Hoàng Đức
Writer
Tuần trước, Ant Group bất ngờ đổi tên trợ lý sức khỏe AI AQ thành “Ant Afu” và tung ra một chiến dịch tiếp thị quy mô lớn, phủ sóng từ mạng xã hội đến các tuyến tàu điện ngầm tại các thành phố lớn. Động thái này ngay lập tức khiến thị trường trợ lý sức khỏe AI, vốn đã cạnh tranh gay gắt trong lĩnh vực trợ lý AI nói chung, trở thành một mặt trận mới để các công ty công nghệ tìm kiếm điểm đột phá trong ứng dụng trí tuệ nhân tạo.
Ant Group không đơn độc. iFlytek, Baidu, JD.com, ByteDance, Alibaba và cả Baichuan Intelligence, một trong “sáu chú hổ nhỏ” của ngành mô hình lớn, đều đã triển khai hoặc điều chỉnh chiến lược trong mảng trợ lý AI y tế và chăm sóc sức khỏe. Điều đáng chú ý là, dù lĩnh vực này vẫn đang ở giai đoạn thử nghiệm, hình thức sản phẩm chưa thống nhất và mô hình kinh doanh chưa rõ ràng, các ông lớn vẫn sẵn sàng đầu tư dài hơi.
Lý do đầu tiên nằm ở bản chất của y tế và chăm sóc sức khỏe. Đây là nhóm nhu cầu “tần suất thấp nhưng vòng đời dài”. Một người có thể không đi khám mỗi ngày, nhưng quản lý bệnh mãn tính, nhắc uống thuốc, theo dõi chỉ số sức khỏe hay điều chỉnh chế độ sinh hoạt là những kịch bản kéo dài hàng năm, thậm chí hàng chục năm. Với AI, đây là một trong số ít lĩnh vực có khả năng hình thành mối quan hệ lâu dài và mức độ gắn bó cao giữa người dùng và sản phẩm. Chính vì vậy, nhiều ứng dụng đang dịch chuyển trọng tâm từ “chẩn đoán nhanh” sang “quản lý sức khỏe liên tục”, nhằm xây dựng thói quen sử dụng hàng ngày.
Quan trọng hơn, y tế được xem là điểm khởi đầu then chốt của “vòng xoáy dữ liệu” trong kỷ nguyên AI. Đây là một trong những lĩnh vực hiếm hoi có thể kết nối trọn vẹn ba phía: chính phủ, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Chính phủ nắm dữ liệu tuân thủ và có chất lượng cao, doanh nghiệp có khả năng thương mại hóa quy mô lớn, còn người tiêu dùng tạo ra dữ liệu dài hạn thông qua quá trình sử dụng liên tục. Sự cộng hưởng giữa ba bên này giúp AI không chỉ học nhanh hơn mà còn hình thành rào cản cạnh tranh bền vững. Việc Ant Group, Baidu hay iFlytek liên tục trúng thầu các dự án y tế cấp tỉnh và quốc gia cho thấy họ đang chủ động xây dựng lợi thế này từ sớm.
Bên cạnh đó, trí nhớ dài hạn và cá nhân hóa sâu được xem là mục tiêu cuối cùng của trợ lý AI, và y tế là lĩnh vực hội tụ đầy đủ các điều kiện này. Tuổi tác, tiền sử bệnh, xu hướng chỉ số sức khỏe dài hạn, dữ liệu từ thiết bị đeo hay hồ sơ khám chữa bệnh đều có giá trị tích lũy theo thời gian. Một khi AI có thể “nhớ” trạng thái sức khỏe của từng cá nhân, hiểu sự thay đổi theo năm tháng và đưa ra gợi ý phù hợp, lợi thế cạnh tranh sẽ rất khó bị sao chép. Đây cũng là lý do các công ty lớn đẩy mạnh tích hợp ứng dụng với phần cứng, thiết bị y tế và hệ sinh thái dịch vụ.
Trường hợp của Ant Afu thể hiện rõ logic này. Sau khi đổi tên, Ant nhấn mạnh Afu là một trợ lý “sức khỏe toàn diện”, tập trung vào quản lý sức khỏe thay vì chỉ xử lý các tình huống khám bệnh đơn lẻ. Các tính năng như “nhật ký sức khỏe” được thiết kế nhằm tăng tần suất sử dụng hàng ngày. Thông qua việc kết nối dữ liệu từ các thiết bị của Apple, Huawei, Vivo, Omron hay Yuwell, Afu đang hướng tới vai trò trung tâm dữ liệu sức khỏe cá nhân. Đồng thời, nhờ hệ sinh thái Alipay, Afu có thể bao trọn quy trình từ tư vấn trực tuyến, đặt lịch khám, mua thuốc đến thanh toán bảo hiểm y tế điện tử.
