Việt Nam gia nhập nhóm quốc gia có khung pháp lý AI toàn diện

404 Not Found · 11:37

Ngày 10/12/2025, tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội Việt Nam đã chính thức thông qua Luật Trí tuệ nhân tạo (AI) với tỷ lệ tán thành ấn tượng 90,70%. Luật sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 01/03/2026. Sự kiện này đánh dấu lần đầu tiên Việt Nam xây dựng một đạo luật riêng biệt điều chỉnh lĩnh vực AI, qua đó khẳng định quyết tâm tạo hành lang pháp lý tiên phong để bắt kịp xu thế phát triển AI toàn cầu và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong kỷ nguyên số. Việt Nam chính thức gia nhập nhóm các quốc gia có khung pháp lý toàn diện về AI.

Luật Trí tuệ nhân tạo gồm 35 điều, được xây dựng theo triết lý "quản lý để phát triển", nỗ lực cân bằng giữa kiểm soát rủi ro và thúc đẩy mạnh mẽ đổi mới sáng tạo. Nguyên tắc cốt lõi là lấy con người làm trung tâm, quy định rõ ràng rằng các hệ thống AI phải phục vụ con người, không được phép thay thế con người, và mọi quyết định quan trọng do AI đưa ra đều phải chịu sự giám sát của con người.

Để đặt nền tảng cho chiến lược tự chủ AI quốc gia, Luật cho phép Nhà nước đầu tư vào việc hình thành các trung tâm tính toán AI quốc gia và phát triển hệ thống dữ liệu mở có kiểm soát. Những động thái này nhằm giảm chi phí tính toán, mở rộng khả năng tiếp cận dữ liệu chất lượng cao và khuyến khích doanh nghiệp tham gia sâu hơn. Bên cạnh đó, các công cụ thúc đẩy cũng được quy định, bao gồm việc thành lập Quỹ Phát triển AI quốc gia, triển khai AI Voucher hỗ trợ doanh nghiệp, và thiết lập cơ chế thử nghiệm sandbox linh hoạt dành cho các mô hình AI nhạy cảm, giúp giảm thiểu rủi ro và chi phí khi thử nghiệm công nghệ mới.

Trong quá trình xây dựng, Chính phủ đã nghiên cứu kỹ lưỡng kinh nghiệm quốc tế và chọn cách tiếp cận kết hợp có chọn lọc, phù hợp với điều kiện trong nước. Phương pháp này cân bằng giữa chính sách thúc đẩy phát triển mạnh mẽ và mức độ quản lý an toàn chặt chẽ. Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh việc ban hành Luật sớm là cần thiết để tạo khuôn khổ pháp lý vững chắc cho phát triển bền vững và quản trị rủi ro chủ động.

Đạo luật được thiết kế như một luật khung, quy định nguyên tắc và khuôn khổ quản lý nhà nước, tránh đi sâu vào các nội dung kỹ thuật để không cản trở đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp. Luật chỉ điều chỉnh đầu ra, hành vi sử dụng và các rủi ro xã hội do AI gây ra. Về phân loại rủi ro, dự thảo đã giảm xuống ba mức (thấp, trung bình và cao), kèm theo quy định về các hành vi bị cấm.

Đối với hệ thống AI rủi ro cao, doanh nghiệp áp dụng cơ chế hậu kiểm: không cần xin phép trước mà phải chuẩn bị hồ sơ đánh giá an toàn và sẵn sàng xuất trình khi cơ quan quản lý yêu cầu. Đặc biệt, nhằm tăng cường bảo vệ quyền lợi người dân, Luật quy định bồi thường toàn bộ thiệt hại và áp dụng chế tài đình chỉ cung cấp dịch vụ nếu gây hậu quả nghiêm trọng. Cơ chế bồi thường nghiêm ngặt được bổ sung, áp dụng ngay cả khi không có lỗi đối với AI rủi ro cao. Ngoài ra, Luật cũng thể hiện tính toàn diện khi tiếp cận các vấn đề mới nổi như nội dung sinh ra bởi AI (AI-generated content), đạo đức thuật toán và trách nhiệm của các nền tảng xuyên biên giới. Những quy định này không chỉ giúp Việt Nam hội nhập sâu hơn với các chuẩn mực quốc tế mà còn góp phần bảo đảm chủ quyền số quốc gia.