Báo cáo từ Reuters: Giới trẻ đang dần từ bỏ báo mạng, chuyển sang đọc tin tức qua ChatGPT

[Dũng Đỗ]

Một báo cáo thường niên từ Viện Nghiên cứu Báo chí Reuters cho thấy một bộ phận không nhỏ người dùng Internet trẻ tuổi đang có xu hướng chuyển sang các chatbot AI tạo sinh để theo dõi tin tức hàng ngày. Tuy nhiên, lòng tin vào độ chính xác của AI vẫn là một rào cản lớn.

Xu hướng tiêu thụ tin tức mới của giới trẻ​

Một báo cáo thường niên vừa được Viện Nghiên cứu Báo chí Reuters (RISJ) công bố vào ngày 17 tháng 6 đã lần đầu tiên cho thấy một số lượng lớn người dùng đang sử dụng các chatbot Trí tuệ Nhân tạo (AI) để cập nhật tin tức. Xu hướng này đặc biệt rõ rệt ở nhóm người dùng trẻ tuổi.

Cuộc thăm dò được RISJ phối hợp thực hiện cùng Đại học Oxford, với một quy mô rất lớn lên tới 97.000 người tại 48 quốc gia. Trong đó, 7% người tham gia cho biết họ sử dụng các công cụ AI để tìm kiếm và cập nhật tin tức.

Tỷ lệ này còn cao hơn ở giới trẻ, với 12% người dưới 35 tuổi và 15% người dưới 25 tuổi cho biết họ sử dụng AI cho mục đích này. Lý do mà họ đưa ra là các tin tức được chatbot cung cấp thường phù hợp với sở thích và có sự cá nhân hóa cao hơn.

Trong số các chatbot, ChatGPT của OpenAI được sử dụng phổ biến nhất, tiếp đến là Gemini của Google và Llama của Meta. Các hoạt động thường xuyên nhất của người dùng là dùng AI để tóm tắt (27%), dịch (24%) hoặc đề xuất (21%) các bài báo, và có gần 20% người dùng đặt câu hỏi trực tiếp cho chatbot về những sự kiện đang diễn ra.

Lòng tin và vấn đề "ảo giác" của AI​

Tuy nhiên, xu hướng này cũng đi kèm với những lo ngại không nhỏ. Nhiều người tham gia khảo sát cũng cho biết họ không tin tưởng hoàn toàn vào những gì mà AI cung cấp. Họ lo ngại rằng việc sử dụng chatbot có nguy cơ khiến cho các tin tức trở nên kém minh bạch, kém chính xác và ít đáng tin cậy hơn.

Những lo ngại này là hoàn toàn có cơ sở. Các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) được đào tạo dựa trên một lượng dữ liệu khổng lồ từ không gian mạng và một số nguồn khác, bao gồm cả các tin tức dưới dạng văn bản hoặc video. Sau quá trình huấn luyện, chúng có thể phản hồi các truy vấn của người dùng bằng ngôn ngữ tự nhiên một cách trôi chảy. Tuy nhiên, chúng thường gặp phải một vấn đề cố hữu được gọi là "ảo giác" (hallucination), tức là chúng có thể tự tin đưa ra những thông tin nghe có vẻ rất hợp lý và phù hợp với các mẫu dữ liệu mà chúng đã học được, nhưng trên thực tế lại hoàn toàn không đúng sự thật.

Hệ lụy lớn hơn: AI đang "ăn" lưu lượng truy cập của các trang web​

Không chỉ thay đổi cách người dùng tiếp cận tin tức, AI cũng đang làm giảm lượng truy cập trực tiếp vào các trang web tin tức và các trang web khác. Theo công ty phân tích dữ liệu Similarweb, các công cụ tìm kiếm bằng AI đang dần thay thế khoảng 10% lượng truy cập từ các công cụ tìm kiếm truyền thống. Các chatbot như ChatGPT, Perplexity và Gemini hiện đang được nhiều người sử dụng thay cho công cụ Google Search truyền thống, trên cả các thiết bị di động và máy tính để bàn.

Bản thân Google cũng đang góp phần vào xu hướng này. Gã khổng lồ tìm kiếm đã triển khai tính năng tổng hợp nội dung bằng AI thông qua công cụ AI Overviews, vốn xuất hiện ở ngay đầu trang kết quả tìm kiếm. Thay vì hiển thị ngay một loạt các đường link dẫn đến các trang web có chứa từ khóa của người dùng, AI Overview sẽ cung cấp một bản tóm tắt nhanh. Điều này, dù tiện lợi cho người dùng, lại làm giảm đi đáng kể số lượt nhấp chuột (click) vào các trang web, ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu và sự tồn tại của các nhà xuất bản nội dung.

Sự chuyển dịch trong thói quen tiêu thụ tin tức của giới trẻ sang các nền tảng AI đang đặt ra những thách thức lớn cho ngành báo chí và truyền thông truyền thống, đồng thời cũng đặt ra những câu hỏi quan trọng về tương lai của một hệ sinh thái thông tin chính xác, minh bạch và đáng tin cậy.