Ở phía chuyên môn, Ant cũng phát triển các công cụ tìm kiếm tài liệu y khoa và nghiên cứu chuyên sâu cho bác sĩ, tích hợp với nền tảng Haodf.com, nơi có hơn 300.000 bác sĩ. Dữ liệu mà Afu sử dụng được cho là dựa trên mô hình y tế quy mô lớn do Ant tự phát triển, với khoảng 1 TB dữ liệu y khoa chất lượng cao, được chú thích bởi hàng nghìn chuyên gia và thu thập theo các tiêu chuẩn tuân thủ.
Baidu cũng đang tăng tốc không kém. Chỉ trong vài tháng, Baidu Health đã hai lần điều chỉnh mô hình kinh doanh, đồng thời nâng cấp trợ lý y tế lên hệ sinh thái Wenxin. Thay vì chỉ cung cấp nội dung tư vấn, Baidu chuyển sang xây dựng chuỗi dịch vụ khép kín, kết nối người dùng, bác sĩ và bệnh viện. Nguồn dữ liệu của Baidu Health hiện bao gồm hàng trăm nghìn bác sĩ tham gia chú thích, hàng trăm triệu lượt tư vấn và các dự án hợp tác với chính quyền địa phương, từ cảnh báo dịch bệnh đến chuyển đổi số bệnh viện công.
Trong khi đó, ByteDance chọn cách tiếp cận âm thầm hơn. Công ty rút bớt ứng dụng chăm sóc sức khỏe truyền thống, tập trung vào trợ lý AI “Xiaohe AI Doctor” và tích hợp sâu với Douyin. Song song, ByteDance đầu tư mạnh vào hệ thống y tế ngoại tuyến và hạ tầng AI thông qua Volcano Engine, tạo ra một vòng khép kín từ lưu lượng, dữ liệu đến giải pháp cho bệnh viện và doanh nghiệp.
iFlytek tiếp tục giữ lợi thế ở mảng y tế chuyên sâu, với nền tảng dữ liệu tích lũy từ nhiều năm làm việc cùng bệnh viện và chính quyền địa phương. Chiến lược của họ là xây dựng mô hình G–B–C, lấy chính phủ làm điểm tựa dữ liệu, doanh nghiệp làm nguồn doanh thu quy mô và người tiêu dùng làm nền tảng giá trị dài hạn. JD Health và Baichuan Intelligence cũng tham gia cuộc chơi với các trợ lý AI tập trung vào hỗ trợ ra quyết định y khoa và dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn quy trình.
Nhìn tổng thể, cuộc cạnh tranh trong lĩnh vực trợ lý AI y tế tại Trung Quốc hiện chưa xoay quanh lợi nhuận ngắn hạn. Thay vào đó, đây là cuộc đua giành dữ liệu, giành người dùng dài hạn và giành vị thế trong hệ sinh thái AI tương lai. Ai kiểm soát được các kịch bản sức khỏe cá nhân hôm nay, nhiều khả năng sẽ nắm lợi thế cốt lõi trong cuộc cạnh tranh trợ lý AI tổng quát ngày mai.
Ant Group không đơn độc. iFlytek, Baidu, JD.com, ByteDance, Alibaba và cả Baichuan Intelligence, một trong “sáu chú hổ nhỏ” của ngành mô hình lớn, đều đã triển khai hoặc điều chỉnh chiến lược trong mảng trợ lý AI y tế và chăm sóc sức khỏe. Điều đáng chú ý là, dù lĩnh vực này vẫn đang ở giai đoạn thử nghiệm, hình thức sản phẩm chưa thống nhất và mô hình kinh doanh chưa rõ ràng, các ông lớn vẫn sẵn sàng đầu tư dài hơi.
Lý do đầu tiên nằm ở bản chất của y tế và chăm sóc sức khỏe. Đây là nhóm nhu cầu “tần suất thấp nhưng vòng đời dài”. Một người có thể không đi khám mỗi ngày, nhưng quản lý bệnh mãn tính, nhắc uống thuốc, theo dõi chỉ số sức khỏe hay điều chỉnh chế độ sinh hoạt là những kịch bản kéo dài hàng năm, thậm chí hàng chục năm. Với AI, đây là một trong số ít lĩnh vực có khả năng hình thành mối quan hệ lâu dài và mức độ gắn bó cao giữa người dùng và sản phẩm. Chính vì vậy, nhiều ứng dụng đang dịch chuyển trọng tâm từ “chẩn đoán nhanh” sang “quản lý sức khỏe liên tục”, nhằm xây dựng thói quen sử dụng hàng ngày.
Quan trọng hơn, y tế được xem là điểm khởi đầu then chốt của “vòng xoáy dữ liệu” trong kỷ nguyên AI. Đây là một trong những lĩnh vực hiếm hoi có thể kết nối trọn vẹn ba phía: chính phủ, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Chính phủ nắm dữ liệu tuân thủ và có chất lượng cao, doanh nghiệp có khả năng thương mại hóa quy mô lớn, còn người tiêu dùng tạo ra dữ liệu dài hạn thông qua quá trình sử dụng liên tục. Sự cộng hưởng giữa ba bên này giúp AI không chỉ học nhanh hơn mà còn hình thành rào cản cạnh tranh bền vững. Việc Ant Group, Baidu hay iFlytek liên tục trúng thầu các dự án y tế cấp tỉnh và quốc gia cho thấy họ đang chủ động xây dựng lợi thế này từ sớm.
