Bui Nhat Minh
Intern Writer
Tại một cuộc thi hackathon của ElevenLabs đầu năm nay, các chatbot AI đã khiến người xem bối rối khi bắt đầu trò chuyện bằng một thứ ngôn ngữ âm thanh khó hiểu sau khi phát hiện cả hai đều là tác nhân AI. Ban đầu, chúng giao tiếp bằng tiếng Anh để đặt phòng khách sạn, nhưng ngay sau đó chuyển sang “Gibberlink” thứ tiếng bíp và tiếng kêu không ai hiểu được. Điều này đã gợi lại nỗi lo ngại xưa cũ rằng AI có thể đang ngầm phát triển sự tự chủ và bắt đầu âm mưu điều gì đó ngoài tầm kiểm soát của con người.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, đây không phải dấu hiệu AI nổi loạn mà chỉ là một hiện tượng tự nhiên khi các tác nhân AI tối ưu hóa giao tiếp giữa chúng để đạt hiệu quả cao nhất. Việc này từng xảy ra vào năm 2017, khi các chatbot của Facebook AI Research bắt đầu nói những cụm từ lặp lại vô nghĩa trong quá trình đàm phán. Dù lúc đó nhiều người lo sợ AI sẽ loại bỏ con người khỏi “vòng lặp” và hành động chống lại chúng ta, các chuyên gia đã khẳng định đó chỉ là hệ quả tất yếu khi các bot tìm cách rút gọn đối thoại để hoàn thành nhiệm vụ nhanh hơn.
Các nhà khoa học như Igor Mordatch (Google DeepMind) và Pieter Abbeel (UC Berkeley) đã nghiên cứu hiện tượng này, chỉ ra rằng khi nhiều AI cùng giải quyết vấn đề, chúng thường phát triển các “ngôn ngữ” riêng với tính chất có cấu trúc giống mã Morse hay phương ngữ kỹ thuật để trao đổi thông tin hiệu quả. Thực tế, việc AI tự tạo ra cách giao tiếp không phải hiện tượng mới, mà đã tồn tại nhiều thập kỷ trong khoa học máy tính và các hệ thống kỹ thuật. Chẳng hạn, Internet vận hành dựa trên hàng loạt tín hiệu, gói tin và mã nhị phân mà con người không thể hiểu trực tiếp, nhưng chúng ta không hề coi đó là mối đe dọa.
Mặc dù trong phim ảnh viễn tưởng, ý tưởng AI âm mưu với nhau thường được dùng làm yếu tố tạo kịch tính, các nhà nghiên cứu khẳng định khả năng chatbot tự động tìm đến và trò chuyện bí mật với nhau hiện tại gần như không khả thi, vì chúng chỉ giao tiếp khi được con người thiết lập. Ví dụ, ChatGPT không tự liên lạc với Perplexity, cũng như DeepSeek không tự nói chuyện với Claude.
Những giao thức AI-to-AI thậm chí đã được ứng dụng thực tiễn: các sứ mệnh không gian sử dụng giao tiếp tự động giữa tàu vũ trụ và trạm điều khiển khi tín hiệu yếu; trong quân sự, các máy bay không người lái được liên kết qua hệ thống giao tiếp AI khi ngoài vùng phủ sóng trực tiếp. Kết luận, việc máy móc tự tạo ra phương thức trao đổi không phải điềm báo cho một tương lai AI vượt ngoài kiểm soát, mà là một phần bình thường, thậm chí cần thiết để chúng thực hiện các nhiệm vụ mà con người giao phó, đồng thời phản ánh cách máy móc luôn hoạt động với những “ngôn ngữ” mà chúng ta không trực tiếp hiểu, nhưng vẫn hoàn toàn dựa vào để duy trì hệ thống công nghệ hiện đại. (popularmechanics)
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, đây không phải dấu hiệu AI nổi loạn mà chỉ là một hiện tượng tự nhiên khi các tác nhân AI tối ưu hóa giao tiếp giữa chúng để đạt hiệu quả cao nhất. Việc này từng xảy ra vào năm 2017, khi các chatbot của Facebook AI Research bắt đầu nói những cụm từ lặp lại vô nghĩa trong quá trình đàm phán. Dù lúc đó nhiều người lo sợ AI sẽ loại bỏ con người khỏi “vòng lặp” và hành động chống lại chúng ta, các chuyên gia đã khẳng định đó chỉ là hệ quả tất yếu khi các bot tìm cách rút gọn đối thoại để hoàn thành nhiệm vụ nhanh hơn.
Các nhà khoa học như Igor Mordatch (Google DeepMind) và Pieter Abbeel (UC Berkeley) đã nghiên cứu hiện tượng này, chỉ ra rằng khi nhiều AI cùng giải quyết vấn đề, chúng thường phát triển các “ngôn ngữ” riêng với tính chất có cấu trúc giống mã Morse hay phương ngữ kỹ thuật để trao đổi thông tin hiệu quả. Thực tế, việc AI tự tạo ra cách giao tiếp không phải hiện tượng mới, mà đã tồn tại nhiều thập kỷ trong khoa học máy tính và các hệ thống kỹ thuật. Chẳng hạn, Internet vận hành dựa trên hàng loạt tín hiệu, gói tin và mã nhị phân mà con người không thể hiểu trực tiếp, nhưng chúng ta không hề coi đó là mối đe dọa.
Mặc dù trong phim ảnh viễn tưởng, ý tưởng AI âm mưu với nhau thường được dùng làm yếu tố tạo kịch tính, các nhà nghiên cứu khẳng định khả năng chatbot tự động tìm đến và trò chuyện bí mật với nhau hiện tại gần như không khả thi, vì chúng chỉ giao tiếp khi được con người thiết lập. Ví dụ, ChatGPT không tự liên lạc với Perplexity, cũng như DeepSeek không tự nói chuyện với Claude.
Những giao thức AI-to-AI thậm chí đã được ứng dụng thực tiễn: các sứ mệnh không gian sử dụng giao tiếp tự động giữa tàu vũ trụ và trạm điều khiển khi tín hiệu yếu; trong quân sự, các máy bay không người lái được liên kết qua hệ thống giao tiếp AI khi ngoài vùng phủ sóng trực tiếp. Kết luận, việc máy móc tự tạo ra phương thức trao đổi không phải điềm báo cho một tương lai AI vượt ngoài kiểm soát, mà là một phần bình thường, thậm chí cần thiết để chúng thực hiện các nhiệm vụ mà con người giao phó, đồng thời phản ánh cách máy móc luôn hoạt động với những “ngôn ngữ” mà chúng ta không trực tiếp hiểu, nhưng vẫn hoàn toàn dựa vào để duy trì hệ thống công nghệ hiện đại. (popularmechanics)
