầm Tần Lĩnh khởi công, mức giá do người Đức đưa ra khiến ai cũng bàng hoàng: mỗi máy đào hầm có giá 350 triệu nhân dân tệ, tương đương khoảng 1.225 tỷ đồng. Đó là một con số khổng lồ. Chưa hết, với mỗi mét hầm, phía Trung Quốc phải trả thêm 800 nhân dân tệ – tức khoảng 2,8 triệu đồng tiền phí kỹ thuật.
Không chỉ vậy, nếu thiết bị hỏng hóc, phía Trung Quốc chỉ còn cách ngồi chờ kỹ sư Đức vượt đại dương sang sửa. Chỉ riêng việc mở nắp động cơ cũng tốn tới 800.000 nhân dân tệ, tương đương 2,8 tỷ đồng.
Thời điểm đó, trong giới xây dựng lan truyền một câu đùa đen tối: mỗi lần kỹ sư Đức đến sửa chữa, chi phí khách sạn 5 sao của họ đủ để mua một chiếc xe Santana, còn số bít tết họ ăn có thể nuôi sống một gia đình Trung Quốc cả tháng.
Khoản chi khổng lồ đó tạo ra gánh nặng lớn cho hạ tầng Trung Quốc, nhưng họ không còn lựa chọn nào khác vì công nghệ nằm trong tay người khác.
Nhưng kết quả khiến mọi người ngỡ ngàng. “Tiên phong” không chỉ hoàn thành vượt tiến độ 48 ngày, mà còn vượt qua sông Châu Giang một cách mượt mà, khéo léo lách tránh ống dẫn nước. Độ lún mặt đất do nó gây ra còn chính xác hơn 0,3 mm so với máy nhập khẩu.
Kỹ sư giám sát người Đức đứng lặng nhìn bảng số liệu suốt nửa giờ, cuối cùng chỉ nói: “Đây không phải là khoa học”, rồi quay đi với vẻ mặt khó hiểu. Sau đó, người ta mới biết, khoảng cách 0,3 mm ấy là nhờ “thuật toán dự đoán” do kỹ sư Trung Quốc phát triển – giống như một tài xế giỏi biết xử lý tình huống trước khi nó xảy ra.
Hiện nay, khi nhìn thấy một máy khiên nội địa Trung Quốc, người ngoài có thể chỉ thấy một khối thép khổng lồ, nhưng dân trong ngành thì thấy sự tinh tế trong thiết kế.
Công nghệ đệm từ của Trung Quốc giúp thiết bị không cần bôi trơn, trong khi hệ thống thủy lực của Đức thì tốn kém và rườm rà. Vòng bi gốm do Trung Quốc phát triển vẫn hoạt động mượt mà dù bị ném vào bùn, trái ngược với vòng bi Nhật phải đặt trong môi trường nhiệt độ ổn định mới hoạt động được.
Tại Bangladesh, một máy khiên Trung Quốc được hàn nổi lá cờ đỏ năm sao. Giám sát người Anh phản ứng gay gắt, cho rằng điều này ảnh hưởng đến cân bằng thiết bị. Nhưng kỹ sư Trung Quốc bình tĩnh dùng máy dò laser kiểm tra tại chỗ. Kết quả cho thấy sai số thấp hơn 15% tiêu chuẩn châu Âu, khiến người giám sát không còn gì để nói.
Cuộc chiến về giá cũng gay gắt không kém. Công ty Herrenknecht (Đức) từng đưa ra mức giá được cho là rất “thân thiện”: 120 triệu USD, tương đương 3.000 tỷ đồng, cho một máy đào hầm biển tại Türkiye.
Nhưng Sany Heavy Industry (Trung Quốc) chỉ báo giá 28 triệu USD, tương đương 700 tỷ đồng, kèm bảo hành 3 năm. Mức giá này khiến tất cả phải sửng sốt vì chỉ bằng khoảng 1/4 mức của phía Đức!
Ngày nay, máy đào hầm Trung Quốc đã có mặt khắp thế giới. Ở Ấn Độ, công nhân vận hành máy Trung Quốc trong buồng lái phát tiếng Trung, nhãn dán phủ đầy mùi cà ri – một hình ảnh thú vị cho thấy sự toàn cầu hóa của sản phẩm này.
