Nhung Phan
Intern Writer
Chúng ta đã tìm thấy “giếng trời” trên Mặt Trăng, nhờ AI. Vậy Việt Nam sẽ đóng vai trò gì trong cuộc đua không gian này?
Nếu một ngày nào đó, con người muốn xây nhà trên Mặt Trăng, bạn nghĩ họ sẽ bắt đầu từ đâu?
Rất có thể là… trong một cái hố. Không phải đùa đâu. Hố Mặt Trăng, hay còn gọi là “giếng trời”, đang trở thành tâm điểm của nhiều nghiên cứu khoa học không gian, bởi chúng có thể là nơi trú ẩn lý tưởng cho các phi hành gia trong tương lai. Và lần này, công cụ giúp chúng ta phát hiện những “căn hầm tự nhiên” ấy chính là trí tuệ nhân tạo, cụ thể là một mô hình AI tên là ESSA.
AI này không phải học từ con số 0. Nó được huấn luyện bằng dữ liệu thực tế: hình ảnh của hố Mare Tranquillitatis Pit, một đặc điểm nổi tiếng được phát hiện từ năm 2009. Dựa trên những mẫu có sẵn, ESSA học cách nhận diện những dấu hiệu tương tự trong các khu vực chưa từng được nghiên cứu kỹ lưỡng.
Hiện tại, mô hình đã “quét” được khoảng 1,92% diện tích bề mặt Mặt Trăng và phát hiện ra hai giếng trời mới. Tuy chưa tìm thấy hố mới, nhưng với khả năng mở rộng quan sát, ESSA được kỳ vọng sẽ còn khám phá nhiều hơn trong tương lai.
Mặt Trăng và Sao Hỏa đều có những điều kiện cực kỳ khắc nghiệt, nhiệt độ dao động mạnh, bức xạ mặt trời cao, thiếu không khí. Những hố tự nhiên này, nếu đủ lớn và sâu, có thể hoạt động như nơi trú ẩn, hoặc thậm chí là căn cứ lâu dài. Không phải ngẫu nhiên mà các nhà khoa học dành nhiều công sức để nghiên cứu chúng trong suốt hơn một thập kỷ qua.
Sắp tới, NASA sẽ đưa con người trở lại Mặt Trăng lần đầu tiên kể từ năm 1972, với điểm hạ cánh dự kiến là khu vực cực Nam, khá xa các hố hiện tại. Tuy nhiên, những chuyến bay tiếp theo có thể được lên kế hoạch gần hơn với các khu vực có giếng trời, đặc biệt nếu ESSA tiếp tục mang lại dữ liệu đáng tin cậy.
Vậy, câu hỏi đặt ra là: liệu Việt Nam có thể đóng vai trò gì trong các nghiên cứu AI ứng dụng cho không gian không? (orbitaltoday)
Nếu một ngày nào đó, con người muốn xây nhà trên Mặt Trăng, bạn nghĩ họ sẽ bắt đầu từ đâu?
Rất có thể là… trong một cái hố. Không phải đùa đâu. Hố Mặt Trăng, hay còn gọi là “giếng trời”, đang trở thành tâm điểm của nhiều nghiên cứu khoa học không gian, bởi chúng có thể là nơi trú ẩn lý tưởng cho các phi hành gia trong tương lai. Và lần này, công cụ giúp chúng ta phát hiện những “căn hầm tự nhiên” ấy chính là trí tuệ nhân tạo, cụ thể là một mô hình AI tên là ESSA.
AI tìm hố trên Mặt Trăng như thế nào?
ESSA, viết tắt của Entrance to Subsurface Access, là một mô hình AI mới được huấn luyện đặc biệt để phát hiện các hố và giếng trời trên Mặt Trăng. Mục tiêu của nhóm nghiên cứu là khai phá những khu vực có khả năng ẩn chứa các đặc điểm địa lý dưới bề mặt, đặc biệt trong các vùng núi lửa trên Mặt Trăng (gọi là Lunar Maria).AI này không phải học từ con số 0. Nó được huấn luyện bằng dữ liệu thực tế: hình ảnh của hố Mare Tranquillitatis Pit, một đặc điểm nổi tiếng được phát hiện từ năm 2009. Dựa trên những mẫu có sẵn, ESSA học cách nhận diện những dấu hiệu tương tự trong các khu vực chưa từng được nghiên cứu kỹ lưỡng.
Vì sao những cái hố này lại quan trọng?
Đơn giản thôi: chúng có thể cứu mạng phi hành gia.Mặt Trăng và Sao Hỏa đều có những điều kiện cực kỳ khắc nghiệt, nhiệt độ dao động mạnh, bức xạ mặt trời cao, thiếu không khí. Những hố tự nhiên này, nếu đủ lớn và sâu, có thể hoạt động như nơi trú ẩn, hoặc thậm chí là căn cứ lâu dài. Không phải ngẫu nhiên mà các nhà khoa học dành nhiều công sức để nghiên cứu chúng trong suốt hơn một thập kỷ qua.
Sắp tới, NASA sẽ đưa con người trở lại Mặt Trăng lần đầu tiên kể từ năm 1972, với điểm hạ cánh dự kiến là khu vực cực Nam, khá xa các hố hiện tại. Tuy nhiên, những chuyến bay tiếp theo có thể được lên kế hoạch gần hơn với các khu vực có giếng trời, đặc biệt nếu ESSA tiếp tục mang lại dữ liệu đáng tin cậy.
Một cú hích cho tương lai không gian
Từ một công nghệ AI được huấn luyện bằng dữ liệu có sẵn, ESSA đang giúp chúng ta tái khám phá Mặt Trăng với con mắt hoàn toàn mới. Không chỉ là việc nhìn thấy cái gì đó tròn tròn trên bề mặt, mà là hiểu sâu cấu trúc địa chất, và từ đó phục vụ mục tiêu sống còn: đảm bảo an toàn cho con người khi rời khỏi Trái Đất.Vậy, câu hỏi đặt ra là: liệu Việt Nam có thể đóng vai trò gì trong các nghiên cứu AI ứng dụng cho không gian không? (orbitaltoday)
