6 dấu hiệu điện thoại bạn đã bị hack

[Linh Pham]

Smartphone ngày nay gần như là “chiếc ví + danh bạ + trợ lý cá nhân” của chúng ta. Từ trò chuyện, làm việc, thanh toán đến lưu trữ tài liệu quan trọng — mọi thứ đều nằm trong chiếc điện thoại. Và đó cũng là lý do khiến chúng trở thành mục tiêu cực kỳ hấp dẫn đối với các hacker. Chỉ một sơ suất nhỏ cũng có thể khiến kẻ tấn công có được thông tin cá nhân, dữ liệu ngân hàng hay tin nhắn riêng tư của bạn.

Dù vậy, Android và iOS hiện đại đã tiến bộ vượt bậc về mặt bảo mật. Khi nhắc đến “hack điện thoại,” bạn có thể hình dung cảnh một hacker đội mũ hoodie gõ mã từ xa như trong phim. Nhưng thực tế khác xa. Nhờ các công nghệ như mã hóa và xác thực đa lớp, việc tấn công trực tiếp vào hệ điều hành là rất khó.

Thay vào đó, hacker ngày nay thường dùng kỹ thuật social engineering (lừa đảo xã hội) — khai thác sự tin tưởng hoặc bất cẩn của nạn nhân để lấy mật khẩu hoặc mã OTP. Phishing (giả mạo đường link, email, tin nhắn) là ví dụ phổ biến nhất.

Dù phòng bệnh vẫn hơn chữa bệnh, nhưng nếu lớp phòng vệ yếu đi, bạn cần nhận biết các dấu hiệu cảnh báo điện thoại đã bị xâm nhập. Malware trên điện thoại không dễ phát hiện như trên máy tính, nhưng vẫn có những tín hiệu rõ ràng.

1. Ứng dụng lạ hoặc quảng cáo bật lên bất thường​

Nếu xuất hiện một ứng dụng mà bạn không tự cài, đó là dấu hiệu lớn cho thấy thiết bị có vấn đề. Android vốn nổi tiếng vì tính mở, cho phép cài ứng dụng từ nhiều nguồn (sideload). Nhưng đây cũng là lỗ hổng khiến các app độc hại dễ len lỏi.

Một số dạng malware phổ biến:

• Adware: tạo ra quảng cáo bật lên, gây khó chịu và sinh lợi cho hacker.
• Trojan: nguy hiểm hơn, thường đánh cắp dữ liệu cá nhân.

Nếu phát hiện ứng dụng đáng ngờ:

• Hãy gỡ cài đặt ngay.
• Trên Android, nhấn giữ biểu tượng ứng dụng → App Info → kiểm tra Source. Nếu không phải từ Google Play, tức là app đã được sideload.
• Sử dụng Play Protect để quét mã độc:
  • Mở Play Store → nhấn avatar → Play Protect → Scan.

2. Hiệu năng chậm, nóng máy hoặc tụt pin bất thường​

Không phải malware nào cũng gây ồn ào; nhiều loại cố gắng ẩn mình và chạy nền. Gần đây, cryptojacking (dùng máy của nạn nhân để đào coin) gia tăng mạnh. Một số trường hợp đã xuất hiện trên Android.

Dấu hiệu nhận biết:

• Máy chạy chậm dù không mở app nào
• Điện thoại nóng dù chỉ dùng nhẹ
• Pin giảm nhanh bất thường

Hãy kiểm tra:

• Vào Settings > Battery để xem ứng dụng nào tiêu thụ nhiều năng lượng.
• Nếu có app lạ hoặc một tiến trình “ngốn” pin vô lý, bạn nên cảnh giác.

Ngoài cryptojacking:

• Spyware, keylogger cũng chạy nền liên tục, khiến máy ì ạch và tốn pin.
• Kiểm tra mức sử dụng dữ liệu đột biến cũng giúp phát hiện tấn công.

3. Tin nhắn lạ hoặc yêu cầu đăng nhập đáng ngờ​

Phishing vẫn là hình thức tấn công hiệu quả nhất. Nó thường xuất hiện dưới dạng:

• Email giả mạo
• Tin nhắn SMS có link nguy hiểm
• Website trông giống hệt trang đăng nhập thật

Ở giai đoạn này, điện thoại chưa bị nhiễm mã độc, nhưng bạn đã ở trong vùng nguy hiểm.

Các hình thức tinh vi hơn:

• Spear phishing: hacker nhắm vào một cá nhân cụ thể, tạo tin nhắn cực kỳ thuyết phục.
• Tin nhắn tự xưng quen biết, yêu cầu bạn bấm link hoặc cung cấp mã OTP.

Một số dịch vụ xác thực hiện nay chỉ cần bạn bấm "Allow", vì vậy nếu bạn nhận được thông báo xác thực khi bạn không đăng nhập ở đâu, đó là dấu hiệu rất nguy hiểm.

Hãy nhớ:

• Không bấm vào link từ nguồn không tin cậy.
• Luôn bật 2FA (xác thực hai yếu tố) để giảm rủi ro bị chiếm tài khoản.

4. Bạn nên làm gì khi điện thoại bị hack?​

Các dấu hiệu sau đây cho thấy điện thoại của bạn có khả năng đã bị xâm nhập:

• Pin tụt nhanh không rõ lý do
• Tin nhắn/email kỳ lạ
• Máy chậm, nóng
• Quảng cáo bật lên
• Yêu cầu đăng nhập bất thường
• App lạ tự cài

Nếu gặp những biểu hiện này:

1. Gỡ ngay ứng dụng đáng ngờ.
2. Đổi mật khẩu các tài khoản quan trọng.
3. Kiểm tra toàn bộ quyền ứng dụng.
4. Quét mã độc bằng công cụ chuyên dụng.

iPhone​

• Hệ sinh thái khép kín khiến việc cài app độc hại khó xảy ra hơn.
• Nguy cơ chủ yếu đến từ phishing, không phải phần mềm độc hại thuần túy.

Android​

• Dễ sideload → nguy cơ cao hơn.
• Ngoài Play Protect, bạn có thể dùng ứng dụng antivirus uy tín để kiểm tra toàn diện.

Cập nhật hệ điều hành​

Phiên bản Android/iOS cũ dễ bị khai thác lỗ hổng.
Luôn cập nhật:

• Android: Settings > System > System Update
• iOS: Settings > General > Software Update

Biện pháp cuối cùng: Factory Reset​

Nếu bạn vẫn nghi ngờ bị theo dõi hoặc rò rỉ dữ liệu: Khôi phục cài đặt gốc là cách chắc chắn nhất để loại bỏ mọi phần mềm độc hại.

 

Được phối hợp thực hiện bởi các chuyên gia của Bkav, cộng đồng An ninh mạng Việt Nam WhiteHat và cộng đồng Khoa học công nghệ VnReview