Ngay cả Đức – từng dẫn đầu công nghệ – giờ cũng phải học theo Trung Quốc. Báo cáo thi công tàu điện ngầm Berlin nêu rõ: “Điều chỉnh thông số đào đất theo tiêu chuẩn Trung Quốc”.
Không chỉ bán thiết bị, Trung Quốc còn triển khai chính sách “xóa đói giảm nghèo công nghệ”. Tại châu Phi, họ không chỉ bán máy, mà còn cung cấp gói bảo mẫu: dạy công nhân vận hành trong 3 tháng và sau 6 tháng có thể làm việc độc lập.
Lần tới đi tàu điện ngầm, nếu nhìn kỹ vào những bức tường hầm bóng loáng, bạn sẽ thấy đó là kiệt tác của máy khiên nội địa. Những cỗ máy này giờ còn có thể ép vụn đào ra thành gạch, xây nhà vệ sinh công cộng – đạt mục tiêu tái chế tài nguyên.
Tại tuyến 14 Thâm Quyến, nhiệt thải khi đào hầm được dùng để đun nước tắm cho công nhân. Khi thấy điều này, kỹ sư Đức không khỏi bật cười: “Các anh đang chơi SimCity à?”
Từ chỗ bị ép mua bản thiết kế, phụ thuộc công nghệ nước ngoài, Trung Quốc đã vươn lên dẫn đầu ngành máy đào hầm toàn cầu. Họ dùng tinh thần đổi mới và ý chí bền bỉ để lật đổ sự thống trị công nghệ kéo dài hàng thế kỷ của phương Tây.
Hiện nay, cứ 10 máy khoan hầm được bán ra toàn cầu thì có đến 7 chiếc mang nhãn “Sản xuất tại Trung Quốc”!
Tôi giới thiệu bài viết đăng trên Sohu này lại bởi vì hy vọng các ngành công nghiệp Việt Nam còn yếu một ngày nào đó sẽ lớn mạnh và vượt trội trên toàn thế giới.
Thời điểm đó, Trung Quốc hoàn toàn yếu thế trong lĩnh vực máy đào hầm. Họ chỉ biết đứng nhìn người nước ngoài làm chủ mọi thứ.
Năm 1997, khi dự án Đường hầm Tần Lĩnh khởi công, mức giá do người Đức đưa ra khiến ai cũng bàng hoàng: mỗi máy đào hầm có giá 350 triệu nhân dân tệ, tương đương khoảng 1.225 tỷ đồng. Đó là một con số khổng lồ. Chưa hết, với mỗi mét hầm, phía Trung Quốc phải trả thêm 800 nhân dân tệ – tức khoảng 2,8 triệu đồng tiền phí kỹ thuật.
Không chỉ vậy, nếu thiết bị hỏng hóc, phía Trung Quốc chỉ còn cách ngồi chờ kỹ sư Đức vượt đại dương sang sửa. Chỉ riêng việc mở nắp động cơ cũng tốn tới 800.000 nhân dân tệ, tương đương 2,8 tỷ đồng.
Thời điểm đó, trong giới xây dựng lan truyền một câu đùa đen tối: mỗi lần kỹ sư Đức đến sửa chữa, chi phí khách sạn 5 sao của họ đủ để mua một chiếc xe Santana, còn số bít tết họ ăn có thể nuôi sống một gia đình Trung Quốc cả tháng.
Khoản chi khổng lồ đó tạo ra gánh nặng lớn cho hạ tầng Trung Quốc, nhưng họ không còn lựa chọn nào khác vì công nghệ nằm trong tay người khác.
Bước ngoặt: Máy đào hầm nội địa và cuộc lật đổ ngoạn mục
Năm 2008, tại dự án tàu điện ngầm Quảng Châu, máy đào hầm “Tiên phong” sản xuất trong nước lần đầu tiên dám “đối đầu” với thiết bị nhập khẩu. Cả công trường căng thẳng. Ai cũng hồi hộp chờ đợi, không ai dám chắc “***** nhà quê” này có thể thành công.
Nhưng kết quả khiến mọi người ngỡ ngàng. “Tiên phong” không chỉ hoàn thành vượt tiến độ 48 ngày, mà còn vượt qua sông Châu Giang một cách mượt mà, khéo léo lách tránh ống dẫn nước. Độ lún mặt đất do nó gây ra còn chính xác hơn 0,3 mm so với máy nhập khẩu.
