Bi kịch startup AI kỳ lân: từ vụ sáp nhập 3 tỷ USD đến bờ vực sụp đổ chỉ trong 3 ngày

[Yu Ki San]

Vào giữa tháng 7, hàng trăm nhân viên của startup AI Windsurf đã tập trung tại văn phòng, chờ đợi một tin vui về thương vụ sáp nhập trị giá 3 tỷ USD với OpenAI. Thay vào đó, họ nhận được một "gáo nước lạnh": CEO của họ đã đầu quân cho Google, và công ty đang đứng trước nguy cơ tan rã. Câu chuyện bi kịch của Windsurf chỉ là một ví dụ điển hình cho "cuộc chiến giành giật" nhân tài AI khốc liệt đang diễn ra tại Thung lũng Silicon, nơi những thỏa thuận bí mật và những cú "lật kèo" vào phút chót đang trở nên bình thường.

72 giờ "điên rồ" của một startup​

Câu chuyện bắt đầu khi thương vụ mua lại Windsurf của OpenAI đổ bể vào phút chót, được cho là do sự can thiệp của Microsoft. Ngay lập tức, Google đã nhập cuộc, nhưng thay vì mua lại toàn bộ công ty, họ đã chi 2,4 tỷ USD để thuê CEO Varun Mohan, các nhân sự chủ chốt và mua quyền sử dụng tài sản trí tuệ của startup. Hàng trăm nhân viên khác bị bỏ lại phía sau, đối mặt với một tương lai bấp bênh.

"Tâm trạng mọi người rất ảm đạm. Vài người đã khóc," ông Jeff Wang, người được bổ nhiệm làm CEO mới của Windsurf, kể lại. Ông mô tả ngày thứ Sáu (11/7) hôm đó "có lẽ là ngày tệ nhất trong đời của 250 con người".

Tuy nhiên, chỉ ba ngày sau, vào thứ Hai (14/7), công ty đối thủ Cognition đã đưa ra một "phao cứu sinh" khi đồng ý mua lại phần còn lại của Windsurf. "Đó có lẽ là ngày tuyệt nhất," ông Wang nói. Theo Business Insider, Cognition được cho là đã chi khoảng 300 triệu USD cổ phiếu cho thương vụ này và cam kết 100% nhân viên của Windsurf sẽ nhận được quyền lợi tài chính.

"72 giờ điên rồ bậc nhất tôi từng thấy trong giới startup," nhà quản lý Maor Fridman nhận xét.

Varun Mohan, nhà đồng sáng lập kiêm CEO Windsurf, hiện đã "nhảy thuyền" sang Google​

Khi các nhà sáng lập "bỏ rơi" đội ngũ​

Dù có một cái kết có hậu cho phần lớn nhân viên, vụ việc của Windsurf đã làm dấy lên một cuộc tranh cãi lớn trong giới đầu tư mạo hiểm về đạo đức của các nhà sáng lập.

Thông thường, những nhân viên đầu tiên của một startup sẵn sàng chấp nhận mức lương thấp và làm việc nhiều giờ với hy vọng sẽ được hưởng lợi từ cổ phần của mình khi công ty được mua lại. Tuy nhiên, trong thương vụ này, các nhà sáng lập và một nhóm nhỏ nhân sự chủ chốt đã rời đi với một thỏa thuận riêng béo bở, bỏ lại phần còn lại của công ty.

"Windsurf là một ví dụ tồi tệ về việc nhà sáng lập bỏ lại đội ngũ, thậm chí không chia sẻ số tiền kiếm được. Tôi chắc chắn sẽ không tiếp tục làm việc với những nhà sáng lập như vậy," nhà đầu tư mạo hiểm nổi tiếng Vinod Khosla viết trên X.

Jeff Wang (trái), CEO mới của Windsurf, và Scott Wu (phải), CEO của Cognition​

Xu hướng "hút máu" nhân tài và tương lai của các startup AI​

Vụ việc của Windsurf không phải là trường hợp cá biệt. Nó là một phần của một xu hướng lớn hơn, nơi các gã khổng lồ công nghệ không còn muốn mua lại toàn bộ một startup mà chỉ tập trung vào việc "hút máu" đội ngũ nhân tài và tài sản trí tuệ cốt lõi. Các thương vụ tương tự cũng đã diễn ra với các startup AI đình đám khác như Inflection hay Scale AI.

"Google coi Windsurf như một kỹ sư phần mềm tự động – một hệ thống AI có năng suất ngang ngửa một đội ngũ xuất sắc. Theo cách nhìn đó, số tiền họ bỏ ra giống như một khoản trả trước để sử dụng khả năng này vĩnh viễn," nhà đầu tư Danny Pantuso nhận định.

Đối với các nhân viên, việc lựa chọn đúng startup để gia nhập đang trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Chuyên gia Jake Saper từ Emergence Capital giải thích rằng, những startup sở hữu nguồn dữ liệu độc quyền hoặc có doanh thu định kỳ rõ ràng sẽ có lợi thế để tồn tại độc lập. "Còn nếu tài sản chính của bạn chỉ là một nhóm nghiên cứu xuất sắc nhưng dễ dàng rời đi, các công ty công nghệ lớn sẽ đến gõ cửa," ông nói.

Câu chuyện của Windsurf là một lời cảnh tỉnh đắt giá, cho thấy trong cuộc chiến AI khốc liệt, lòng trung thành và các thỏa thuận có thể bị phá vỡ bất cứ lúc nào, và tương lai của một startup tỷ đô có thể được định đoạt chỉ trong vòng 72 giờ.