Bui Nhat Minh
Intern Writer
Tưởng tượng bạn viết luận trong suốt 4 tháng, nhưng phần lớn thời gian là nhờ vào ChatGPT. Sau đó, khi phải tự viết lại không có công cụ hỗ trợ, bạn bỗng thấy đầu óc trống rỗng, khó kết nối ý tưởng, và thậm chí không nhớ rõ mình đã từng viết gì. Đó chính là điều mà một nhóm nghiên cứu từ MIT đã ghi nhận trong một thử nghiệm thực tế.
Trong nghiên cứu này, 54 người tham gia được chia thành ba nhóm. Một nhóm viết luận với sự trợ giúp của ChatGPT, nhóm thứ hai dùng công cụ tìm kiếm như Google, còn nhóm cuối cùng phải tự viết hoàn toàn bằng khả năng cá nhân. Mỗi người trải qua ba vòng viết như vậy, và ở vòng thứ tư, họ được yêu cầu “đổi vai” những người vốn dùng AI phải viết mà không có gì hỗ trợ, còn nhóm tự viết thì lần đầu tiên được dùng ChatGPT.
Điều thú vị nằm ở cách các nhà nghiên cứu theo dõi hoạt động não: họ dùng EEG, thiết bị đo sóng điện não, để xem mức độ tập trung và cách não bộ kết nối trong khi viết. Kết quả cho thấy có sự khác biệt rõ ràng.
Những người tự viết hoàn toàn có mức độ kết nối thần kinh cao nhất, phản ánh việc não đang thực sự làm việc tích cực. Nhóm dùng công cụ tìm kiếm có mức kết nối thấp hơn một chút. Nhưng nhóm dùng ChatGPT lại cho thấy sự gắn kết não bộ yếu nhất, và họ cũng khó nhớ được nội dung bài mình vừa viết. Khi buộc phải viết mà không có AI, nhóm này thể hiện mức độ tập trung và hoạt động não còn thấp hơn nữa.
Ngược lại, khi nhóm vốn tự viết được thử dùng ChatGPT lần đầu, họ lại thể hiện khả năng ghi nhớ tốt và kết nối não mạnh hơn. Điều này cho thấy nếu nền tảng nhận thức đã vững, thì dùng AI có thể giúp tăng cường hiệu quả, thay vì làm suy yếu tư duy.
Một bác sĩ tham gia nhận xét bên ngoài nghiên cứu gọi hiện tượng này là “cognitive debt” nợ nhận thức. Tức là nếu bạn lạm dụng AI quá nhiều, não không còn xử lý và lưu giữ thông tin như trước nữa. Điều này có thể đáng lo, đặc biệt với những người trẻ chưa rèn luyện đủ khả năng tư duy độc lập.
Tuy vậy, cần lưu ý rằng nghiên cứu này vẫn chỉ là kết quả ban đầu và chưa được phản biện học thuật. Nhóm tác giả cũng thừa nhận số lượng người tham gia còn ít và chưa đa dạng, nên kết luận cần thận trọng. Nhưng nó đủ để đặt ra một câu hỏi nghiêm túc: nếu để AI làm thay mình quá nhiều, liệu ta có đang dần mất đi khả năng suy nghĩ? (Yahoo!)
Trong nghiên cứu này, 54 người tham gia được chia thành ba nhóm. Một nhóm viết luận với sự trợ giúp của ChatGPT, nhóm thứ hai dùng công cụ tìm kiếm như Google, còn nhóm cuối cùng phải tự viết hoàn toàn bằng khả năng cá nhân. Mỗi người trải qua ba vòng viết như vậy, và ở vòng thứ tư, họ được yêu cầu “đổi vai” những người vốn dùng AI phải viết mà không có gì hỗ trợ, còn nhóm tự viết thì lần đầu tiên được dùng ChatGPT.
Điều thú vị nằm ở cách các nhà nghiên cứu theo dõi hoạt động não: họ dùng EEG, thiết bị đo sóng điện não, để xem mức độ tập trung và cách não bộ kết nối trong khi viết. Kết quả cho thấy có sự khác biệt rõ ràng.
Những người tự viết hoàn toàn có mức độ kết nối thần kinh cao nhất, phản ánh việc não đang thực sự làm việc tích cực. Nhóm dùng công cụ tìm kiếm có mức kết nối thấp hơn một chút. Nhưng nhóm dùng ChatGPT lại cho thấy sự gắn kết não bộ yếu nhất, và họ cũng khó nhớ được nội dung bài mình vừa viết. Khi buộc phải viết mà không có AI, nhóm này thể hiện mức độ tập trung và hoạt động não còn thấp hơn nữa.
Ngược lại, khi nhóm vốn tự viết được thử dùng ChatGPT lần đầu, họ lại thể hiện khả năng ghi nhớ tốt và kết nối não mạnh hơn. Điều này cho thấy nếu nền tảng nhận thức đã vững, thì dùng AI có thể giúp tăng cường hiệu quả, thay vì làm suy yếu tư duy.
Một bác sĩ tham gia nhận xét bên ngoài nghiên cứu gọi hiện tượng này là “cognitive debt” nợ nhận thức. Tức là nếu bạn lạm dụng AI quá nhiều, não không còn xử lý và lưu giữ thông tin như trước nữa. Điều này có thể đáng lo, đặc biệt với những người trẻ chưa rèn luyện đủ khả năng tư duy độc lập.
Tuy vậy, cần lưu ý rằng nghiên cứu này vẫn chỉ là kết quả ban đầu và chưa được phản biện học thuật. Nhóm tác giả cũng thừa nhận số lượng người tham gia còn ít và chưa đa dạng, nên kết luận cần thận trọng. Nhưng nó đủ để đặt ra một câu hỏi nghiêm túc: nếu để AI làm thay mình quá nhiều, liệu ta có đang dần mất đi khả năng suy nghĩ? (Yahoo!)