Kỹ sư giám sát người Đức đứng lặng nhìn bảng số liệu suốt nửa giờ, cuối cùng chỉ nói: “Đây không phải là khoa học”, rồi quay đi với vẻ mặt khó hiểu. Sau đó, người ta mới biết, khoảng cách 0,3 mm ấy là nhờ “thuật toán dự đoán” do kỹ sư Trung Quốc phát triển – giống như một tài xế giỏi biết xử lý tình huống trước khi nó xảy ra.
Hiện nay, khi nhìn thấy một máy khiên nội địa Trung Quốc, người ngoài có thể chỉ thấy một khối thép khổng lồ, nhưng dân trong ngành thì thấy sự tinh tế trong thiết kế.
Công nghệ đệm từ của Trung Quốc giúp thiết bị không cần bôi trơn, trong khi hệ thống thủy lực của Đức thì tốn kém và rườm rà. Vòng bi gốm do Trung Quốc phát triển vẫn hoạt động mượt mà dù bị ném vào bùn, trái ngược với vòng bi Nhật phải đặt trong môi trường nhiệt độ ổn định mới hoạt động được.
Tại Bangladesh, một máy khiên Trung Quốc được hàn nổi lá cờ đỏ năm sao. Giám sát người Anh phản ứng gay gắt, cho rằng điều này ảnh hưởng đến cân bằng thiết bị. Nhưng kỹ sư Trung Quốc bình tĩnh dùng máy dò laser kiểm tra tại chỗ. Kết quả cho thấy sai số thấp hơn 15% tiêu chuẩn châu Âu, khiến người giám sát không còn gì để nói.
Cuộc chiến về giá cũng gay gắt không kém. Công ty Herrenknecht (Đức) từng đưa ra mức giá được cho là rất “thân thiện”: 120 triệu USD, tương đương 3.000 tỷ đồng, cho một máy đào hầm biển tại Türkiye.
Nhưng Sany Heavy Industry (Trung Quốc) chỉ báo giá 28 triệu USD, tương đương 700 tỷ đồng, kèm bảo hành 3 năm. Mức giá này khiến tất cả phải sửng sốt vì chỉ bằng khoảng 1/4 mức của phía Đức!
Ngày nay, máy đào hầm Trung Quốc đã có mặt khắp thế giới. Ở Ấn Độ, công nhân vận hành máy Trung Quốc trong buồng lái phát tiếng Trung, nhãn dán phủ đầy mùi cà ri – một hình ảnh thú vị cho thấy sự toàn cầu hóa của sản phẩm này.
Ngay cả Đức – từng dẫn đầu công nghệ – giờ cũng phải học theo Trung Quốc. Báo cáo thi công tàu điện ngầm Berlin nêu rõ: “Điều chỉnh thông số đào đất theo tiêu chuẩn Trung Quốc”.
Không chỉ bán thiết bị, Trung Quốc còn triển khai chính sách “xóa đói giảm nghèo công nghệ”. Tại châu Phi, họ không chỉ bán máy, mà còn cung cấp gói bảo mẫu: dạy công nhân vận hành trong 3 tháng và sau 6 tháng có thể làm việc độc lập.
Lần tới đi tàu điện ngầm, nếu nhìn kỹ vào những bức tường hầm bóng loáng, bạn sẽ thấy đó là kiệt tác của máy khiên nội địa. Những cỗ máy này giờ còn có thể ép vụn đào ra thành gạch, xây nhà vệ sinh công cộng – đạt mục tiêu tái chế tài nguyên.
Tại tuyến 14 Thâm Quyến, nhiệt thải khi đào hầm được dùng để đun nước tắm cho công nhân. Khi thấy điều này, kỹ sư Đức không khỏi bật cười: “Các anh đang chơi SimCity à?”
Từ chỗ bị ép mua bản thiết kế, phụ thuộc công nghệ nước ngoài, Trung Quốc đã vươn lên dẫn đầu ngành máy đào hầm toàn cầu. Họ dùng tinh thần đổi mới và ý chí bền bỉ để lật đổ sự thống trị công nghệ kéo dài hàng thế kỷ của phương Tây.
Hiện nay, cứ 10 máy khoan hầm được bán ra toàn cầu thì có đến 7 chiếc mang nhãn “Sản xuất tại Trung Quốc”!
Tôi giới thiệu bài viết đăng trên Sohu này lại bởi vì hy vọng các ngành công nghiệp Việt Nam còn yếu một ngày nào đó sẽ lớn mạnh và vượt trội trên toàn thế giới.