Bên cạnh đó, trí nhớ dài hạn và cá nhân hóa sâu được xem là mục tiêu cuối cùng của trợ lý AI, và y tế là lĩnh vực hội tụ đầy đủ các điều kiện này. Tuổi tác, tiền sử bệnh, xu hướng chỉ số sức khỏe dài hạn, dữ liệu từ thiết bị đeo hay hồ sơ khám chữa bệnh đều có giá trị tích lũy theo thời gian. Một khi AI có thể “nhớ” trạng thái sức khỏe của từng cá nhân, hiểu sự thay đổi theo năm tháng và đưa ra gợi ý phù hợp, lợi thế cạnh tranh sẽ rất khó bị sao chép. Đây cũng là lý do các công ty lớn đẩy mạnh tích hợp ứng dụng với phần cứng, thiết bị y tế và hệ sinh thái dịch vụ.
Trường hợp của Ant Afu thể hiện rõ logic này. Sau khi đổi tên, Ant nhấn mạnh Afu là một trợ lý “sức khỏe toàn diện”, tập trung vào quản lý sức khỏe thay vì chỉ xử lý các tình huống khám bệnh đơn lẻ. Các tính năng như “nhật ký sức khỏe” được thiết kế nhằm tăng tần suất sử dụng hàng ngày. Thông qua việc kết nối dữ liệu từ các thiết bị của Apple, Huawei, Vivo, Omron hay Yuwell, Afu đang hướng tới vai trò trung tâm dữ liệu sức khỏe cá nhân. Đồng thời, nhờ hệ sinh thái Alipay, Afu có thể bao trọn quy trình từ tư vấn trực tuyến, đặt lịch khám, mua thuốc đến thanh toán bảo hiểm y tế điện tử.
Ở phía chuyên môn, Ant cũng phát triển các công cụ tìm kiếm tài liệu y khoa và nghiên cứu chuyên sâu cho bác sĩ, tích hợp với nền tảng Haodf.com, nơi có hơn 300.000 bác sĩ. Dữ liệu mà Afu sử dụng được cho là dựa trên mô hình y tế quy mô lớn do Ant tự phát triển, với khoảng 1 TB dữ liệu y khoa chất lượng cao, được chú thích bởi hàng nghìn chuyên gia và thu thập theo các tiêu chuẩn tuân thủ.
Baidu cũng đang tăng tốc không kém. Chỉ trong vài tháng, Baidu Health đã hai lần điều chỉnh mô hình kinh doanh, đồng thời nâng cấp trợ lý y tế lên hệ sinh thái Wenxin. Thay vì chỉ cung cấp nội dung tư vấn, Baidu chuyển sang xây dựng chuỗi dịch vụ khép kín, kết nối người dùng, bác sĩ và bệnh viện. Nguồn dữ liệu của Baidu Health hiện bao gồm hàng trăm nghìn bác sĩ tham gia chú thích, hàng trăm triệu lượt tư vấn và các dự án hợp tác với chính quyền địa phương, từ cảnh báo dịch bệnh đến chuyển đổi số bệnh viện công.
Trong khi đó, ByteDance chọn cách tiếp cận âm thầm hơn. Công ty rút bớt ứng dụng chăm sóc sức khỏe truyền thống, tập trung vào trợ lý AI “Xiaohe AI Doctor” và tích hợp sâu với Douyin. Song song, ByteDance đầu tư mạnh vào hệ thống y tế ngoại tuyến và hạ tầng AI thông qua Volcano Engine, tạo ra một vòng khép kín từ lưu lượng, dữ liệu đến giải pháp cho bệnh viện và doanh nghiệp.
iFlytek tiếp tục giữ lợi thế ở mảng y tế chuyên sâu, với nền tảng dữ liệu tích lũy từ nhiều năm làm việc cùng bệnh viện và chính quyền địa phương. Chiến lược của họ là xây dựng mô hình G–B–C, lấy chính phủ làm điểm tựa dữ liệu, doanh nghiệp làm nguồn doanh thu quy mô và người tiêu dùng làm nền tảng giá trị dài hạn. JD Health và Baichuan Intelligence cũng tham gia cuộc chơi với các trợ lý AI tập trung vào hỗ trợ ra quyết định y khoa và dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn quy trình.
Nhìn tổng thể, cuộc cạnh tranh trong lĩnh vực trợ lý AI y tế tại Trung Quốc hiện chưa xoay quanh lợi nhuận ngắn hạn. Thay vào đó, đây là cuộc đua giành dữ liệu, giành người dùng dài hạn và giành vị thế trong hệ sinh thái AI tương lai. Ai kiểm soát được các kịch bản sức khỏe cá nhân hôm nay, nhiều khả năng sẽ nắm lợi thế cốt lõi trong cuộc cạnh tranh trợ lý AI tổng quát ngày mai.
